Өзін - өзі бақылау сұрақтары

1. 
   Реабилитациялық орталықтар дегеніміз не?
   
2. 
   Мүмікіндігі шектеулі балалармен жұмыс жасаудағы педагогтардың мүмкіндіктері қандай?
   

Дәріc мазмұны

1. 
   Балалар дарындылығының әлеуметтік – педагогикалық аспектілері.
   
2. 
   Дарындылықтың ерекшелік түрлері.
   

Дарынды бала – жарқын, анық, кейде көрнекті қызметтің жетістіктерімен айқындалатын бала.

Нақты баланың дарындылығы жеткілікті түрде шартты мінездеме болып табылады. Дарынды балалармен практикалық жұмысты ұйымдастыруда «дарынды бала» түсінігін емес, «дарындылық белгілері бар бала» түсінігін қолданған дұрыс. Дарындылықтың белгілері ретінде шынайы іс – әрекетте көрінетін және оның мінезін бақылау деңгейінде бағаланатын балалардың ерекшеліктері болады.

Дарындылықтың ерекшелік түрлерінің өлшемі арасынан келесілерді айтуға болады:

1. 
   «Іс – әрекет түрлері және оны қамтамасыз ететін психика сферасы» критерийі бойынша дарындылықтың түрлерінің айқындалуы іс – әрекеттің бес түрімен жүзеге асады (3 психикалық сфераның қосылуын есептегенде): практикалық, теориялық (бала жастағы танымдық сфера), көркемдік – эстетикалық, коммуникативтік және рухани – құндылықтық.
   
2. 
   «Дарындылықтың қалыптасу деңгейі» критерийі бойынша өзекті және потенциалды саралауға болады.
   
3. 
   «Көріну қалпы» өлшеміне сәйкес айқын және жасырын дарындылық ажыратылады.
   
4. 
   «Іс – әрекет түрлерінің әртүрлі көрінуінің өрісі» критерийі бойынша жалпы және арнайы дарындылықты бөлуге болады.
   
5. 
   «Жас ерекшелік дамуының ерекшеліктері» критерийі бойынша ерте және кеш дарындылықты бөлуге болады.
   

Дарынды балалардың айрықша бөлігі үшін перфекционизм (жұмыста жетістікке жетуге ұмтылыс) сай.

Дарынды балаларда баланың өз күші мен мүмкіндіктері көрінетін өзін – өзі бағалаудың өз ерекшеліктері бар.

Негізінен дарындылығы бар балалар құрдастарымен өзара қарым – қатынастың арасындағы туындаған қиындықтар үшін тәуекел топтарға түседі. Көбінесе оларға оларды қабылдайтын және түсінетін қарым – қатынас топтары қажет.

Берілген топтағы балалармен жұмыста әлеуметтік педагогқа келесі бағыттар ұсынылады:

• 
  мекеменің басқа қызметкерлерімен бірге дарындылық белгісі бар балаларды анықтау, оларды ескеру, осындай балалардың отбасымен қарым – қатынас орнату;
  
• 
  ата – аналармен бірлесіп, баланың арнайы мекемелерге, үйірмелерге анықтау мүмкіндіктерін іздестіру;
  
• 
  білім беру мекемесінің әкімшілімен бірге мекеме негізінде әртүрлі шығармашылық топтар мүмкіндіктерін (тегін немесе жеңілдік негізінде) іздестіреді;
  
• 
  баланың дарындылық белгілерінің тұлғалық ерекшеліктерін практик психологпен кешенді зерттеу жүргізіледі, тұлғаның құрдастарымен, мұғалімдерімен әрекет ету барысын анықтау;
  
• 
  тұлғаның әлеуметтік сапаларының даму бағдарламасын талдау.