|
 Тұндыру әдісінің қисықтары, эквиваленттік нүктені анықтау жолдары және титрлеу қисығы секірісіне әсер ететін факторлар
|
| Дата | 25.05.2023 | | өлшемі | 25,93 Kb. | | #42764 |
|
Тұндыру әдісінің қисықтары, эквиваленттік нүктені анықтау жолдары және титрлеу қисығы секірісіне әсер ететін факторлар.
Титрлеу қисығын есептеу, тұрғызу және талдау.Титриметриялық тәсілде титрант (тұнбаға түсіруші реагент) дәл, яғни эквивалентті мөлшерде қосылады (ал гравиметриялық тәсілде – тұнбаға түсіруші реагент артық мөлшерде қосылады). Титрлеудің соңғы нүктесін анықтау үшін индикатор пайдаланылады. Индикатордың табиғаты және әсер ету механизмі әр түрлі болуы мүмкін, оларды титрлеу қисықтарына негізделіп таңдайды.Әдісте титрлеу қисығының маңызы өте зор, себебі қисық қажетті индикаторды таңдап алуға, әдісті анализге пайдалануға бола ма жоқ па анықтауға мүмкіндік береді.
Титрлеу қисығының секіру интервалы ерітінділердің концентрациясына, тұнбаның ерігіштік көбейтіндісіне тәуелді. Ерітінділердің концентрациясы артқан сайын, секіру интервалы да артады. Мысалы, ерітінділердің концентрациялары 1н болса, онда секіру интервалы 3-7 аралығында, 0,1н болса 4-6 аралығында, ал 0,001н болса секіру интервалы болмайды. Неғұрлым тұнбаның ерігіштік көбейтіндісі - Кs төмен болса, соғұрлым секіру интервалы жоғары болады. Мысалы, КІ ерітіндісін АgNO3 ерітіндісімен титрлегенде (Кs = 8,3·10-17) секіру интервалы рІ = 4,7 - 11,4 аралығында, ал NaCl титрлегенде (Кs = 1·10-10) секіру интервалы рСІ = 4,3 - 5,7 аралығында жатады.Тұндыру титрлеу тәсілінде Кs < 10-10 реакциялары пайдаланылады, тек осы жағдайда ғана титрлеу қисығының секіру интервалын анық байқауға болады. Келтірілген есептеулер көбіне жуықтап алынған мәндер, дұрысында тұнбаға түсу процестеріне адсорбция (қоса тұнбаға түсу) әсер етеді, бұл жағдайлар есепке алынбайды.
Титриметриялық тәсілде титрант (тұнбаға түсіруші реагент) дәл, яғни эквивалентті мөлшерде қосылады (ал гравиметриялық төсілде - тұнбаға түсіруші реагент артық мөлшерде қосылады). Титрлеудің соңғы нүктесін анықтау үшін индикатор пайдаланылады. Индикатордың табиғатыжәне әсер ету механизмі әр түрлі болуы мүмкін, оларды титрлеу қисықтарына негізделіп таңдайды.
30 Гей-Люссак (ндикаторсыз "тең лайлану" әдісі), Фаянс-Фишер әдістері.
Гей-Люссак тәсілі – индикаторсыз тәсіл, галогенидтерді анықтайды, қазір өте сирек қолданылады , себебі жұмысты өте дәл орындау керек .
Индикаторсыз тәсіл немесе «Тең лайлану» (Гей-Люссак) тәсілі. Титрлеу аяқталуға жақындағанда ерітіндіден екі тамшы алып, біріншісіне NaCl екіншісіне АgNО3 қосады, егер эквиваленттік нүктеге жетпесе, ерітіндіде артық СІ- иондары болғандықтан, АgNО3 қосқан тамшы лайланады, ал NaCl қосқан тамшы өзгеріссіз қалады, эквиваленттік нүктеден кейін болса, ерітіндіде артық Аg+ иондары болғандықтан, NaCl қосқан тамшы лайланады, ал АgNО3 қосқан тамшы өзгеріссіз қалады. Ал эквиваленттік нүктеде түзілген АgCl-нің қаныққан ерітіндісінен (тұнба бетіндегі) алынған екі тамшы да біріншісіне NaCl екіншісіне АgNО3 қосқанда, екеуіде бірдей лайланады осы кезде титрлеуді тоқтатады.
«Тең лайлану» тәсілі ерітіндіден бірнеше сынама алуды қажет етеді, бірақ титриметриялық дәл тәсілдерге жатады, титрлеуді орындау аса ұқыптылықты қажет етеді. Сондықтан титрлеуді көбінесе индикаторлар пайдаланып орындайды.
Фаянс-Фишер әдісі
Фаянс тәсілі – адсорбциялық индикаторлар (флуоресцеин, эозин т.б.) пайдаланылады, иодидтерді, хлоридтерді, бромидтерді анықтайды.
Адсорбциялық индикаторларды пайдаланып титрлеу немесе Фаянс әдісі. Адсорбциялық индикаторларды пайдаланып Мор әдісімен анықтауға болмайтын иодидтерді, тиоцианаттарды анықтауға болады. Адсорбциялық индикаторлар белгілі жағдайда тұнбаның беткі қабатында адсорбцияланып өзінің түсін өзгертетін әлсіз органикалық қышқылдар (бояғыштар). Адсорбциялық индикаторларға – эозин, флуоресцеин жатады. HInd ↔H+ + Ind-
Панет-Фаянс-Ган заңдылықтары бойынша тұнбаның бетіне ұқсас иондар немесе аттас иондар келіп адсорбцияланады. Мысалы, бромидтерді, иодидтерді, тиоцианаттарды АgNО3 ерітіндісімен титрлегенде индикатор ретінде эозинді пайдаланады. Ол әлсіз органикалық қышқыл болғандықтан титрленетін ерітіндіде (Ind-) күйінде болады да ерітіндіні қызқылт түске бояйды. Эквиваленттік нүктеге дейін реакция нәтижесінде түзілген АgВr тұнбасы ерітіндіге жүрген артық мөлшердегі Вr- иондарын өзінің бетінде адсорбциялайды да теріс зарядталған болшектер түзеді, бөлшектер теріс зарядталғандықтан эозин иондарын (Ind-) адсорбцияламайды. Эквивалентті нүктеден кейін АgВr өзінің бетінде бір-екі тамшы артық қосылған Аg+ иондарын адсорбциялайды да оң зарядталған болшектер түзеді, оң зарядталған болшектер ерітіндідегі эозин аниондарын (Ind-) өзінің бетіне адсорбциялап, тұнбаны қызыл-күлгін түске бояйды. Оны келесі схеме арқылы көрсетеге болады.
АgВr·Аg+/NО3- + Э- ↔ АgВr·Аg+/Э- + NО3-
бұл эквивалентті нүктеде. Осы кезде титрлеуді аяқтайды. Реакция нәтежесінде түзілген тұнбалардың бетінде бояғыш заттар адсорбцияланып өзінің түсін өзгертетін болғандықтан, олардыадсорбциялық индикаторлар деп атайды. Индикатор ионының анықталатын ионға қарағанда адсорбциялануы төмен болуы тиіс. Хлорид-иондарын анықтаған жағдайда индикатор ретінде бояғыш – флуоресцеинді қолданады. Эквивалентті нүктеде АgСІ тұнбасы өзінің бетінде осы қышқылдың анионын адсорбциялап ерітіндіні қызыл түске бояйды (Фаянс әдісі). Флуоресцеинді пайдаланғанда еске алатын бір жай ол әлсіз екендігі сондықтан, оның иондану процесі ерітіндігегі сутек иондарының концентрациясына тәуелді. Сутек иондарының концентрациясы өте жоғары болған жағдайда ерітіндіде флуоресцеин аниондары мүлдем болмауы мүмкін, сондықтан түсті қосылыс түзілмейді. Сондықтан титрлеуді бейтарап немесе әлсіз сілтілік ортада, рН = 7-10 аралығында орындаған жөн. Эозиннің қышқылдық қасиеті жоғары болғандықтан бромидтерді, иодидтерді және роданидтерді қышқыл ортада титрлеуге болады.
Достарыңызбен бөлісу: |
|
|
