А. Т. Оралова, Н. К. Цой, Ю. Д. Обухов, А. М. Суимбаева, А. Ж. Ауелбекова


Популяцияның жас ерекшелік құрылымы –



жүктеу 1,39 Mb.
Pdf просмотр
бет20/72
Дата15.09.2023
өлшемі1,39 Mb.
#43403
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   72
УП Экология 1 болим каз

Популяцияның жас ерекшелік құрылымы – 
популяция 
құрамындағы бір немесе бірнеше ұрпақтардың бір немесе түрлі төлдерді 
ұсынатын әртүрлі жастағы даралардың арақатынасы. Популяцияның жас 
ерекшелік құрылымы көбею қарқындылығын, өлім деңгейін, ұрпақтың 
ауысу жылдамдығын айқындайды. Кез келген популяцияның жас 
ерекшелік құрамы көптеген факторларға тәуелді болады: жыныстық 
толысуға жету уақыты, өмір сүрудің жалпы ұзақтығы, көбею периодының 
ұзақтығы, ұрпақтардың ұзақтығы, төлдердің жиілігі, түрлі жыныстық 
жастық топтардағы өлім сипаты, сан динамикасының типі.
 
 
3.3 
Популяцияның экологиялық құрылымы 
Популяцияның экологиялық құрылымы популяция дараларының 
кеңістіктік орналасуымен байланысты.
Популяцияның кеңістіктік құрылымы – 
бұл популяцияның жеке 
даралары мен олардың топтарының популяциялық территорияда (ареалда) 
орналасу және таралу сипаты. Популяцияда 
территориалдылық 
қағидасы 
қалыптасады, яғни барлық дараларда және олардың топтарында 
белсенді 
физикалық-химиялық 
немесе 
мінез-құлықтық 
бөлектеу 
нәтижесінде пайда болатын жеке және топтық кеңістік болады. Мысалы, 
түрлі функцияларға сәйкес құстарда және сүтқоректілерде ұялы 


25 
территорияларды, некелік территорияларды, азықтық территорияларды 
ажыратады.
Территориалдылық 
жиі 
агрегациямен 
немесе 
даралардың 
топталушылығымен үйлеседі. Ол жеке даралардың арасындағы 
бәсекелестікті күшейтеді, бірақ топтың түгелдей тірі қалуына мүмкіндік 
туғызады. Осылайша топтар, үйірлер және басқа да даралардың 
бірлестіктері қалыптасады.
Әртүрлі уақытта көптеген популяциялардың ішкі құрылымы үшін 
әртүрлі өлшемді топтардың қалыптасуы тән. Мұндай топтар 1) орта 
жағдайының жергілікті өзгешелігі салдарынан; 2) ауа-райының тәуліктік 
және маусымдық өзгерісі зардабынан; 3) көбею процесіне байланысты; 4) 
әлеуметтік тартылыс (жоғарғы жануарларда) нәтижесінде пайда болады. 
Популяцияда даралардың кездейсоқ, біркелкі және топтық 
бөлінулерді ажыратады. (3.2 – сурет).
3.2 - сурет – Популяцияның кеңістіктік құрылымы 
Әртүрлі организмдер үшін белгілі бір жеке аудандар және 
трофикалық, азықтық белсенділік радиустары және репродуктивті 
радиустары – қалыптасу орнының (туылу және көбею орнының) 
арасындағы орташа арақашықтық бар. Соған сәйкес маршруттардың 
ұзақтығы, қозғалғыштық және азықтық қылық пен ішкі популяциялық 
байланыстар кезіндегі энергияның шығындары ажыратылады. 
В.Олли 
популяциядағы 
даралардың 

жүктеу 1,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   72




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау