Ашық аспандағы қара бұлттар Қазақстан және атыс қаруы Николас Флоркин, Дәурен Әбен және Тахмина Каримова «Атыс қаруына шолу»

Ашық аспандағы қара 

бұлттар

Қазақстан және атыс қаруы

Николас Флоркин, Дәурен Әбен және Тахмина Каримова

«Атыс қаруына шолу» ұйымының 

тақырыптық баяндамасы

29

ii  Атыс қаруына шолу

 № 29 тақырыптық баяндама

Флоркин, Әбен және Каримова 

Ашық аспандағы қара бұлттар  iii

Авторлық құқықпен қорғалған 

Швейцарияда «Атыс қаруына шолу» ұйымы басып шығарған

©  Атыс  қаруына  шолу,  Халықаралық  қатынастар  мен  даму  институты, 

Женева 2012

Алғаш рет басылған уақыты: Мамыр 2012

Барлық  құқықтары  қорғалған.  Бұл  басылымның  ешбір  бөлігін  «Атыс 

қаруына шолу» ұйымы алдын ала берген жазбаша рұқсатынсыз немесе заң 

айқын  түрде  рұқсат  бермеген  кезде,  не  тиісті  репрографиялық  құқықтар 

ұйымымен  жасалған  келісім  шарттарына  сәйкес  қайта  шығаруға,  іздеу 

жүйесінде  сақтауға  немесе  кез  келген  түрде  не  кез  келген  жолмен 

тасымалдауға  болмайды.  Жоғарыда  айтылғаннан  басқа  мақсатта  қайта 

шығаруға  қатысты  сұрауларды  төмендегі  мекенжай  бойынша  «Атыс 

қаруына шолу» ұйымының баспа бөлімі менеджеріне жіберіңіз.

Атыс қаруына шолу

Халықаралық қатынастар мен даму институты 

Швейцария, 1202, Женева қ., Блан даңғылы, 47

Техникалық редактор: Таня Иновлоки (Tania Inowlocki)

Корректор: Дональд Страхан (Donald Strachan)

Картография: Джиллиан Лаф (Jillian Luff), MAPgrafix

Optima және Палатино қаріптерінде теру — Ричард Джонс (Richard Jones) 

(rick@studioexile.com), Exile: Design & Editorial Services

GPS компаниясымен Францияда басылған

ISBN 978-2-9700771-5-2

ISSN 1661-4445

ii  Атыс қаруына шолу

 № 29 тақырыптық баяндама

Флоркин, Әбен және Каримова 

Ашық аспандағы қара бұлттар  iii

Атыс қаруына шолу

«Атыс қаруына шолу» (Small Arms Survey) Швейцариядағы Женева халықаралық 

зерттеулер институтының құрамындағы тәуелсіз зерттеу жобасы болып табы-

лады. 1999 жылы құрылған жобаға швейцариялық Сыртқы істер федералдық 

департаменті қолдау көрсетіп келеді және қазіргі уақытта оны Австралия, Бель-

гия, Канада, Дания, Финляндия, Германия, Нидерланд, Норвегия, Швеция, 

Ұлыбритания мен Америка Құрама Штаттарының үкіметтері қаржыландырады. 

«Атыс қаруына шолу» бұрын көрсеткен қолдаулары үшін Франция, Жаңа Зелан-

дия және Испания үкіметтеріне ризашылығын білдіреді. Оған қоса, «Шолу» 

көптеген жылдар бойы, Біріккен Ұлттар Ұйымының әр түрлі агенттіктері, 

бағдарламалары және институттары көрсеткен қаржылай көмекке алғысын 

айтады.

 «Атыс қаруына шолу» ұйымының мақсаттары: атыс қаруы мен қарулы зорлық-

зомбылықтың барлық түрлеріне қатысты қоғамдық ақпараттың маңызды көзі 

болу;  үкіметтерге,  саяси  қайраткерлерге,  зерттеушілерге  және  белсенді 

тұлғаларға қор көзі ретінде қызмет ету; атыс қаруына қатысты ұлттық және 

(үкіметтік және үкіметтік емес) халықаралық бастамаларды бақылау; атыс 

қаруының тез таралуы мен тиіссіз жерде қолданылуының әсерлеріне қарсы 

атқарылатын шараларды қолдау; сондай-ақ ақпаратпен бөлісумен және ең озық 

әдістемелерді таратумен айналысатын ақпарат орталығы ретінде жұмыс істеу. 

Оған қоса, «Шолу», әсіресе атыс қаруы кең таралған мемлекеттер мен аймақтарда, 

зерттеу жүргізу және ақпарат жинау шараларына демеушілік етеді. Жобада 

қауіпсіздік  зерттеулері,  саясаттану,  құқық,  экономика,  даму  зерттеулері, 

әлеуметтану және криминология салаларындағы халықаралық мамандар қызмет 

атқарады және «Шолу» 50-ден астам елдердегі зерттеушілер, серіктес мекемелер, 

үкіметтік емес ұйымдар және үкіметтер желісімен бірігіп жұмыс жасайды.

Атыс қаруына шолу

Халықаралық қатынастар мен даму институты

Швейцария, 1202, Женева қ., Блан даңғылы, 47

Тел.: +41 22 908 5777 

Факс: +41 22 732 2738

E-mail: sas@smallarmssurvey.org

Сайт: www.smallarmssurvey.org

iv  Атыс қаруына шолу

 № 29 тақырыптық баяндама

Флоркин, Әбен және Каримова 

Ашық аспандағы қара бұлттар  v

Мазмұны

Жолақтар, суреттер, карталар және кестелер тізімі ........ vi

Авторлар туралы мәлімет .........................................................viii

Алғыс сөз ..............................................................................................x

Қысқарған сөздер және аббревиатуралар............................ xii

Кіріспе...................................................................................................1

Қауіп төніп тұрған тыныш аймақ? ............................................5

Жалпы жағдай 

5

Қылмыстық ахуал  

7

Жәбірлену және қауіпсіздік туралы ой-пікірлер 

10

Ұйымдасқан зорлық-зомбылық 

13

Азаматтық атыс қаруы: бақылау астында, бірақ 

сұраныс бар .......................................................................................16

Азаматтық сектордағы атыс қаруы 

16

Қару көздері 

19

Бақылау шаралары 

26

Әсері 

32

Әлі де құпия: атыс қаруы және мемлекет .............................35

Қару қорлары 

35

Қару көздері 

38