382
Медиацияға жүгіну тек істің жақтары мен дау – дамайға қатысты дербес талаптары бар үшінші
тұлғалар ие. Дау – дамайға қатысты дербес талаптары жоқ үшінші тұлғалар мен құқықтарын қорғау
үшін сотқа берілген талаптары бар тұлғалар, осы дау – дамайды реттеу бойынша келісімді жасай
алмайды.
Істі соттық қаралымға дайындау кезінде, сот екі жаққа медиация негізінде дауларын реттеуге
болатын құқықтары бар екенін айтып, кəсіби медиатордың көмегімен медицияның тəртіптерін жəне
қағидаларын түсіндіреді.
Сонымен қатар, сот барысында, төреші екі жақ медиацияға жүгіне алатынын түсіндіреді, жəне екі
жақ медиация тəртібінде дауды шешкілері келетінін не келмейтінін анықтайды.
Жеке жəне (немесе) заңды тұлғалардың қатысуымен азаматтық, еңбектік, отбасылық жəне т.б.
құқықтық қатынас негізінде пайда болған дау – дамайларды реттеген кезде соттың қаралуындағы
медиация 30 күннің ішінде аяқталуы қажет. Қажет болса, медиацияны өткізу уақыты тағы 30 күнге
созылуы мүмкін, бірақ 60 күннен аспауы керек.
Қылмыскерлік процестегі медиация сот алдында жəне сот кезінде үкім шығару алдында
қолданыла алады. Жəбірленушімен күдіктінің, айпталушының жəне сотталушының келісімге келу
мүмкіндіктері бар.
Қылмыстың жеңіл түрін немесе қылмыстың орташа түрін, адам өлімімен немесе адам
денсаулығына қауіп тигізбеген, бірінші рет жасаған тұлға медиация тəртібінде жəбірленушімен
татуласып, айыбын өтеп берген кезде, қылмыстық жауапкершіліктен босатылады.
Қылмыстың орташа түрін жасаған тұлға медиация тəртібінде жəбірленушімен, арыз берушімен
татуласып, айыбын өтеп берген кезде, қылмыстық жауапкершіліктен босатылады.
Екі жақтың медиация жайында жасаған келісімдері қылмыстық іс бойынша жұмысын
тоқтатпайды. Медиация қылмыстық – процесуалдық заңмен белгіленген мерзімде сотқа дейінгі жəне
сот кезіндегі істерде жүзеге асуы қажет. Медиацияға қатысу фактісі сотқа қатысушының кінəсінің
дəлелі ретінде қызмет етпейді. Егер медиация кезінде екі жақтың біреуі кəмелетке толмаған болса,
бұл процеске мұғалім немесе психологтың немесе заңды тұлғалардың қатысуы міндетті.
Қылмыстық процесс кезінде медиатордың төмендегідей құқығы бар:
- қылмыстық процесті жүргізіп жатқан мекеменің медиация қатысушыларына берілген
ақпаратпен танысу;
- медиацияның жағы болып келетін қылмыстық процестің қатысушылары жайында ақпаратпен
танысу;
- медиацияның жағы болып келетін қылмыстық процестің қатысушыларымен жеке жəне құпия
түрде кездесе алуы.
Қылмыстық істі дайындағанда сот екі жақты сұрастыру кезінде медиацияны өткізу тəртібіне
қандай өтініштері бар екенін анықтайды.
Жеке айыпталу істері жөнінде сот екі жаққа татуласу мүмкіндіктерін түсіндіреді, соның ішінде
медиация тəртібінде де. Медиация тəртібінде екі жақтың татуласу немесе дау – дамайды реттеу
туралы өтініші келсе, іс жөніндегі жұмыс тоқтатылады, сол жөнінде қаулы шығарылады.
Аталмыш мақалада медиацияның қолданылуының құқықтық ерекшеліктерін баяндап, келесі
зерттеулерде медиацияның психологиялық аспектілеріне ерекше ізденіс жүргізуді жоспарлап
отырмыз.
Əдебиеттер
1. Аубекеров С. Правовые основы медиации в Казахстане. М.2013.
2. Медиация негіздері Учебное пособие: Алматы : КазНПУ им.Абая: «Copy Land».-Алматы, 2017. РОƏК
ОƏБ грифине ұсынылған 16.06.2017ж, хаттама №3 6,12 б.т.
3. К вопросу о ведении допольнительной специализации «Медиация» в систему подготовки психологов.
Материалы ІІ международного научно-практического
семинара, «Психологическое просвещение:сущность, проблемы,перспективы».Сумы, 22 октября
2015.
383
Отарбаев Б.А., Давлетова Г.А.
(Филиал АО «НЦПК» «Өрлеу» Институт повышения квалификации педагогических работников по
Алматинской области КазАДИ ми. Гончарова Л.В.)
ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ СОЦИАЛЬНОГО ПЕДАГОГА ПО ФОРМИРОВАНИЮ СОВЛАДАЮЩЕГО
ПОВЕДЕНИЯ У ПОДРОСТКОВ «ГРУППЫ РИСКА»
Деятельность социального педагога напрямую связано с системной деятельностью в работе с
подростками. Мы разработали комплексную модель помогающую сформировать совладающее
поведение и снизить уровень вхождения в категорию «группы риска». Данная модель представлена
на «рисунке 1».
Рисунок 1. Модель деятельности социального педагога по формированию
совладающего поведения у подростков «группы риска»
Так как на сегодняшний день в современной действительности существует нехватка когнитивных
навыков с высокой гармоничностью, адаптированностью к изменениям, способностью
самосовершенствоваться и самоактуализироваться, мы в качестве цели моделируемого
педагогического процесса избрали формирование совладающего поведения в школе.
Для реализации цели были поставлены следующие задачи:
Формирование положительных мотивов к развитию сознательного отношения к совладающего
поведению;
Формирование совладающих стратегий у подростков «группы риска».
Ориентируясь на исследования в области педагогики были определены следующие принципы:
Цель: Развитие совладающего поведения у подростков «группы риска» в образовательной среде школы
Задачи: 1) Формирование положительных мотивов к развитию сознательного отношения к совладающему поведению;
2) Формирование совладающих стратегий у подростков «группы риска»
Принципы: гуманизации, индивидуализации, демократизации, принцип творчества, деятельностный принцип,
принцип развивающей и личностно-ориентированной направленности, принципы системности и последовательности
СОДЕРЖАНИЕ
СОВЛАДАЮЩЕЕ ПОВЕДЕНИЕ
1. Когнитивный 2. Мотивационный 3. Эмоциональный
Компоненты
Уровни совладания
Низкий Средний Высокий
Методы:
Словесные
Наглядные
Практические
(упражнения)
Формы:
Тренинги
Самостоятельная
работа
Групповая работа
Тур по галерее
Круг
Телелекция
Инструментатор
Мысли вслух
Семинар-деловая
игра
Диагностический
инструментарий:
1.«Индикатор копинг-
стратегий» Д.Амирхан
2. Опросник «Способы
совладающего поведения»
Р.Лазарус
3. Методика для
психологической диагностики
копинг-механизмов Э.Хейма
Ход работы:
1. Составление диагностического
инструментария
2. Формирование ЗУН о
стратегиях совладания
3. Развитие совладающих качеств
личности: гибкость,
эмоциональное мышлание,
мобильность.
4. Проведение мониторинга
сформированности
совладающего поведения
5. Разработка рекомендаций по
формированию совладающего
поведения
Средства:
Раздаточный
дидактический
материал, ТСО
(проектор, ноутбук,
презентация)
Программа
«Секреты совладания»
состоящая из 10 занятий
Условия: образовательная среда (развивающие ресурсы, тесное сотрудничество между подростками и специалистами
в организации мероприятий в учебно-воспитательном процессе)
Результат: сформированное совладающее поведение у подростков «группы риска»
