«Абайтану»

3. Тәрбиелік:Қазақ халқының ұлы ақыны Абай мұраларын қадірлей білуге, 

өздері танып, өзгеге таныта білуге тәрбиелеу. Сабақтың түрі: Жаңа білім беру 

сабағы  

Сабақтың  әдісі:  «Абайтану  әліппесінің»  модульдері,  тапсырмалар  жүйесі 

Сабақтың  көрнекілігі:  Абайтану  мен  Абай  шығармашылығына  байланысты 

қосымша мәліметтер мен деректер, Абайтану модульдерінің кестелері  

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, тарих 

 

Сабақтың барысы: 

 

Өткен тақырыпты тексеру жоспары: 

Абайдың «Толық адам» философиясы: 

−  - 

Абайдың  толық  адам  туралы ойы  «Ғылым  таппай  мақтанба» өлеңінен 

бастау алатындығы; 

- 

өлеңнің адамгершілік жайындағы философиялық ой толғауға негізделуі; 

− 

еңбектері негізінде түсінік айту. 

 

Жаңа сабақтың жоспары: 

1. Абай шығармасын 

түсіну, меңгеру модульдерінің; 

2. Абай шығармаларын 

талдау, зерттеу, зерделеу, тану модульдерінің  

тапсырмалар жүйесі бойынша жұмыс істеу. 

 

Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін... 

(Абай) 

 

«Әуелде бір суық мұз–ақыл зерек»  

өлеңі 

  

 

Өлең мәнерлеп оқылады немесе аудио дискіден тыңдалады. 

 

 

Әуелде бір суық мұз–ақыл зерек

 

  

 

Әуелде бір суық мұз–ақыл зерек, 

 

Жылытқан тұла бойды ыстық жүрек 

 

Тоқтаулылық, талапты шыдамдылық, 

 

Бұл – қайраттан шығады, білсең керек. 

 

Ақыл, қайрат, жүректі бірдей ұста, 

 

Сонда толық боласың елден ерек. 

 

Жеке-жеке біреуі жарытпайды, 

 

Жол да жоқ жарыместі «жақсы» демек. 

 

Ақыл да, ашу да жоқ, күлкі де жоқ, 

 

Тулап, қайнап бір жүрек қылады әлек. 

 

Біреуінің күні жоқ біреуінсіз, 

 

Ғылым сол – үшеуінің жөнін білмек. 

 

 

 

43

 

 

Тапсырмалар жүйесі 

І Мазмұн мен мағына 

 

 

Тапсырма: 

 

Ақын шығармасында айтылған ойды мұқият тыңдау: 

 

Өлеңде баяндалған оқиғаларды көз алдына елестетіңіз; 

 

Көріністерді өз сөзіңізбен еркін баяндаңыз; 

 

Жоғарыдағы  тапсырмаларды  орындау  арқылы  өлең  мазмұнын  толық 

меңгеріп алыңыз. 

ІІ Абай тілінің сөздігі 

 5-

кесте - Абай тілінің сөздігі 

Әуелде 

 

Тоқтаулы (Тоқтаулылық)   

Толық 

 

Жарытып (жарытпайды)   

Ұста 

 

Жарымес  

 

Әлек 

 

 

 

Тапсырма:  

 

Өлеңдегі (қарасөздегі) мағынасы өзіңізге беймәлім, түсініксіз сөздерді 

Қазақ тілінің түсіндірме сөздігінен тауып, мағынасын біліп алыңыз; 

 

Сөздердің мәнін ашыңыз, өзіңіздің сөздік қорыңызға қосып қойыңыз.  

 

Ескерту:  

Өлең (қарасөз) мәтінінде тағы да мағынасы түсініксіз, қиын сөздер 

кездессе, сөздікті әрі қарай жалғастырыңыз. 

 

 

ІІІ «Абайды оқы, ерінбе» 

6-

кесте -Тірек сөздер: 

- 

суық мұз 

- 

жылытқан 

- 

шыдамдылық 

- 

қайраттан 

- 

жүректі 

- 

елден бөлек 

- 

жарытпайды 

- 

жол да жоқ 

- 

ашу да жоқ 

- 

қылады әлек 

- 

күні жоқ 

- 

үшеуінің 

  

Тапсырма:  

 

Берілген 

тірек сөздердің өлеңдегі орнын тауып қойыңыз, 

 

Өлең мәтінін қайта қарап пысықтаңыз, есіңізде сақтаңыз, 

 

Өлеңді жаттап алуға дағдыланыңыз. 

 

 

 

44

 

 

ІV «Абайды оқы, таңырқа» 

 

7-

кесте - 1. 

Құнды сөз 

 

Көркем эпитеттер: 

 1.  

 2.  

 3.  

 4.  

 

Кейіптеу: 

 1.  

 2.  

 3.  

  

Тапсырма: 

 

Өлеңдегі  Абай  тілінің  көркем  айшықтарын  -  кейіптеулер  мен  көркем 

эпитеттерді тауып, олардың мағынасын есіңізде сақтаңыз; 

 

Көркем айшықты сөздерді өзіңіздің сөздік қорыңызға қосып қойыңыз.  

 

8-

кесте - 2. 

Құнарлы ой 

1. 

 

2. 

 

3. 

 

4. 

 

5. 

 

 

 

Тапсырма:  

 

Абайдың  өлеңдегі  айшықты,  көркем  сипатты,  құнарлы  ойлары  мен 

тұшымды тіркестерін, өлең жолдарын тауып, теріп жазыңыз; 

 

Мағынасын түсініп, есіңізде сақтаңыз. 

V 

Зерде 

9-

кесте - 

1. Ойды жүйелеу 

Тапсырма:  

 

«Әуелде бір суық мұз–ақыл зерек» өлеңі бойынша төмендегіше ой 

жүйелеңіз: 

 

Өлең мазмұнындағы ой жүйесі; 

 

Өлеңнің тақырыбы; 

 

Өлеңнің идеясы; 

 

Өлеңдегі түйін сөз. 

«Әуелде бір суық мұз–ақыл зерек» өлеңі 

1. Өлең мазмұнындағы ой жүйесі: 

2. Өлеңнің тақырыбы: 

3. Өлеңнің идеясы: 

4. Өлеңдегі түйін сөз: 

45