Құрсатырған: Орынбаева Д., Оспан Д.
87028435334
айыптайды
деп қорықсын, ал орыстар, немістер, ұйғырлар, тағы басқа ұлттар неге
араша түспейді осы жерде ең болмаса. Олар бейшара қазаққа осындай басына іс
түскенде қол ұшын бермегенде, қашан береді?... Әшейінде «біз – халық
қыметшісіміз» деп, «халқымыз үшін жанымыз пида»
деп сайрайтын басшыларымыз
қайда?.. Осының бәрі өтірік, бәрі жалған екен, аға!.. Бәрі өтірік, бәрі жалған.
Бәрі тек қызыл сөз, сөз, сөз!.. Егер осындай митинг, демонстрация Москвада,
Псковта, Киевте болды бар ғой – мен бәс тігуге бармын – дәл осындай басыну, дәл
осындай айуандықпен жазалау болмас еді!..
(Күрсініп)
Ал
Алматыда империялық
күштерге
ойына
не
келсе,
соны
істеуіне болады, өйткені біз олар үшін сол баяғы бұратаналармыз, әлі сол баяғы
жабайы азияттармыз! Менің бүгінгі анық түсінгенім – осы, осы, ағажан!..
Қ а й с а р. Бірақ енді біздің – жастардың – құл болғымыз келмейді.
Егер сол үшін де қазақтың құлқын мен мансап үшін мәдениетті құл болуға
арланбайтын интеллигенциясы мен басшылары бізді ұлтшыл экстремист, сепаратист
десе – дей берсін. Мейлі онда салиқалы, сарабдал интернационалистер,
халықтар
достығының нағыз жанашырлары солар-ақ болсын!..
Б а й м ы р з а.
(жылап тұрған
Ақмаралды бір қолымен құшақтап)
Е, айалайындар-ай!.. Шыбын жандарыңды
шүберекке түйіп шыққан екенсіңдер, қайтейін. Мен де сендердей жас болғам, менде
де сендердегідей асқақтаған асау, шыншыл жүрек бар еді бір кезде. Бәрін таптады
ғой. Ар да, иман да тапталды. Ана тіліміз бен қасиетті дініміз аяқтың астында
жаншылып жатты. Басшыларымыз бен белсенділеріміз «осыларыңыз дұрыс, осылай
істесеңдер, нағыз интернационалист боласыңдар» деді. Не көрмеген халықпыз –
көндік. Сәл бірдеңе дейін десек, жоғарыдағылар «Бұларың – бассыздық, бұларың –
ұлттар арасына жік салу, бұларың – ұлтшылдық» деп,
прокуроры мен милициясын,
заң орындарын сайлап шыға келеді. Сонан соң, қайтесің, әбден зәрезап болып
қалған момын қазақ – көнесің. Дегенмен, бүгінгі істеп отырғандары сұмдық
екен...
А қ м а р а л. Ағатай, жаңағы қайсардың айтып отырғаны – бер жағы ғана.
Бірін-бірі жақтап тұр деп ойлап қалмаңыз. Нансаңыз, осыдан екі-үш сағат бұрын
біз бір-бірімізді мүлде танымайтынбыз.
Б а й м ы р з а
(сәл-пәл таңданып).
Солай ма?..
А қ м а р а л. Иә, аға. Мен алаңға осындағы
политехникалық институтта
оқитын інімді іздеп келгенмін. Жұбайым сапарда болатын. Інімді таба алмадым.
Бірақ алаңға барғаныма өкінгенім жоқ. Сенесің бе, аға, менің көзім бір-ақ күнде
ашылды, нансаңыз, бұрын соқыр екенмін. Сонымен ымырт түсіп, қараңғылық қоюлана
бере жазалаушы отрядтар мен милиция бәрімізді алаңнан қуды.
Құр
қол
не
істейміз,
жаппай
дүркіреп қаша жөнелдік. Коммунистік проспектісінің бойымен мен де жүгіріп келе
жатқам – алдымнан бойшаң екі солдат шыға келді. Дереу тура менде әкелерінің
ақысы кеткендей жолымды кес-кестей берді. Біреуіе айналып өте бергенімше болған
жоқ, екіншісі тура шашымнан уыстап ұстап алып, жерге алып ұрды,
- мен шыңғырып
барып, жолдың жиегіндегі тастың үстіне ұшып түстім. Бір сәтке есімнен танып
қалыппын. Жаңағы солдат бір қарасам, осы Қайсармен алысып жатыр екен. Қысқасы,
Қайсар ер екен, ананы да , екі жағындағыны да екі жаққа жалпасынан түсіріп,
мені сүйрелей қашты. Екеуміз сөйтіп қашып жүріп, сіздің үйден бір-ақ шықтық.
Әйтпесе, бұрын бір-бірімізді мүлде танымаймыз.
Б а й м ы р з а. Е-е, шынында да,
Қайсаржан нағыз ер екен ғой!
(Күлімсіреп).
Бәсе, ана тұнжыраған қабағы біраз
нәрсені айтып тұрғандай еді – тура жас көкжалдың қабағы емес пе, Маралжан, ә?
Құрсатырған: Орынбаева Д., Оспан Д.
87028435334
А қ м а р а л. Аға, тура дәл таптыңыз!.. Қалай дәл таптыңыз, аға,
айтыңызшы!..
Қ а й с а р
(ыңғайсызданып).
Ақмарал, сен қойшы енді әсірелей бермей.
А қ м а р а л. Аға, мен ешқандай әсірелеп тұрғаным жоқ.
Құдай бар ғой,
енді...
Б а й м ы р з а. Е-е, Маралжан. «Көре-көре көсем боларсың, сөйлей-сөйлей
шешен боларсың» депті ғой ілгерідегі аталарың, сол айтқандай, мен қалай
танымаймын, мына жаман ағаң да талай зобалаңды бастан өткерген емес пе.
А қ м а р а л. Аға. Шындығын айтсам, Сіз де нағыз ерсіз, батырсыз. Қазақтың
сіздердей азаматтарына кездестіргені үшін де бүгінгі кешке мың рахмет. Әйтпесе
қай қазақтың ғалымы Кенесары бабамыздың аруағы үшін басын бәйгеге тігіпті.
Б а й м ы р з а
(ыңғайсызданып).
Е,
қарағым-ай, ол бір
өткен нәрсе ғой. Мен ешқашан батыр болғаным жоқ, бар болғаны шындыққа, ғылымға
адал болуға тырысып көрдім, бірақ одан ештеңе шықпады ғой. Сонан соң бәрін де –
ғылымды да, шындықты да – жиып қойдық. Бұл күндері мына жаман ағаларың – от
басының тыныштығын күзеткен бір жар басындағы жапалақ.
А қ м а р а л. Аға, әншейін скромничать етіп отырсыз ғой. Жарайт, мен
тым шешенсіп кеттім-ау деймін осы. Кешіріңіз.
Ақмаралдың
сөзін
телефон
қоңырауы
бөліп
жіберді.
Трубканы
Баймырза алады.
Б а й м ы р з а. Әле!... Иә, жайшылық па? Үйге әкелсеңдер енді бірдеңе
қылып, алдап-сулап көндірмейсіңдер ме? Суыр? Қайдағы суыр?! Тағы да шығам
дейді? Әй, о немең әлгі жынды суды ұрттап алғаннан аман ба өзі? Е, жарайт,
ендеше. Мен қазір жетем...
Баймырза
трубканы
орнына
қойып,
сыртқы
киімдерін
киіне
бастайды.
Б
а
й
м
ы
р
з
а
(коридордан,
киініп
жатып).
Е-е,
айналайындар,
сендерді шамалы уақытқа үйге жалғыз қалдырып кетуге тура келіп тұр. Әлгі
жаманды әжесі мен шешесі бірдеңе қылып үйге
ертіп әкелген екен, енді сол тағы:
«демонстрацияға барып көмектесем, туыстарымыз қанға боялып жатқанда, сендер суыр
тышқандарша індеріңнің түбіне тығыласыңдар» деп, қиғылықты салып жатыр дейді.
(мырс-мырс күледі) Жаман, суырда қайдан біледі-ай ол неме?... Ал, әзірше... Мен
де көп кешіге қоймаспын.
Кетеді.
Достарыңызбен бөлісу: 
