31
Тәрбиешілер және топ жетекшілері ӛз жасақтарының қатарына қарап ертеңгі гигиеналық
гимнастиканы орындайды. Бір мезгілде олардың тәртіптері мен жаттығуды дұрыс
орындауларын қадағалайды. Жаттығуға дәрігер қатысуы қажет (медбике). Ертеңгілік
гигиеналық гимнастика жетекшінің «Қайырлы таң, балалар!» деген амандасуымен басталады.
Ертеңгілік гигиеналық гимнастика 8-12 жаттығудан тұрады. Комплекс ортасында жүктеме
бірте-бірте кӛтеріледі, ал соңғы 2-3 жаттығуда қайта тӛмендейді. Жаттығу орындау барысында
демалу мүшелерін, сымбаттылықты сақтау, жаттығуларды қажырлы, айқын істеу қажет. Әрбір
комплекстік жаттығулар 6-10 рет орындалады. Комплекс жүру, бір орында тұрып жүгіру немесе
дистанцияны ұстап тартылу және демалу жаттығуларын жасаудан басталады; қолға, денеге,
аяққа жаттығулар жасау, құрама жаттығулар, комплекс соңында демалу жаттығуларына сәйкес
секіру және орында жүру (1минут) жаттығулары.
Бірінші мезгілге ертеңгілік гигиеналық гимнастиканың 2-3 комплексін үйреніп алулары
керек, топтар арасында ертеңгілік гигиеналық гимнастиканың үздік орындаушысы жарысын
ӛткізу. Кішкентай сынып жасындағы балалармен жаттығу жұмысын бӛлек 12 минут аралығында
дене тәрбиесі жетекшісінің нұсқауымен жүзу жӛніндегі нұсқаушы, тәрбиеші, топ жетекшілері
ӛткізеді.
Шынығу
Табиғат күштерінің кӛмегімен шынығу (ауа, күн, су) денсаулықты орнықтыруға, пайдалы
гигиеналық дағдыға ие болуына септігін тигізеді.
Шынығу процедураларын бірте-бірте, жүйелеп және балалардың жеке ерекшеліктерін есепке
ала отырып ӛткізеді. Шынығуға ауа, күн, су процедуралары кіреді – сүртіну, ақтарып құю және
шомылу. Процедураларды әртүрлі денені шынықтыратын жаттығулармен ӛткізу керек.
Ауамен шынығу (ауа ванналары) процедурасын 18 ден 20 градус цельсия ауа
температурасында қолданады. Ауа ванналарын шолақ дамбалда (қыздар шомылғы киімдерінде)
қабылдайды. 14-17 градус температурасында балалар қалың шынығу космтюмдерінде болулары
керек. Ауа ванналарын таңертең және кешқұрым 10-15 минут ұзақтығында қабылдайды, ал
мезгіл ортасында 2 және одан да кӛп сағатқа созуға болады.
Күнмен шынығу ( күн ванналары) процедураларын жабдықтандырылған қалқалармен,
саңырауқұлақтармен су қоймасы жағасында ӛткізу. Ең жақсы уақыт 10-нан 12 ге дейін және
тамақтанып алғаннан кейін бір жарым сағаттан ерте емес. Бірінші сеанс ұзақтығы – 5-10
минуттан ұзақ емес. Денені тегіс күнмен әшкерелейді: ең алдымен кеуде, сосын іш, кейін
арқаның оң, сол жақтарын. Барлық балаларда жеңіл бас киімдері болу керек. Күн ванналарын
күн сайын 5 минутқа ұзартып отырады және мезгіл ортасында оны 7-10 жастағы балалар үшін
20-40 минутқа, 11-15 жастағы балалар үшін 50-60 минутқа ұзартуға болады.
Сумен шынығу – сүртіну, ақтарып құю және шомылу.
Сүртіну – күн сайын таңертеңгі жаттығудан кейін денені сулы қолмен сүртіну, алдымен
қолды, мойынды, кеудені, арқаны, ішті, аяқтарын, сосын денені құрғақ орамалмен сүрту.
Сүртіну ұзақтығы күнсайын 5 минут.
Ақтарып құю – денеге суды қолмен, шелекпен, құмықпен құйып отырады, су құю ұзақтығы
күн сайын 30 секундтан 2 минутқа дейін, су температурасы бастапқыда 29-30 градус.
Шомылу – су таза, жаға құмды, жаға бойының ұзындығы 30 метр, ені 15 метр болуы керек.
Ағу жылдамдығы қатты емес (минутына 10 метр).
Су қоймасының ені 20 метрден, тереңдігі 120 см. кӛп болмауы керек. Түбі қатты, тегіс,
шұңқырсыз, ортасына қарай тӛменірек. Су қоймасының ауласы қоршатылады. Шынығу
орындарын құтқару және оқу құралдарымен жабдықтау керек (құтқару орталары, жүзу
тақтайшалары, доңалақтар, доптар, сонымен қатар құтқару қайықтары).
Спартакиада
Спартакиада барлық мезгіл бойы 2 кезеңде ӛтеді:
1) топтағы сайыстар;
2) жалпы лагерлік сайыстар (топтық);
Спартакиада ӛткізу дайындықтарын және қорытынды ӛткізуді қосады.
Топтағы сайыстартарды 2-3 күн аралығында ӛткізеді, мәселен:
1 күн жүгіру 30-60метр, жүгіріп ұзындыққа секіру;
2 күн – жүгіріп жоғарыға секіру,
32
3 күн – винтовкадан ату, ойындар.
Финалдық сайыстар
2 күн ӛткізіледі.
1 күн – спорттық ойындар сайысы;
2 күн – жүзу бойынша жарыстар (немесе «Нептун» мерекесі).
Спартакиада финалдық бӛлімінің ашылу және жабылуы салтанатты түрде, безендірілген
лагерь стадионында жалаудың тӛмен түсірілуімен ӛткізілуі тиіс.
Спартакиада жағдайы туралы
І. Спартакиада мақсаты мен міндеттері:
Спартакиада «Спорт – дені сауды жақсы кӛреді» ұранымен ӛткізіледі. Сайыстар балаларды
сауықтыру, оларды дене тәрбиесі мен спорт жүйелі сабақтарына қызықтыру мақсатында
ӛткізіледі.
Спартакиада міндеттері.
1. барлық оқушыларды сайысқа қатысуға шақыру;
2. кӛптеген комплекс нормаларын ӛткізуді дайындау;
3. кӛпсайыс бойынша лагерьдің үздік спортшылары мен топтарын анықтау.
ІІ. Спартакиаданы ӛткізу уақыты мен орны.
Спартакиада 2 кезеңнен тұрады:
Біріншіден:отрядтағы сайыстар;
Екіншіден – финалдық, жалпы лагерьлік сайыстар.
Бірінші кезең сайыстары бекітілген кестеге сәйкес лагерь стадионында және су
станцияларында ӛткізіледі.
ІІІ. Спартакиаданы басқару.
Спартакиададағы сайыстарды жалпы басқару дене тәрбиесі, бастаушы және жүзу жӛніндегі
нұсқаушы педагогтарына жүктеледі. Топ сайыстарын әр топтың жетекшілері, тәрбиешілері және
дене тәрбиесі белсенділері ұйымдастырып, ӛткізеді. Спартакиаданың финалдық сайыстарын
лагерьдің қазылар алқасы ӛткізеді.
ІV.Спартакиада сайыстарының бағдарламалары мен шарттары
Топтық сайыстар бағдарламасына кіреді:
А) 7-9 жастағы балалар үшін (3 топтар):
30 метрге жүгіру, жүгіріп ұзындыққа жоғарыға секіру, 25 метрге жүзу, доппен эстафета және
кіші-баскетбол;
Б) 10-11 және 12-13 жастағы балалар үшін (2 топтар):
-кӛпсайыс – 30-60 метрге жүгіру;
жүгіріп ұзындыққа, жоғарыға секіру;
теннис добын алысқа лақтыру;
25 м. және 50 м. жүзу уақыты шектеусіз;
волейбол, қол добы және стӛл теннисі.
В) 14-15 жастағы балалар үшін (1 топтар): кӛпсайыс – 60м. жүгіру, 300м. кросс (қыздар) және
500 м. (ұлдар), жүгіріп ұзындыққа, секіру, теннис добын алысқа лақтыру, 50 м. жүзу, волейбол,
қол добы, кіші-баскетбол және стӛл теннисі.
Спартакиада финалдық сайысының бағдарламасына кіреді:
А) 7-9 жастағы балаларға:
30 метрге жүгіру, жүгіріп ұзындыққа секіру, теннис добын алысқа лақтыру, 25 м. жүзу уақытты
есепке ала отырып;
Б) 10-11 жастағы және жеке 12-13 жастағы балаларға:
-кӛпсайыс – 30(60)м. жүгіру, жүгіріп ұзындыққа секіру, теннис добын алысқа лақтыру, 25
м.немесе 50м., уақытты есепке ала отырып жүзу;
В) 14-15 жастағы балаларға: кӛпсайыс – 60 м. жүгіру, жүгіріп ұзындыққа секіру, теннис добын
алысқа лақтыру және 50 м. жүзу.
Сонымен қатар, спартакиада сынағынан тыс волейбол, кіші-баскетболдан, футболдан, стӛл
теннисінен жасақ топтары аралығында блицтурнирлер ӛткізу (үлкендерге бӛлек, ортаңғыларға
және кішілерге).
V. Сайысқа қатысушылар және топтар қҧрамы.
