Әлсіз негізді күшті қышқылмен титрлеу

10 мл 0,1 н NH₄Cl ерітіндісін 0,1 н HCl ерітіндісімен титрлеуді қарастырайық.

Титрлеу басталғанға дейін ерітіндіде тек қана аммоний гидроксиді болады. Аммоний гидроксиді әлсіз электролит,сондықтан протондану процессі аз мөлшерде жүреді.Осыған байланысты осы кезеңдегі ерітіндінің рН-ын аммоний гидроксидінің диссоциациялану константасы арқылы есептеу керек.

Диссоциациялану теңдеуі келесі:

Осыдан:

Эквивалентті нүктеге дейін.Титрлеу барысында ерітіндіде бос сірке қышқылымен қатар осы қышқылдың тұзы түзіледі.Мысалы,10 мл 0,1н ерітіндісіне 9 мл 0,1нHCl ерітіндісін қосса,онда 9 мл 0,1н аммоний хлориді түзіледі және HCl 0,1н ерітіндісінің 1 мл бос күйінде жүреді.Бұл жағдайда ерітіндінің рН мәні натрий ацетаты мен сірке қышқылының күйімен анықталады.

Диссоциациялану константасының өрнегінде келесі белгілеулер енгізейік:

Онда = ;

Эквиваленттік нүктеде ерітіндідетек қана 0,1 н NH₄Cl болады,сондықтан ерітіндінің рН-ның мәні осы тұздың гидролизімен анықталады:

Эквиваленттік нүктеден кейін pH мәні HCl ерітіндісінің артық мөлшерімен анықталады

Егер ерітіндіге 10,01 мл 0,1 н HCl құйса :

10 мл 0,1 н ерітіндісін 0,1 н HCl ерітіндісімен титрлеу нәтижелері 10-кестеде жинақтаған.

Осы кестедегі мәліметтер негізінде титрлеу қисығы тұрғызылды (сурет 5)

Сурет 5 - 10 мл 0,1 н ерітіндісін 0,1н HCl ерітіндісімен титрлеу қисығы

1. 
   Эквиваленттік нүкте әлсізқышқылдық аймақта жатады.
   
2. 
   Титрлеу қисығындағы рН секіру интервалы pH=4,0-6,2 аралығында орналасқан.
   
3. 
   Титрлеуге индикатор ретінде pT мәні секіру аймағына кіретін метилды қызылды(pT=5.5), метилды сарыны (pT=4.0) қолдануға болады.
   

1. 
   Индикаторлар. Индикаторлардың жіктелуі. Қышқыл-негіздік индикаторлар.
   
2. 
   Индикаторлар теориясы
   

Ең жиі индикатор титрленген ерітіндіге енгізіледі - бұл ішкі индикаторлар. Кейде титрлеу кезінде титрлеу ерітіндісінің тамшысы алынып, индикаторлық қағазға (индикатордың ерітіндісі сіңдірілген қағаз сүзгісіне) орналастырады немесе сағат шынысындағы индикатор тамшысымен араластырады – бұл сыртқы индикаторлар. Қайтымды индикаторлар-бұл қандай да бір физикалық-химиялық параметрдің (заттың концентрациясы, pH және т. б.) өзгеруіне қарай қандай да бір жаққа өзгеретін қайтымды жүйе. Қайтымсыз индикаторлардың көмегімен эквивалентті нүктені бір-ақ рет анықтауға болады, себебі индикатордың химиялық құрамы, құрылысы қайтымсыз өзгереді. Бұларға тотығу-тотықсыздану индикаторлары, органикалық бояғыштар жатады.

- қышқылдық-негіздік (фенолфталеин, метилді қызғылт сары) – ерітіндінің рH-ы;

- тотығу-тотықсыздану (дифениламин, азобояғыштар) – тотығу- тотықсыздану потенциалы;

- комплексометриялық (қара эриохром Т, мурексид, қызғылт сары ксиленолды) - катион концентрациясының көрсеткіші pKt;

- адсорбциялық индикаторлар - аз еритін қосылыс(күміс галогенидтері) күйінде тұндырылатын иондардың концентрациясы өзгергенде түсін өзгертеді (флуоресцеин, эозин).

Сирек қолданылатын индикаторлар: радиоактивті, хемилюминисцентті және басқалар белгілі.