2-китап indd

– Жүйесіз, бей-берекет емес, ақылмен істелсе, бәрі оңды болатыны рас қой... –

жүктеу 2,63 Mb.

Pdf просмотр

бет	67/196
Дата	20.10.2023
өлшемі	2,63 Mb.
	#43915

1 ... 63 64 65 66 67 68 69 70 ... 196

68840cb3f30ffba49b4a0b6e74baf6a5

–
Жүйесіз, бей-берекет емес, ақылмен істелсе, бәрі оңды
болатыны рас қой...
–
Әрине, өз тіліміздің негізінде жаңа сөздерді қабылдау
керек. Өркениеттің дамуына байланысты туындап отыратын ондай
қажеттіліктерге шек қоюға болмайды. Мысалға, орыс тілінің өзінде 12
мың түрік сөзі бар.
Бұл жөнінде мен талай мақалалар жаздым, бір кітапша шығардым.
Қайталап айтамын. Жаппай аударуды қолдамаймын, сапалы түрде
біртіндеп істеу керек бұл жұмысты. Себебі, терминология – бұл әдеби
тілдің жон арқасы. Терминология принципінде ең алдымен өз тіліміздің
байлығын сарқа пайдалану керек деп жазылған. Біз басында сол сарқа
пайдалану дегенді дұрыс түсінбей, көптеген терминдерді жөнсіз енгізіп
алдық та, тілімізді бүлдірдік. Енді қазір үйреніп қалған құлаққа бәрі
жақсы, үйлесімді сияқты. Шындығында олай емес қой. Сондықтан
да осындай проблеманы біржақты шешу қажет. Тілдің аса маңызды
мәселелерінің бірі осы.
– Тұтасымен алғанда, елдегі мемлекеттік тіл мәселесі бүгінде
біршама алға жылжыды дей аламыз ба?..
–
Қуанарлығы сол, қазақ тілінің мәселесі Үкімет тарапынан
түбегейлі түрде қолға алынған тәрізді. Бұл орайда төрт облыстағы іс
қағаздарының біртіндеп, мемлекеттік тілге аударыла бастағандығын
айтуға болады. Бұлар – Атырау, Ақтау, Қызылорда және Оңтүстік
Қазақстан. Мұның өзі сәл де болса ілгерілеу.
Осы тұрғыда Үкіметке И.Тасмағанбетов, М.Құл-Мұхаммед тәрізді
ұлтжанды азаматтардың келгендігі көңілге үміт ұялатады. Олар қолда
бар мүмкіндіктерін пайдаланып-ақ жатыр... Бірақ, кері тартатындар
көп. Мысалға, теледидар хабарларын 50 пайызға қазақ тілінде жүргізу
мәселесі дер кезінде өте орынды келтірілді. Біреулер оны күлкі
етеді, әшейін нәрсе деп келемеждейді...Ол дұрыс емес. Өз елімізде
телеарналарды 50 пайызға ұлттық тілде сөйлетудің не айыбы бар?..
Қайта бұл бүкіл халық болып, қолдайтын бастама емес пе? Бұқаралық
ақпарат құралдары да осы бағытта жан-жақты, жетімді жұмыс жүргізуі
керек деп ойлаймын.
–
Елбасымыз ана тілімізді кез келген әдебиетшіден кем
білмейді. Ендеше неге белден басып тұрып бүкіл іс қағаздары қазақ тілінде
жүргізілсін дегендей Жарлық шығармайды екен деп ойлаймын кейде мен.
Бәлкім, олай жасауға болмайтын шығар. Бірақ, осылайша әліптің артын
күте берсек, әлі қанша жүретінімізді бір Алла біледі... Сіз қалай ойлайсыз?

135
–
Біздегі қалыптасып қалған демографиялық жағдайға қарай,
олай істеуге болмайды. Өйткені республикамыздың бірқатар облыстарында
орыс ағайындардың саны көп. Егер жаңағы айтылғандай, Жарлық
шықса, солардың бәрінің байбалам салатыны анық. Шындығында, біз сол
тыныштық үшін өзімізді көп нәрседен шектеп отырмыз ғой...
Мысалға, сол Ресейдің өзінде орыс тілін білмеген адам үкімет
басындағы жоғарғы қызметке тағайындалмайды. Сол сияқты Германияда
да неміс тілін білмейтін адамды жұмысқа алмайды. Ал бізде ше? Бізде орыс
тілі ұлтаралық қатынас құралы, ресми тіл қызметін атқаруда. Бұлай болғаны
дұрыс емес. Тіл саясатындағы жалтақтықтан арылмай, ісіміздің оңалмасы
анық. Соны біле тұра, түсіне тұра солай істеуге мәжбүр болудамыз.
Елбасының ойлайтыны, алдымен ел ішінің тыныш болуы. Тіл мәселесі
тұра тұрар, ұлтаралық татулықты сақтаудың мемлекетіміз үшін өмірлік
маңызы зор дейді ол. Бұл туралы талай ол кісімен әңгімелескенбіз. Әрине
ел ішінің ынтымақты, бейбіт болуы ең басты нәрсе. Бірлігіміз ыдырамасын
делік.
Ең бастысы, ұлт санасында сілкініс болуы керек. Осылай деп мен
жазғанмын да. Мәселен, латын графикасына байланысты жағдай да
осындай күйде...

жүктеу 2,63 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 63 64 65 66 67 68 69 70 ... 196