25
Ауа райы жылы күндері балалар жаттығуға жеңіл спорттық киімдерін киеді (майка,
шолақ дамбал); суық күндері жаттығуға арналған қалың киімдерін киеді. Жаттығу
жүргізу барысында балаларды топтық колонналар линиясына сапқа тұрғызады.
Жетекші жалпы қатардың ортасында бірінші саптан 10-15 м қашықтықта тұруы
керек.
Тәрбиешілер және топ жетекшілері өз жасақтарының қатарына қарап ертеңгі
гигиеналық гимнастиканы орындайды. Бір мезгілде олардың тәртіптері мен
жаттығуды дұрыс орындауларын қадағалайды. Жаттығуға дәрігер қатысуы қажет
(медбике). Ертеңгілік гигиеналық гимнастика жетекшінің «Қайырлы таң, балалар!»
деген амандасуымен басталады. Ертеңгілік гигиеналық гимнастика 8-12
жаттығудан тұрады. Комплекс ортасында жүктеме бірте-бірте көтеріледі, ал соңғы
2-3 жаттығуда қайта төмендейді. Жаттығу орындау барысында демалу мүшелерін,
сымбаттылықты сақтау, жаттығуларды қажырлы, айқын істеу қажет. Әрбір
комплекстік жаттығулар 6-10 рет орындалады. Комплекс жүру, бір орында тұрып
жүгіру немесе дистанцияны ұстап тартылу және демалу жаттығуларын жасаудан
басталады; қолға, денеге, аяққа жаттығулар жасау, құрама жаттығулар, комплекс
соңында демалу жаттығуларына сәйкес секіру және орында жүру (1минут)
жаттығулары.
Бірінші мезгілге ертеңгілік гигиеналық гимнастиканың 2-3 комплексін үйреніп
алулары керек, топтар арасында ертеңгілік гигиеналық гимнастиканың үздік
орындаушысы жарысын өткізу. Кішкентай сынып жасындағы балалармен жаттығу
жұмысын бөлек 12 минут аралығында дене тәрбиесі жетекшісінің нұсқауымен жүзу
жөніндегі нұсқаушы, тәрбиеші, топ жетекшілері өткізеді.
Шынығу
Табиғат күштерінің көмегімен шынығу (ауа, күн, су) денсаулықты орнықтыруға,
пайдалы гигиеналық дағдыға ие болуына септігін тигізеді.
Шынығу процедураларын бірте-бірте, жүйелеп және балалардың жеке
ерекшеліктерін есепке ала отырып өткізеді. Шынығуға ауа, күн, су процедуралары
кіреді – сүртіну, ақтарып құю және шомылу. Процедураларды әртүрлі денені
шынықтыратын жаттығулармен өткізу керек.
Ауамен шынығу (ауа ванналары) процедурасын 18 ден 20 градус цельсия ауа
температурасында қолданады. Ауа ванналарын шолақ дамбалда (қыздар шомылғы
киімдерінде) қабылдайды. 14-17 градус температурасында балалар қалың шынығу
космтюмдерінде болулары керек. Ауа ванналарын таңертең және кешқұрым 10-15
минут ұзақтығында қабылдайды, ал мезгіл ортасында 2 және одан да көп сағатқа
созуға болады.
Күнмен шынығу ( күн ванналары) процедураларын жабдықтандырылған
қалқалармен, саңырауқұлақтармен су қоймасы жағасында өткізу. Ең жақсы уақыт
10-нан 12 ге дейін және тамақтанып алғаннан кейін бір жарым сағаттан ерте емес.
Бірінші сеанс ұзақтығы – 5-10 минуттан ұзақ емес. Денені тегіс күнмен
әшкерелейді: ең алдымен кеуде, сосын іш, кейін арқаның оң, сол жақтарын. Барлық
балаларда жеңіл бас киімдері болу керек. Күн ванналарын күн сайын 5 минутқа
ұзартып отырады және мезгіл ортасында оны 7-10 жастағы балалар үшін 20-40
минутқа, 11-15 жастағы балалар үшін 50-60 минутқа ұзартуға болады.
Сумен шынығу – сүртіну, ақтарып құю және шомылу.
Сүртіну – күн сайын таңертеңгі жаттығудан кейін денені сулы қолмен сүртіну,
алдымен қолды, мойынды, кеудені, арқаны, ішті, аяқтарын, сосын денені құрғақ
орамалмен сүрту. Сүртіну ұзақтығы күнсайын 5 минут.
Ақтарып құю – денеге суды қолмен, шелекпен, құмықпен құйып отырады, су
құю ұзақтығы күн сайын 30 секундтан 2 минутқа дейін, су температурасы
бастапқыда 29-30 градус.
Шомылу – су таза, жаға құмды, жаға бойының ұзындығы 30 метр, ені 15 метр
болуы керек. Ағу жылдамдығы қатты емес (минутына 10 метр).
26
Су қоймасының ені 20 метрден, тереңдігі 120 см. көп болмауы керек. Түбі
қатты, тегіс, шұңқырсыз, ортасына қарай төменірек. Су қоймасының ауласы
қоршатылады. Шынығу орындарын құтқару және оқу құралдарымен жабдықтау
керек (құтқару орталары, жүзу тақтайшалары, доңалақтар, доптар, сонымен қатар
құтқару қайықтары).
Спартакиада
Спартакиада барлық мезгіл бойы 2 кезеңде өтеді:
1) топтағы сайыстар;
2) жалпы лагерлік сайыстар (топтық);
Спартакиада өткізу дайындықтарын және қорытынды өткізуді қосады.
Топтағы сайыстартарды 2-3 күн аралығында өткізеді, мәселен:
1 күн жүгіру 30-60метр, жүгіріп ұзындыққа секіру;
2 күн – жүгіріп жоғарыға секіру,
3 күн – винтовкадан ату, ойындар.
Финалдық сайыстар 2 күн өткізіледі.
1 күн – спорттық ойындар сайысы;
2 күн – жүзу бойынша жарыстар (немесе «Нептун» мерекесі).
Спартакиада финалдық бөлімінің ашылу және жабылуы салтанатты түрде,
безендірілген лагерь стадионында жалаудың төмен түсірілуімен өткізілуі тиіс.
Спартакиада жағдайы туралы
І. Спартакиада мақсаты мен міндеттері:
Спартакиада «Спорт – дені сауды жақсы көреді» ұранымен өткізіледі. Сайыстар
балаларды сауықтыру, оларды дене тәрбиесі мен спорт жүйелі сабақтарына
қызықтыру мақсатында өткізіледі.
Спартакиада міндеттері.
1. барлық оқушыларды сайысқа қатысуға шақыру;
2. көптеген комплекс нормаларын өткізуді дайындау;
3. көпсайыс бойынша лагерьдің үздік спортшылары мен топтарын анықтау.
ІІ. Спартакиаданы өткізу уақыты мен орны.
Спартакиада 2 кезеңнен тұрады:
Біріншіден:отрядтағы сайыстар;
Екіншіден – финалдық, жалпы лагерьлік сайыстар.
Бірінші кезең сайыстары бекітілген кестеге сәйкес лагерь стадионында және су
станцияларында өткізіледі.
ІІІ. Спартакиаданы басқару.
Спартакиададағы сайыстарды жалпы басқару дене тәрбиесі, бастаушы және жүзу
жөніндегі нұсқаушы педагогтарына жүктеледі. Топ сайыстарын әр топтың
жетекшілері, тәрбиешілері және дене тәрбиесі белсенділері ұйымдастырып,
өткізеді. Спартакиаданың финалдық сайыстарын лагерьдің қазылар алқасы өткізеді.
ІV.Спартакиада сайыстарының бағдарламалары мен шарттары
Топтық сайыстар бағдарламасына кіреді:
А) 7-9 жастағы балалар үшін (3 топтар):
30 метрге жүгіру, жүгіріп ұзындыққа жоғарыға секіру, 25 метрге жүзу, доппен
эстафета және кіші-баскетбол;
Б) 10-11 және 12-13 жастағы балалар үшін (2 топтар):
-көпсайыс – 30-60 метрге жүгіру;
жүгіріп ұзындыққа, жоғарыға секіру;
теннис добын алысқа лақтыру;
25 м. және 50 м. жүзу уақыты шектеусіз;
волейбол, қол добы және стөл теннисі.
В) 14-15 жастағы балалар үшін (1 топтар): көпсайыс – 60м. жүгіру, 300м. кросс
(қыздар) және 500 м. (ұлдар), жүгіріп ұзындыққа, секіру, теннис добын алысқа
лақтыру, 50 м. жүзу, волейбол, қол добы, кіші-баскетбол және стөл теннисі.
