21
Бұл кӛрсеткіштер физика пәнін оқытуда біздің тарапымыздан ұсынылған
тақырып, қосымша материалдардың алғашқы 2004-2005 оқу жылынан бастап
ұсынылған «Мультимедиялық технологиялар», «Компьютерлік модельдеу
негіздері», «Ақпараттық жүйелерді модельдеу» және «Физиканы оқытуда
ақпараттық-логикалық модельдеу» курстарының кезең-кезеңімен бірнеше оқу
жылдары бойына эксперимент есебінде ендірілу нәтижесінде жүзеге асырылып
отырды. Бұл пәндер бойынша жүргізілген оқу практикаларының нәтижелері
оқушылардың сапалық үлгерімін арттырды.
Зертханалық сабақтарға арналған практикалық тапсырмалардың үлгілері
ұсынылды.
Біз ұсынған курс бойынша практикалық тапсырмаларды орындау арқылы
болашақ мамандардың ақпараттық-логикалық модельдеудің сауаттылығы
арттырылды және ол әдістемелік жүйенің негізгі элементі болып табылды.
Эксперимент жұмысының тиімділігін анықтау мәселесі ӛлшемдер
және деңгейлер мәселесімен байланысты. Педагогикалық білім беру
теориясы мен практикасында ӛлшемдерді табуға және негіздеуге
қойылатын жалпы талаптар бар, олар: ӛлшемдер жеке адамдық білім,
білік, дағдыларын қалыптастырудың жалпы заңдылықтарына бағынады;
ӛлшемдердің
кӛмегімен
зерттеліп
отырған
жүйенің
барлық
компоненттерінің арасындағы байланыстарды айқындауға тура келеді;
сӛйтіп сапалық кӛрсеткіштер сандық кӛрсеткіштермен бірлікте кӛрініс
табуы керек.
Тәжірибелік-эксперимент жұмысын жүргізу кезінде біз ғылыми-
педагогикалық зерттеулердің әр түрлі әдістерін пайдаланды қ.
Олардың қолданылуы әдіснамалық, теориялық және дидактикалық
сипаттағы қорытындыларды алуға нысандалды.
Эксперимент барысында біз мына әдістерді пайдаландық:
-
теориялық
(тарихи-логикалық;
индукция
және
дедукция;
теориялық талдау және жинақтау; жалпылау және салыстыру);
-
сауалнамалы-диагностикалық (сауалнама жүргізу, сұхбат алу,
әңгімелесу, тест жүргізу, бағалау-рейтинг);
-
обсервациялық (тікелей және жанама, қосылған бақылау, дәрістер
мен сабақтарды хаттамалау);
-
праксиометрикалық (оқу жоспарларын, оқытылатын пәндердің
бағдарламаларын талдау, оқытушылар мен оқушылардың іс-әрекеттерінің
нәтижесін талдау, компьютерлік зертханалардың қазіргі заманғы
жабдықтарымен жете танысу);
-
эксперименттік (анықтаушы, қалыптастырушы және бақылаушы
педагогикалық эксперимент) нәтижелердің қорытындысын салыстыру;
-
математикалық есеп-қисап (статистика) әдістері.
Сӛйтіп, зерттеу барысында қолданылған нақтылы әдістерге
қысқаша талдау жасалды.
Оқушыларға сабақ жүргізудің әр түрлі нұсқалары ұсынылды, онда
индукция мен дедукция лық әдістерді пайдаланудың педагогикалық
тиімділігі байқалды. Әрбір нұсқаның мазмұны мен мәнін аша отырып,
22
біз әрбір нұсқадан (жеке жағдайдан) жалпы жағдайға ауысуды
жүзеге асырып отырдық.
Болашақ мамандарды кәсіби оқытудың мазмұны мен оның
нәтижелерінің арасындағы байланыстарды және заңдылықтарды ашу
үшін, алдын ала зерттеудің нәтижесінде алынған деректерге теориялық
талдау жүргізу қажет болды.
Біз жүргізген салыстырмалы талдаулар оқушыларды ескірген
ұғымдардан арылуға, мән-мағынасын жоғалтқан іскерліктер мен
дағдыларды қайта қарауға, сонымен қатар қазіргі заманғы талаптарға
қоятын жаңаны табуға мүмкіндік туғызды. Оқу жоспарлары мен
бағдарламаларды талдау үдерісінде мыналарды ескерту қажет болды:
- оқылатын пәндер және тақырыптар бойынша оқу материалының
мазмұнын;
- оқу жоспарларының жылдар бойғы құрылымын, оны құрудың
негіздерін, құрылымда басты және бағыныңқы элементтерді бӛліп
қарастыруды, олардың ӛзара байланысын айқындауды;
- әр
оқу пәнінің жалпы кәсіби және тереңдетілген кәсіби
дайындаудағы рӛлін;
- жеке пәндердің оқу материалдарының мазмұнындағы ӛзіне тән
айырмашылықтарды,
олардың
оқушыларды
кәсіби
бағыттылыққа
бейімдеудегі маңызын т.б.
Эксперимент жұмысының бақылау кезеңінде қайтара жүргізілген
сауалнама нәтижесінде оқушылардың ақпараттық-логикалық модельдеу
негізінде физиканы менгеру деңгейі анықталды. Тәжірибелік-экспериментке
589 оқушы қатысты, оның 296-ы эксперимент тобында, 293-і бақылау
тобында болды.
Бағалау - оқушыларға компьютерлік оқыту бағдарламаларын қолдану
жағдайында ақпараттық-логикалық модельдеу негізінде сабақ жүргізу
барысында оқушылардың іс-әрекеттеріне талдау жасау жүзеге асырылды.
Эксперимент қорытындысын талдағанда дұрыс және толық жауаптардың
пайызы эксперименттік топтарда бақылау топтарына қарағанда 51,4-38,0=13,4
(%) пайызға жоғары болады (Кесте 2, сурет 4).
Кесте 2 - Эксперименттік және бақылау топтарындағы оқушылардың
жауаптарының нәтижелері.
Топтар
Оқушылар
саны
Жауаптардың сипаты
Дұрыс және
толық
Дұрыс, бірақ
толық емес
Дұрыс емес
Жауап
берілмеген
Басы Соңы Басы Соңы Басы Соңы Басы Соңы
Эксперимент
296 32,8
51,4
28,6
31,4
34,5
16,2
4,1
1,0
Бақылау
293 31,3
38,0
27,0
34,0
29,2
23,0
12,5
5,0
