5
Кіріспе
Тақырып жоспары:
1.Есептеу және ұйымдастырулық техниканы пайдаланғанда
Республиканың экономика дамуымен тиімді басқаруды арттыру үшін
қазір қойылатын талаптар.
2.Көліктегі басқару үрдісі туралы жалпы түсініктер және қәзіргі
кезде қойылатын талаптар.
3.АБЖ – көлікпен тиімді басқарудың арттыру үшін негізгі құрал.
4.Курстың мақсаттары мен міндеттері.
1.Есептеу
және
ұйымдастырулық
техниканы
пайдаланғанда
Республиканың экономика дамуымен тиімді басқаруды арттыру үшін
қазір қойылатын талаптар
Көлік жүйесі қазіргі таңда сапалық өзгерістерге ұшырауда. Бір жағынан
оның құрылымы өзгеруде: көліктің жекелеген түрлері бірегей басқарылу үшін
бірігуде, ірі көлік тораптары мен әкімшілік орталықтарда тәуелсіз көліктік
логистикалық орталықтар ашылуда және олар халықаралық көлік дәліздері
арқылы әлемдік көлік жүйесінде үйлесімді орын тапқан бірегей логистикалық
конвейерді біртіндеп құру үстінде. Дамып кележатқан нарықтық қатынастар
жағдайында көлік жұмысының тиімділігін арттыру, шығындарды азайту,
тасымалдау құнын азайту, жүктерді жеткізу мерзімдерін қадағалау және
олардың мүлтіксіз сақталуын қамтамасыз ету мәселесі алға қойылады. Бұл
жағдайлар тасымалдауларды басқару жүйесіне түбегейлі жаңа талаптар қояды.
Көлік саласын дамытудың аса маңызды бағыты Қазақстан аумағы арқылы
өтетін халықаралық көлік дәліздерін дамыту болып отыр. Бұл бағыттың дамуын
анықтайтын элементтердің бірі клиенттерге нақты уақыттағы жүктің
орналасқан орны мен оны жеткізу болжамы туралы ақпаратты ұсыну болып
табылады. Көлік күрделі инфрақұрылымға және оның шеңберінде туындайтын
орасан зор ақпарат көлеміне ие «өндіруші – көлік –тұтынушы» логистикалық
тізбегінің аса маңызды бөлігі болып табылады. Жүктерді тасымалдауды
басқару процесін ақпараттық қамтамасыз ету автоматтандырылған басқару
жүйесі (АБЖ) кешенімен жүзеге асырылады. Жүк тасымалдаушылармен
ақпараттық өзара әрекеттестік, тасымалдау процесінің нақты үлгісін құру және
келіп түскен ақпаратты өңдеуге негізделген тасымалдау процесін оперативті
басқару АБЖ-де маңызды рөл атқарады.
2.Көліктегі басқару үрдісі туралы жалпы түсініктер және қәзіргі
кезде қойылатын талаптар
Көлік саласында тасымалдауларды басқару тиімділігіне қойылатын
талаптардың жоғары деңгейі оны жоғары деңгейде ақпараттандыру қажеттігін
анықтайды. Бүгінде ақпараттық технологиялар басқаруды қолдау құралдары
болып қана қоймай, көлік инфрақұрылымының аса маңызды элементтерінің
бірі болып табылады. Ақпараттық технологиялар АБЖ құруда негізгі
6
технологияларға жатады және тасымалдауды басқаруды жетілдірудің
анықтаушы шарты болып табылады.
Көлік қозғаласын ұйымдастыруда электрондық деректер алмасу негізінде
коммерциялық және пайдаланушылық процедураларды орындауға мүмкіндік
беретін көпмақсатты ақпараттық технологиялар кешені жасақталды және
табысты
түрде
қолданысқа
енгізілді.
Ол
салалық
ақпараттық-
телекоммуникациялық
инфрақұрылымға,
соның
ішінде,
көліктік
байланыстардың барлық негізгі порттар мен кеден терминалдарына шығатын
талшықты-оптикалық магистральдық сандық желісіне негізделеді. Бұл
ақпараттық деңгейде көліктің алуан түрлерінің интеграциясы на нақты
мүмкіндік береді. Сонымен қатар, Қазақстанның көлік байланысының жоғары
жылдамдыққа ие сандық желісі оның шекаралық өтпе жолдар пунктерінде
шектесетін
көршілес
ел
дердің
көлік
желілері
арқылы
әлемдік
телекоммуникация желілеріне шығу міндетін шешеді.
3.АБЖ – көлікпен тиімді басқарудың арттыру үшін негізгі құрал
Көлік тасымалын ұйымдастырудың ақпараттық жүйелері мүмкіндіктерін
оңтайлы түрде қолдану елдің бүкіл көлік кешенінің мүддесіне сай түрлі
көліктер арқылы ішкі және халықаралық тасымалдауларды ұйымдастыру
барысында басқару мен байланыс шығындарын айтарлықтай төмендету
мүмкіндігін береді, көліктік және логистикалық қызметтердің сапасының
едәуір артуын қамтамасыз етеді. Ақпараттық технологияларды енгізудің басым
бағыттары:
- жүктердің қозғалысын ғаламдық қадағалаумен қамтамасыз ету мақсатында
желілік технологиялар негізіндегі көлік пен логистикадағы ақпараттық
интеграция;
-
Интранет-Экстрант
технологиялары
негізінде
көлік-логистикалық
компанияларда және орталықтарда ішкі және сыртқы құжат айналымын
жетілдіру;
- логистикалық қызметтер тұтынушылары мен жеткізушілері арасындағы
қарым-қатынасты ұйымдастыру үшін виртуалды көлік-экспедиторлық
агенттіктер желісін құру;
-
келісім-шарттардың, тасымалдау құжаттарының және төлемдердің
электрондық
нұсқаларын ендіру;
- электрондық құжат айналымына негізделген технологияларды белсенді түрде
енгізу жолымен шекаралық өтпе жолдарда жылжымалы құрамның тұрып
қалуын болдырмау мәселесін шешу;
- тауар өндіруші және қызмет көрсетуші компаниялардың тұтынушылармен IP-
технологиялар платформасындағы ақпараттық интеграциясы.
Кезеңді түрде дамитын көлік қызметін автоматтандыру жұмысшылардың
еңбек өнімділігін және тасымалдау процесінің сапасын арттырудың аса
маңызды
әлеуметтік-экономикалық
міндеттерін
орындауға,
уақыт
шығындарына жол бермеуге, еңбек және материалдық ресурстарды әлдеқайда
ұтымды қолдануға септігін тигізеді.
