Құлақ. (Есту анализаторы)

Құлақ қалқаны ауадағы дыбысты қабылдап, дыбысты өткізу жолына бағыттайтын шеміршекті құрылыс. Сыртқы дыбыс өткізу жолы сопақша пішінді жұқа дабыл жарғағымен бітеді. Бұл дабыл жарғағы сыртқы құлақты ортаңғы құлақтан бөліп тұрады. Жарғақ серпімді, сондықтан дыбыс толқыны соғылғанда, сол толқынды бұлжытпай қайталап отырады. Сыртқы дыбыс өткізу жолы ұзындығы 30 мм-дей терімен қапталған түтікше. Оның ішінде ерекше бездер болады. Бұл бездердің әсерінен құлақтың ішінде құлық түзіледі. Құлық сыртқы дыбыс жолына айналадағы ортадан енетін шаң-тозаңдар мен микробтарды ұстап қалады.Ортаңғы құлақ дабыл жарғақ қуысы, дыбыс сүйектері және есту түтігінен тұрады. Дабыл жаргақ қуысы есту түтігі арқылы жұтқыншақпен жалғасады. Есту түтігі арқылы дабыл жарғағы қуысы ауаға толы болады. Бұл арқылы ортаңғы құлақтың ішіндегі және сыртқы ортадағы ауа қысымы бірдей болады. Ортаңғы құлақта бip-бірімен тізбектеле жалғасқан үш дыбыс сүйектері бар. Олар: балгашық, төсше, узеңгі, сүйектері деп аталады. Бұл сүйектер арқылы дыбыс тepбeлicтepi дабыл жарғақшасынан ішкі құлаққа өтеді. Ішкі құлақ сүйекті шытырманнан (лабиринт) және оның ішінде орналасқан жаргақты шытырманнан тұрады. Бұл екеуінің аралығында өте тар қуыс бар. Ол қуыс мөлдip сұйықтық перилимфамен толы. Ал жарғақты шытырманның қуысы эндолимфа деп аталатын сұйықтықпен толы. Сүйекті шытырман кіреберіс бөлімі, жарты иірім өзекшелер және ұлулы денеден тұрады. Ұлулы дене есту мүшесі, ал кipeбepic бөлімі мен жарты иірім өзeкшeлepi тепе-теңдік мүшесіне жатады. Ұлулы дене –спираль тәрізді иipiмдeлгeн, іші сұйықтыққа толы сүйекті өзекше болып табылады. Ұлулы денеде рецептор жасушалары бар. Ұлулы денедегі сұйықтықтың тepбeлicтepі рецептор жасушаларын тітіркендіріп қозу тудырады. Адам құлағы 16-2000Гц. жиіліктер аралығындағы дыбыс тербелістерін қабылдайды. Дыбыс неғұрлым жоғары болса, тербеліс жиілігі соғұрлым көп болады, тербеліс өзгерісі артқан сайын, дыбыс күші де артады. Дыбыс толқындары сыртқы дыбыс жолымен дабыл жарғағына жетіп, онда тербелістер тудырады. Бұл тербелістер дыбыс сүйектері арқылы 50 есе күшейіп ұлулы денедегі сұйықтыққа өтеді. Ал сұйықтықтан ұлулы денедегі рецепторларға беріледі. Рецепторларда пайда болған қозу есту жүйкесі арқылы үлкен ми сыңарларыңьң самай бөліндегі есту аймағына өтеді.