31. Физиология ұғымы,бөлімдері

Жарақаттанып қаны азайған адамға қан құйып, ағып кеткен қанның орынын толтырады. Бір адамның қаны екінші адамға тексермей құя салуға болмайтыны анықталды. Мұның себебін білуге гетерогемоагглютинация мен изогемоагглютинация құбылыстарының ерекше мәні бар.1836 жылы Губер жануарларының бір түрінен қан алып оны екінші түріне (қойдың қаны қоянға) құйған.

Екі түрлі жануардың қанын араластырған кезде эритроциттердің бір – біріне жабысып қалуы гетерогемоагглютинация деп аталады.

Бір түрге жататын екі жануардың қанын аралыстырғанда да эритроциттер агглютинациясы п.б., мұны изогемоагглютинация дейді.

Эритроциттердің желімдену себебін Прага университетінің профессоры Ян Янский ашты.

Ол ағзадан тыс жерде тәжірибе жасап, көптеген адамдардың қандарын кезек араластырған. Мұның нәтижесінде адам қанында, яғни оның эритроцитінің мембранасында 2 түрлі /А және В/ аглютиноген, ал плазмада сол аглютиногендерге сәйкес келетін 2 түрлі аглютинин желімдейтін альфа және бета болатынын анықтады.

Ян Янский адам қанын 4 топқа бөлді.Егер қан плазмасында ά мен β агглютининдері болса, оның эритроциттерінеде А және В агглютиногендер болмауы керек. Сондықтан А,В агглютиногендері болмаса, олардың жоғын «О» мен белгілейді. АВ агглютиногендері жоқ «О» плазмада ά, β, агглютининдері бар қан 1 топқа жатады, ал «А» агглютиногені бар қанда β агглютинині болады, мұндай қан II топ болып белгіленеді. III топтағы қанда В – агглютиноген, ά агглютинин болады. Егер қанда А және В агглютиногендердің екеуі де болса, ондай қанда агглютининдер болмайды. Ол қан IV топқа жатады. Халықаралық келісім бойынша қан тобын белгілерде оның агглютиногені жазылады да, содан соң агглютинин, ақырында рим санымен қан тобы жақшада көрсетіледі.