99
мемлекеттік жалпыға міндетті стандартында (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 13
мамырдағы № 292 қаулысы.) қалыптасатын шығармашылық дағдылары көрсетілген:
Д
ағдыл
ар
Д
ағдыл
ар
тізбесі
1
жастан
бастап
2
жасқа дейін
2
жастан
бастап 3 жасқа
дейін
3
жастан
бастап
4
жасқа дейін
4
жастан
бастап
5
жасқа дейін
5 жастан бастап
6 жасқа дейін
6 жастан бастап
7 жасқа дейін
Өн
ім
ді
іс
-әр
еке
т
Қағаз бетін
ашық
дақтармен,
жақпаларме
н
толтырады,
дөңгелек,
жайпақ
пішіндерді
мүсіндейді
Мүсіндеу
дағдыларын
игерген
(заттарды
шұңқырлау,
сәндеу). Қағаз
бетіне тік және
жатық,
ирек
сызықтар сыза
алады.
Бейнелеу
әрекетіне
қажетті
негізгі
техникалық
дағдылар
мен
іскерліктер
ді игерген
Бейнелеу
өнерінің
түрлері
туралы
ұғымдары
бар
(кескіндеме,
мүсіндеу,
халық өнері)
Бейненің
сипатына
тән
бейнелеудің
техникалық
тәсілдері
мен
құралдарын
өз
бетінше таңдай
алады
Түрлі
техникалық
құралдарды
өз
бетінше қолдана
алады,
жұмыстарды
жаңа
бөліктермен
толықтырады
және
әсемдей
алады
Қ
ор
шаға
н
ор
тан
ы
э
стет
ик
ал
ық
қ
абы
лдау
Бояудың
ашық
түстеріне
назар
аударады,
оларға
таңқалады,
қуанады
Халықтық
ойыншықтард
ы
қарастыру
кезінде
эмоциялық
қуаныш
білдіреді,
олардың
ашықтығын,
әдемілігін атап
көрсетеді
Түрлі
бейнелеу
өнері
түрлеріне
қызығушыл
ық
танытады,
материалда
рды ұқыпты
қолданады
Геометриялы
қ
пішіндер
мен өсімдік
элементтерін
ырғақты
орналастырад
ы.
Би
сипатындағы
музыканы
эмоциялы
түрде
қабылдайды
Сәндік
өнерге,
дизайнға
қызығушылық
білдіреді,
жұмыстың
тәсілдерін
таңдайды және
дәлелдейді,
жұмысқа
материалдарды
тиімді
қолданады,
табиғаттың
әсемдігіне,
киімге
және
бөлменің
жинақылығына
эмоциялы түрде
мән береді.
Қарастырған
заттары
бояуының
қанықтығы
(фактурасы)
туралы түсінігі
бар.
Өнердің
басқа түрлерінің
түп
мәтінінде
өнер
туындыларына
алғашқы талдау
жасау дағдысына
ие.
Мектепке дейінгі балалардың эстетикалық талғамын қалыптастырудың мәні тұлғаның
адамгершілік сезіміне, рухани дамуына ықпал етеді. Оның жаман әдеттен бойын аулақ
ұстауына, жақсы әдеттерге бағытталған әдеби шығармалардытүсіне білуіне негіз болады.
Сондықтан эстетикалық тәрбие адам баласына өмірдегі, табиғаттағы, өнердегі, еңбектегі,
адамдар арасында қарым-қатынаста бар жақсылықты, әдемілік пен әсемдікті түсіне білуге, көре
білуге, қабылдай білуге үйретеді, жаттықтырады және соған қабілетті болу дағдыларын
меңгертуді көздейді.
Мектепке дейінгі балалардың эстетикалық талғамын қалыптастырудың мазмұны
көркемдік
талғамды жетілдірумен, оларды өнерге тартып, таныстырумен ғана шектелмейді. Ол ақиқатқа
эстетикалық көзқарасты, өмірдегі әсемдікті дұрыс қабылдауды, табиғатты эстетикалық тұрғыда
қабылдауды қарастырады.
Мектепке дейінгі балалардың эстетикалық талғамын қалыптастырудың тағы бір міндеті
көркемдікке және сұлулыққа баға беру үшін эстетикалық танымның маңызы өте зор.
Эстетикалық таным бұл өмірдегі, еңбектегі және табиғаттағы сыртқы әдемілік пен нағыз
сұлулықтың
арасын ажырата білу, өнер шығармаларына жоғары талап қою.
Қазіргі таңда біздің қоғамдық өміріміздегі қажетті мәселелердің бірі баланың эстетикалық
талғамыныңқалыптасу белсенділігін тәрбиелеу. Өмірдің өзі эстетикалық таным сана
қалыптастыруды талап етіп отыр. Балалар әдемілікті сезіп және оның заңдарын түсініп қана
қоймай, осы заңдар бойынша өзін қоршаған айналаға өзгеріс жасауы қажет. Бала белсенді
түрде өмірдегі әдемілікке,көркемдікке өз үлесін қосып, оны көріксіздіктен, ұсқынсыздықтан
100
қорғауы қажет. Баланың эстетикалық талғамын қалыптастыра отырып оларды өздігінен
ілтипатты оқырман, қайырымды көрермен, сезімтал тыңдаушы болуға үйрету керек. Балалар
ертегілерді оқуға, кинофильмдер, музыканы тыңдауға өте ынталы болады.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Жалпы педагогика: оқулық: / С. Бабаев, Ж. Оңалбек. - Алматы : Нұр-пресс, 2005.
2. Сластенин В.А. и др. Педагогика: Учеб. пособие для студ. высш. пед. учеб. заведений / В. А.
Сластенин, И. Ф. Исаев, Е. Н. Шиянов; Под ред. В.А. Сластенина. - М.: Издательский центр "Академия",
2002. - 576 с.
3. Суюбердиева А.Ә. Бастауыш мектеп оқушыларының эстетикалық талғамын
қалыптастырудың әдістемесі. Әдістемелік нұсқау - Шымкент: «Нұрлы бейне» баспа үйі, 2003.-16б
4. Әл-Фараби. В кн. Трактаты о музыке и поэзии статья Бурабаева М.С. Философия искусство Абу-
Насыра аль-Фараби. Алматы, 1993. − С. 6.
УДК 37.015.3
МРНТ: 14.23.11
Г.С.Оразаева
1
, Б.А.Сейтенова
2
1
к.п.н., доцент, заведующая кафедрой специальной и социальной педагогики
КазГосЖенПУ
gulzh69@mail.ru
2
Студентка 3 курса, специализации "логопедия" КазНПУим.Абая, г. Алматы, Казахстан
bekzat_seyt@mail.ru
ФОРМИРОВАНИЕ ИНТОНАЦИОННОЙ ВЫРАЗИТЕЛЬНОСТИ РЕЧИ У
ДОШКОЛЬНИКОВ С ДИЗАРТРИЕЙ
Аннотация
В статье раскрываются особенности просодической стороны речи детей с дизартрией, а именно;
речевого дыханиия, темпа речи, ритма, голосовыых модуляций, тембра. Обосновывается необходимость
построения логопедической работы с дизартриками на основе целостного подхода к совершенствованию
интонационной выразительности речи. Определены этапы и направления работы по совершенствованию
интонационной стороны речи у детей с дизартрией. Описаны условия успешного формирования
интонационной выразительности речи у детей с дизартрией.
Ключевые
слова:
речевая
деятельность,
интонационные
компоненты,
дизартрия, развитие просодии.
Аңдатпа
Дизартриясы бар мектеп дейінгі жастағы баланың тілінің интонациялық мәнерлігін қамыптастыру.
Оразаева Г.С
1
. Сейтенова Б.А.
2
1
Абай атындағы ҚазҰПУ, п.ғ.к., доцент, Алматы қ., Қазақстан
2
Абай атындағы Қазақ Ұлттық Педагогикалық Университетінің 4-курс студенті, Алматы қ., Қазақстан
Мақалада дизартриясы бар балалардың тілінің просодикалық жағының ерекшіліктері, ал
нақтырақ сөйлеудегі дем алу, ырғақ, дауыстық модуляция, тембр ашылып жазылған.Баланың тілінің
интонациялық мәнерін жетілдіруге бағыпталған логопедиялық жұмыс құру қажеттілігі негізделеді.
Дизартриясы бар балалардың тілінің интонациялық жағын жетілдіретін бағыттар мен бөлімдер
анықталған.Дизартриясы бар балалардыңтілінің интонациялық мәнерін табысты түрде қамыптастыратын
шарттар сұпатталған.
Түйін сөздер:
тілдік қызмет, интонация
компоненттері, дизартрия, просодика дамыту
Abstract
The use of innovative technologies in development of speech understanding of children with autism
spectrum disorders
G.Orazayeva,
1
В.Seitenova
2
1
associate professor, senior lecturer of Abay Universitu,
gulzh69@mail.ru
,
Almaty, Kazakhstan
2
the undergraduate of Kazakh National Pedagogical University named of Abai
Almaty, Kazakhstan
In the article the peculiarities of prosodic aspects of speech in children with dysarthria, namely, speech
breathing, speech tempo, rhythm, voice modulation, tone are discribed. The necessity of constructing a speech
therapy with desantnikami a holistic approach to the development of intonational expressiveness of the speech. The
