277
Сөзбе-сөз аудару, көбінесе түпнұсқаның тілін түсінгендерде
болады, соның әуенінен еріп, құл болудан шығады.
(С.Талжанов)
Аударма екі түрлі болады, бірі – шетелде, шет тілде жазылған
шығарманың мазмұнымен өз оқушысын таныстыру, екіншісі сол
шет тілдегі шығарманы өз тілінде бұлжытпай беру, қайта жасап
шығару.
(И.С.Тургенев)
Аударманың түпнұсқаға таянуы шығарманың әрпін түгендеуге
емес, оның рухын жеткізе беруде.
(В.Г.Белинский)
Аударма еркін болуы керек, бірақ еркін болуға құқық алу керек.
(И.Гете)
Аударма бір бағыттағы тіларалық әрі мәдениетаралық
коммуникацияның екі желілі үдерісі.
(А.Д. Швейцер)
Аударма бұл тілдердің дәнекерлестігі, билингвизм құбылысы.
(Ж. Мунен)
Аударма дегеніміз – түпнұсқаны оның түрі, мазмұны бірлігінде
жаңа тілдік құралдармен жасап шығу әрі төлтуындыдағы көркем
шындықты бейнелеп жеткізу.
(Ә.Тарақ).
Көркем аударма – түпнұсқа өмірі.
(В. Леонович)
Аударма – лингвистика мен әдебиеттанудың тоғысында тұрған
жанды өнер. Ол этнографиямен, тарихпен, адам мәдениетінің бар
болмысымен өте тығыз байланыста болатын өнердің нақ өзі.
(Г.Бельгер)
278
Аудармашының міндеті – өзге тілдің құралдарымен
түпнұсқаның стилистикалық және экспрессивті ерекшеліктерін
сақтай отырып, оның мазмұнын тұтас және дәл жеткізу.
(Я.И.Рецкер)
Аударманың мүмкіндігі шектеулі. Аудармашының мүмкіндігі
шектеусіз. Ойды, метафораны, эпитетті, строфиканы, уәзінді,
сөздің мағынасын барлық кезде дерлік аударуға болады, ал
сезімді, мақамды, ырғақты, сөздің стилистикалық реңкін тек
қайтадан қалпына келтіре аламыз. Аударуға болатынды аудару –
аудармашының талантына сын.
( Д.Самойлов)
Мен қолымнан келгенше түп нұсқаға мұқият қарауға
тырысамын, алайда мұным адалдық пен дәлдік көркемдікке нұқсан
келтірмейтіндей деңгейге дейін ғана сақталады...
(А.К.Толстой)
Аудармашы – ең алдымен мәтінді түсіндіретін оқушы.
(В.Н.Комиссаров)
Лингвистикалық әдісті ұстанған аудармашы текстің бетінде
қоңызша жорғалайды да, әр сөзге үлкейткіш шынымен үңіледі.
Оның аудармасында сөздер «ғылыми негізде» аударылған, әттең
кітапты оқу қиямет, неге десең, көркем туындыны аудару дегеніміз
сөздерді аудару емес.
(Н.Заболоцкий)
Аудармашы түпнұсқаны оқығанда ана тілін, аударғанда
түпнұсқа тілін ұмытып отыруы керек.
(М.Құрманов)
Аудармашының
ешқашан
адастырмайтын
темірқазық
жұлдыздай айнымас бағдары – автордың стилі. Осы бағытты
дұрыс ұстаса, ол әрқашан көркемдік дүниесіне жол тауып шығады.
(Ә.Сатыбалдиев)
279
Аудармашы – түсінік беруші емес. Ол автордың сөздерін өз
тілінде түсінікті етіп, бірақ түпнұсқаның стилін бұзбай жеткізуге
тиіс.
(Ә.Сатыбалдиев)
Жақсы ақын болу үшін бір талант – ақындық талант керек,
жақсы прозаик болу үшін екі бірдей талант – ақындық талант
пен прозаиктік талант керек, ал жақсы аудармашы болу үшін үш
талант – ақындық талант, прозаиктік талант және аудармашылық
талант керек.
(Аббас Сибхат)
Аудармашы – түрлі мәдениеттер арасындағы дәнекер.
(Альфред Курилла)
Аудармашы міндеті басқа тілдің құралдарымен түпнұсқаның
мазмұнын стилистикалық және экспрессивтік ерекшеліктерін
сақтау арқылы оны тұтастай және дәл жеткізе білу.
(Я.И. Рецлкер)
280
V ҚОСЫМША
Балама ретінде ұсынылатын сөздер
8
РУССКИЙ
ҚАЗАҚША
А
абразив
қажақ
абстрактность
дерексіздік, абстрактылық
АБШ
Америка біріккен штаттары (ағылшын тілінде
«united» сөзі – біріккен деген мағынада «құрама»
- сборная) абш-федерация. Өз еріктерімен
біріккен штаттар. Россия федерациясы – түрлі
елдерден құрылған нағыз құрама мем.
аванс
алғытөлем
автономность
оңашалық
адрес
тұрақ
аллея
саялық
алимент
борышақы
амортизация (износ оборуд.)
тоздырушылық
анонс
аңдатпа
амортизация (поглощ. удара)
бәсейту
аккомодация
бейімделу, ыңғайлану
аккумулировать
жинау, жинастыру, шоғырлау
аксессуары
асай-мүсей
активатор
өршіткіш
активация
өршіту
активизировать
құлшындыру
активность (процесса)
құлшындылық
активный
құлшынды
актив
әкім-қара
акция
қарекет, әрекет
акция
жағымды істе қарекет, жағымсыз мәнде әрекет
арест имущество
мүліктыйым
арсенал
жарақхана
астролог
жұлдызшы
аттестация
саралау
аэрация
ауалау
Б
база
орнабет, орнық, база
балласт
масылзат (су, құм, тас)
балкон
желпін
банк
қазынауық
банкир
қазынауылшы
барашек
қосқұлақ
бачок
шанашық
8 «Ана тілі» газетінің 2005-2008 жылғы нөмірлерінен іріктеліп алынды
281
бегунок, маш.
жүгірмек, мәш
безпринципный
принципсіздік, бәтусіздік
бирка
таңба, тақтайша
блюм
төрткіл, блюм
бобина
орауық
бобышка
мүйетпек
болванка
кеспелтек
болт
сомдық
борт (судна, самолета)
ерне
бортинженер
ерне инженер
бортмеханик
ерне механик
браво
бәрекелді
браконьер
сұқаңшы
брикет
тығыздық, брикет
броня (защ. покрытие)
құрыш, сауыт
броня (кабеля)
орамсауыт
брусок
білем
брызги (металла)
быт (металдан)
буксование
құрүйір
буравчик
бұрамалық
бурт
үйме
буртик
белтомпа, белдеме, мәш
бутылка, бөтелке
шөлмек
буфер
аралым, буфер
В
ваза
кіреңке
вариант
түрлем, вариант
вакансия
бостық, тех./бос орын/
валец
жанышпа білік
валик (сварки)
пісіру мүйеті
ванна (производственная)
шанар (өнеркәсіптік)
вариантность
түрлемдік, варианттік
вазир
меңзер, көздеуіш, көзбелгі
витрина
көрнек
виза
ұлықсатнама
визир
меңзер, көздеуіш, көзбелгі
внецентренный
кіндіктентыс
водоем
әуіз
воронка
қуысқұлақ
волнистость (дефект проката) толқындылық (илем ақауы)
волосовина (дефект)
қылшық (металл ақаулығы)
впай (спай)
данеке
втулка
күпшік
вулканизатор (устройство)
желімдегіш
вулканизировать
резеңкелеу
вчерне (обработать)
қаралтымдап
выброс (маш./гор.).
ырғыл/ лақтырынды
выверка (вертикальности)
тіктеу
выверка (горизонтальности)
көкжиектеу
вывеска
белгіжазба
Достарыңызбен бөлісу: |
