31. Физиология ұғымы,бөлімдері

Ұйқы безінің инсулинді жеткіліксіз бөлуінен, жасушалардың глюкозаны ciңіpe алмауынан қант диабеті деп аталатын ауру пайда болады. Бұл жағдайда жасушалар глюкозаны бойына сіңіре алмайды. Сондықтан глюкоза қанға, одан бүйрекке келеді де, несеп арқылы сыртқа шығарылады. Ұйқы безінің инсулинді жеткіліксіз бөліп шығаруынан ағзада су алмасуы бұзылады, ауру адам шөлдей береді. Бұдан ұлпалардың суы азайып, зат алмасуға кедергі келтіреді.

Гипогликемия қанда инсулиннің күрт көбейіп кетуінен пайда болатын ауру. Қандағы глюкозаның азаюынан есін жоғалту және талып қалуы пайда болады.

Жыныс бездері - гонадалар (грекше «gone» - пайда болу, «aden» - без) аралас бездер болып есептеледі. Олардың сыртқы секрециялық қызметі – жыныс жасушаларын түзу және шығару. Еркек ағзасындағы ұрық жолында сперматозоидтар, ал ұрғашы организміндегі аналық безде жұмыртқа жасушалары жетіледі. Демек, жыныс бездерінің негізгі кызметтерінің бipi - көбею немесе репродуктивтік қызмет.

Сонымен қатар эндокриндік қызмет атқарады. Жыныс гормондары зат алмасу, көбею, жыныс белгілерінің ажырауынан бастап, ұрықтың пайда болып дамуына дейінгі көптеген үрдістерді реттейді. Жыныс гормондары стероидты, яғни май тектес болып келеді.

Еркек жыныс гормондары андроген деп аталады. Нағыз еркек жыныс гормоны -тестостерон. Бұдан басқа бұған қарағанда белсенділігі сәл төмен гормондар да бар: андрестерон, эпитестерон. Бұл гормондар ер адамға тән белгілерді (сақал-мұрттың өcyi, дауыстың жуандауы, бұлшық еттердің даму ерекшеліктері) қалыптастырады.

Әйел жыныс бездері эстероген гормонын бөліп шығады. Эстрогендер әйелдерге тән жыныс белгілерін (жіңішке дауыс, сүт бездерінің дамуы, қаңқа сүйектерінің даму ерекшеліктер) қалыптастырады.

Eкeyi де ағзаның жыныстық қызметіне және екінші реттік жыныс белгілерінің дамуына, пайда болуына әсер етеді. Iшкi секреция бездері әрекетінің бұзылуы кестеде көрсетілген.