13 ресми (Соңы 14-бетте) Қазақстан республикасы

20

 11 ЖЕЛТОҚСАН 2017 ЖЫЛ

РЕСМИ

үйлестіруді  жүзеге  асырады  оларды  учаскелік  комиссияның  қарауына  жолдайды, 

сондай-ақ Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрінің 

2015  жылғы 5 мамырдағы  № 320 бұйрығымен  (Нормативтік  құқықтық  актілерді 

мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11426 болып тіркелген) бекітілген Мемлекеттік атаулы 

əлеуметтік көмекті тағайындау жəне төлеу қағидаларымен бекітілген нысан бойынша 

аудандық (қалалық) жəне (немесе) өңірлік комиссия əлеуметтік келісімшарт жасай-

ды, атаулы əлеуметтік көмек тағайындауға жүгінген өтініш берушілердің құжаттарын 

əлеуметтік  қорғау  мəселелері  жөнінде  уəкілетті  органға  береді,  атаулы  əлеуметтік 

көмек алушыларға жеке жоспарды іске асыруға көмек көрсетеді, əлеуметтік келісімшарт 

міндеттемелерінің орындалуына мониторинг жүргізеді;

7) əлеуметтік кəсіптік бағдарлау бойынша қызметтер көрсетеді;

8) жұмыс іздеп жүрген адамдарға жəне жұмыссыздарға лайықты жұмыс таңдауда 

жəрдемдеседі, жұмысқа орналасу үшін жолдама береді;

9)  Мемлекеттік  əлеуметтік  сақтандыру  қорымен  жəне  кенттердің,  ауылдардың, 

ауылдық округтердің əкімдерімен халықты жұмыспен қамтуға жəрдемдесу шараларын 

іске асыру мəселелері бойынша өзара iс-қимылды жүзеге асырады;

10) жұмыссызды жұмысқа орналастырудың жеке картасын жүргізеді;

11)  Қазақстан  Республикасы  Үкіметінің 2016 жылғы 29 желтоқсандағы  № 919 

қаулысымен  бекітілген  Нəтижелі  жұмыспен  қамтуды  жəне  жаппай  кəсіпкерлікті 

дамытудың 2017 – 2021 жылдарға арналған бағдарламасына (бұдан əрі - Бағдарлама) 

қатысушылармен еңбек ресурстарының ұтқырлығын арттыру жөнінде осы бұйрықпен 

бекітілген  əлеуметтік  келісімшартқа  қол  қояды,  оның  орындалуына  жəне  шартта-

ры  орындалмаған  кезде  Заңға  сəйкес  санкциялардың  қолданылуына  мониторингті 

жүзеге асырады;

12) еңбек делдалдығын көрсетеді;

13) азаматтарды Бағдарламаға қатысу мəселелері бойынша хабардар етеді жəне 

оларға консультациялық қызметтер көрсетеді, құжаттарды дайындауға көмектеседі, 

үміткерлердің  мұқтаждығын  зерделеу  мақсатында  оларға  консультация  береді, 

үміткерлердің  əлеуметтік  қолдауға  мұқтаждығын  бағалауды,  олардың  құжаттарын 

қабылдауды жүргізеді;

14) жұмыспен қамтуға жəрдемдесу шараларына əлеуеттi қатысушыларды iрiктеуді 

жəне бөлуді жүзеге асырады;

15)  жергілікті  еңбек  нарығындағы  жұмыс  күшіне  қажеттілікті  айқындайды  жəне 

мониторинг жүргізеді;

16) жұмыспен қамтуға жəрдемдесу шараларына қатысуға жолдама береді;

17) жұмыс берушілерде бос жұмыс орындарының (бос лауазымдардың) болуы ту-

ралы, сондай-ақ мүгедектерді, пробация қызметінің есебінде тұрған адамдарды, бас 

бостандығынан айыру орындарынан босатылған адамдарды, ата-анасынан кəмелет 

жасқа толғанға дейін айырылған немесе ата-анасының қамқорлығынсыз қалған білім 

беру  ұйымдарының  түлектері  болып  табылатын  жастар  қатарындағы  азаматтарды 

жұмысқа орналастыру квоталарының орындалуы туралы есепке алуды жүргізеді;

18)  Бағдарламаға  қатысу  мəселелері  бойынша  халық  арасында  ақпараттық-

түсіндіру жұмыстарын жүргізеді;

19) «Еңбек нарығы» ақпараттық жүйесі арқылы Бағдарламаға қатысушылардың 

жұмысқа орналасуына жəне міндетті зейнетақы жарналарының болуына мониторингті 

жүзеге асырады;

20) еңбек делдалдығы бойынша қызметтер көрсету үшін жұмыспен қамтудың же-

кеше агенттіктерін тартады.».

көрсетілген бұйрықпен бекітілген Халықты жұмыспен қамту мəселелері жөніндегі 

аудандық (қалалық) комиссия туралы үлгілік ережесінде:

6-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

«6. Комиссияның негізгі міндеттері:

1) _______________ ауданының (қаласының, облыстық, республикалық маңызы 

бар қалалардың жəне астананың) аумағында орналасқан мемлекеттік органдардың, 

мемлекеттік жəне мемлекеттік емес ұйымдардың, кенттер, ауылдық округтер əкімдерінің 

халықты жұмыспен қамтуға жəрдемдесу шараларын іске асыру мəселелері жөніндегі 

қызметін үйлестіру;

2)  халықты  жұмыспен  қамтуға  жəрдемдесу  шараларын  іске  асыру  тетіктерін 

жетілдіру мəселелері бойынша ұсыныстар дайындау болып табылады;

3)  атаулы  əлеуметтік  көмек  тағайындау  барысында  мүдделі  органдар  мен 

ұйымдардың қызметін үйлестіру.»;

7-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

«7. Комиссияның функцияларына мыналар енеді:

1)  ауданның  (қаланың)  аумағындағы  мемлекеттік  органдар  мен  ұйымдардың, 

кенттердің,  ауылдардың,  ауылдық  округтер  əкімдерінің  халықты  жұмыспен  қамтуға 

жəрдемдесу шараларын іске асыру мəселелері жөніндегі қызметіне мониторинг жүргізу 

жəне оны əдістемелік басқару;

2) ауданның (қаланың) халықты жұмыспен қамтуға жəрдемдесу шараларын іске 

асыруға бағытталған іс-шаралар жоспарын қарау жəне келісу;

3) халықты жұмыспен қамту орталықтары ұсынатын ақпараттар мен құжаттардың 

негізінде  Бағдарламаға  əлеуетті  қатысушыларды  іріктеуді  жүргізу  жəне  тиісті 

ұсыныстарды өңірлік комиссиялардың қарауына жіберу;

4) Бағдарламаны іске асыру тетіктерін жақсарту бойынша, сондай-ақ Бағдарламаны 

іске асыруды тексеру нəтижелері бойынша анықталған бұзушылықтардың алдын алу 

жəне жою бойынша ұсынымдар əзірлеу;

5) халықты жұмыспен қамтамасыз ету жөнінде республикалық іс-шараларды жергі лікті 

атқарушы органдар қабылдайтын шаралармен үйлестіру бойынша ұсыныстар əзірлеу;

6)  Бағдарлама  шеңберінде  іске  асырылатын  инфрақұрылымдық  жобалардың 

тізбесін қарау жəне келісу;

7) əрбір елді мекенде техникалық жəне кəсіптік білімі (бұдан əрі – ТжКБ) бар кад-

рларды даярлауға үміткерлердің тізімін қалыптастыру бойынша мобильді топтар құру 

туралы шешім қабылдау;

8) ТжКБ бар кадрларды даярлауға жəне қысқа мерзімді кəсіптік оқытуға) шешім 

қабылдау жəне үміткерлердің тізімін бекіту;

9) ТжКБ бар кадрларды даярлауға жəне қысқа мерзімді кəсіптік оқытуға жіберілген 

Бағдарламаға қатысушыларды оқудан шығару туралы шешім қабылдау;

10)  қоныс  аударушыларды  (азаматтарды,  оралмандарды)  Бағдарламаға 

қатысушылардың  құрамына  қосу  туралы  не  қосудан  бас  тарту  туралы  ұсынымдар 

əзірлейді;

11) жұмыспен қамтуға жəрдемдесу жəне əлеуметтік бейімдеу жөніндегі шараларды 

ұсыну туралы ұсынымдар əзірлеу;

12) шартты ақшалай көмектің бір жолғы төлемін беру мəселесін қарастыру;

13)  əлеуметтік  келісімшартты  ұзартуға  орай  шартты  ақшалай  көмекті  ұзарту 

мəселесін қарастыру;

14) жасалған əлеуметтік келісімшартты іске асыру барысын мониторингілеу.»;

8-тармақтың 1) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

«1)  мүдделі  мемлекеттік  органдармен,  мемлекеттік  жəне  мемлекеттік  емес 

ұйымдармен,  кенттердің,  ауылдардың,  ауылдық  округтердің  əкімдерімен  халықты 

жұмыспен  қамтуға  жəрдемдесу  жəне  əлеуметтік  бейімдеу  шараларын  іске  асыру 

мəселелері бойынша өзара бірлесіп əрекет етуге;»;

көрсетілген бұйрықпен бекітілген Халықты жұмыспен қамту мəселелері жөніндегі 

өңірлік комиссия туралы үлгілік ережесінде:

6-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

«6. Комиссияның негізгі міндеттері:

1) _______________ облысының (астананың, республикалық маңызы бар қаланың) 

мемлекеттік  органдарының,  мемлекеттік  жəне  мемлекеттік  емес  ұйымдарының 

Бағдарламаны іске асыру мəселелері жөніндегі қызметін үйлестіру;

2) Бағдарламаның іске асыру тетіктері мен бағыттарын жетілдіру мəселелері бой-

ынша ұсыныстар дайындау болып табылады;

3)  атаулы  əлеуметтік  көмек  тағайындау  барысында  мүдделі  органдар  мен 

ұйымдардың қызметін үйлестіру.»;

7-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

«7. Комиссияның функцияларына мыналар енеді:

1)  бір  облыс  шегінде  бір  ауданнан  (облыстық  маңызы  бар  қаладан)  екіншісіне 

(облыстық маңызы бар қалаға) қоныс аударатын азаматтарға қатысты Бағдарламаға 

қатысушылардың құрамына қосу не қосудан бас тарту туралы ұсынымдар əзірлеу;

2) жұмыс күші көп облыстардан жұмыс күші тапшы облыстарға қоныс аударатын 

азаматтарға қатысты Бағдарламаға қатысушылар құрамына қосу не қосудан бас тарту 

туралы ұсынымдар əзірлеу жəне оларды уəкілетті органға жіберу;

3)  аудандар  жəне  қалалар  бөлінісінде  Бағдарламаны  бағыттары  бойынша 

қаржыландыру лимиттерін келісу;

4) білім беру ұйымдарындағы қысқа мерзімді кəсіптік оқытудың құнын келісу;

5) облыстық, қалалық жəне аудандық маңызы бар жергілікті атқарушы органдардың 

Бағдарламаның іске асырылуы туралы есептерін тыңдау;

6) Бағдарламаны іске асыру тетіктерін жақсарту бойынша, сондай-ақ Бағдарламаны 

іске асыруды тексеру нəтижелері бойынша анықталған бұзушылықтардың алдын алу 

жəне жою бойынша ұсынымдар əзірлеу;

7)  Бағдарламаны  іске  асыруға  бөлінген  бюджет  қаражатын  тиімді  пайдалану 

жөніндегі ұсыныстар əзірлеу;

8) _______________ облысының

 (астананың, республикалық маңызы бар қаланың) аумағында Бағдарламаны іске 

асыру мəселелері бойынша ұсынымдар əзірлеу;

9) ТжКБ бар кадрларды даярлау жəне қысқа мерзімді кəсіптік оқыту үшін, оның 

ішінде мобильдік оқу орталықтарының базасында оқыту үшін білім беру ұйымдарының 

тізбесін бекіту;

10)  ТжКБ  бар  кадрларды  даярлау  үшін  мамандықтардың  жəне  қысқа  мерзімді 

кəсіптік оқыту үшін, оның ішінде оқу орталықтарының базасында оқыту үшін кəсіптердің 

тізбесін бекіту;

11) оқушылардың контингенті бойынша жоспарлы деректердің негізінде білім беру 

ұйымдары жəне мамандықтар (кəсіптер) бойынша орындарды бөлуді қамтамасыз ету;

12)  шығу  өңірлерінен  қосымша  еңбек  ресурстары  тартылатын  кəсіптер  тізбесін 

бекіту;

13) жұмыспен қамтуға жəрдемдесу жəне əлеуметтік бейімдеу жөніндегі шараларды 

ұсыну туралы ұсынымдар əзірлеу;

14) шартты ақшалай көмектің бір жолғы төлемін беру мəселесін қарастыру;

15)  əлеуметтік  келісімшартты  ұзартуға  орай  шартты  ақшалай  көмекті  ұзарту 

мəселесін қарастыру;

16) жасалған əлеуметтік келісімшартты іске асыру барысын мониторингілеу.»;

8-тармақтың 1) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

«1)  облыстың  (астананың,  республикалық  маңызы  бар  қаланың)  аумағында 

орналасқан мүдделі мемлекеттік органдармен, мемлекеттік жəне мемлекеттік емес 

ұйымдармен  халықты  жұмыспен  қамтуға  жəрдемдесу  шараларын  іске  асыру  жəне 

əлеуметтік бейімдеу шараларын көрсету мəселелері бойынша өзара бірлесіп əрекет 

етеді;».

2. Қазақстан Республикасы Еңбек жəне халықты əлеуметтік қорғау министрлігінің 

Əлеуметтік көмек департаменті заңнамада белгіленген тəртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Əділет министрлігінде мемлекеттік 

тіркеуді;

2)  осы  бұйрық  мемлекеттік  тіркелген  күннен  бастап  күнтізбелік  он  күн  ішінде 

оның  қазақ  жəне  орыс  тілдеріндегі  қағаз  жəне  электрондық  түрдегі  көшірмесін 

«Республикалық  құқықтық  ақпарат  орталығы»  шаруашылық  жүргізу  құқығындағы 

республикалық мемлекеттік кəсіпорнына Қазақстан Республикасы Нормативтік құқықтық 

актілерінің эталондық бақылау банкіне қосу үшін жіберуді;

3)  осы  бұйрық  Қазақстан  Республикасы  Əділет  министрлігінде  мемлекеттік 

тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесін мерзімді баспа басылым-

дарында ресми жариялауға жіберуді;

4) осы бұйрық ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасы Еңбек жəне 

халықты  əлеуметтік  қорғау  министрлігінің  интернет-ресурсында  орналастыруды 

қамтамасыз етсін;

5)  осы  бұйрық  Қазақстан  Республикасының  Əділет  министрлігінде  мемлекеттік 

тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Еңбек жəне халықты 

əлеуметтік қорғау министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы тармақтың 1), 2), 3) 

жəне 4) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мəліметтерді 

ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Еңбек жəне 

халықты əлеуметтік қорғау вице-министрі С.Қ. Жақыповаға жүктелсін.

4. Осы бұйрық 2018 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі жəне ресми 

жариялануға тиіс.

Қазақстан Республикасының Еңбек жəне халықты

əлеуметтік қорғау министрі Т.ДҮЙСЕНОВА

КЕЛІСІЛДІ

Қазақстан Республикасының Қаржы министрі

_____________________ Б. Сұлтанов

2017 жылғы 27 қараша

Бұйрық Қазақстан Республикасының Əділет министрлігінде 2017 жылғы      

30  қарашада  Нормативтік  құқықтық  кесімдерді  мемлекеттік  тіркеудің 

тізіліміне №16023 болып енгізілді.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ 

БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІНІҢ БҰЙРЫҒЫ

2017 жылғы 27 шілде         №352          Астана қаласы

«Жалпы білім беру ұйымдарына арналған  

жалпы білім беретін пәндердің, таңдау курстарының 

және  факультативтердің үлгілік оқу бағдарламаларын 

бекіту туралы»  Қазақстан Республикасы Білім және

ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі 

№115 бұйрығына өзгеріс пен толықтырулар

 енгізу туралы

(Жалғасы. Басы 188, 193, 196, 198, 199, 201, 203, 204, 206, 208, 209, 210, 213, 

215, 217, 221, 222, 235, 236, 237-нөмірлерде)

4.4 

Биомедицина

 жəне

 биоин

-

форматика

10.4.4.1 - биомехани-

каны робототехникада 

қолдалынуын зерттеу;

10.4.4.2 - электрокардио-

грам-маны қолдана оты-

рып жүрек автоматиясы 

механизмін түсіндіру

11.4.4.1 - электромагниттік жəне ды-

быс толқындарының адам ағзасына 

əсерін түсіндіру;

11.4.4.2 - гендердің реттілігін бұз-

байтын, гендерді реттеудің механиз-

мін зерттеудегі эпигенетиканың 

маңызын түсіндіру;

11.4.4.3- биоинформатика-ның рөлін 

сипаттау 11.4.4.4 -экстракорпо-

ральды ұрықтандыру(ЭКО) əдісінің 

маңызын түсіндіру;

11.4.4.5 - ауруларды диагностика-

лау жəне емдеуде моноклональды 

антиденелерді қолдануды түсіндіру

14.  Осы  оқу  бағдарламасы  жалпы  орта  білім  беру  деңгейінің  жаратылыстану-

математикалық  бағыттағы 10-11-сыныптарға  арналған  «Биология»  оқу  пəнінен 

(Соңы. Басы 19-бетте) 

жаңартылған  мазмұндағы  үлгілік  оқу  бағдарламасының  Ұзақ  мерзімді  жоспарына 

сəйкес жүзеге асырылады.

15. Тоқсандағы бөлімдер жəне бөлімдер ішіндегі тақырыптар бойынша сағат сан-

дарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

Жалпы орта білім беру деңгейінің жаратылыстану-математикалық 

бағыттағы 10-11-сыныптарға арналған «Биология» оқу пəнінен жаңартылған 

мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша 

Жалпы орта білім беру деңгейінің жаратылыстану-математикалық бағыттағы 

10-11-сыныптарға арналған «Биология» пəнінен жаңартылған мазмұндағы 

үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар 

1) 10-сынып

Тараулар

Тақырып

Оқыту+ мақсаты

1-тоқсан

Молекулалық 

биология жəне 

биохимия

Жердегі тіршілік үшін судың маңызы 10.4.1.1 - Жердегі тіршілік 

үшін судың іргелі маңызын 

түсіндіру

Көмірсуларды жіктеу: моносаха-

ридтер, дисахаридтер, полиса-

харидтер. Химиялық құрылымы. 

Көмірсулардың қасиеті жəне 

қызметтері

10.4.1.2 - көмірсуларды 

құрылымы, құрамы жəне 

қызметтері бойынша жіктеу

Редуцирленетін жəне редуцирлен-

бейтін қанттар. Зертханалық 

жұмыс «Редуцирленетін жəне 

редуцирлен-бейтін қанттардың 

тотықсыздандыру қабілетін зерт-

теу»

10.4.1.3 - редуцирленетін 

жəне редуцирленбейтін 

қанттарды анықтау

Липидтердің құрылымдық 

компонен-тері. Майлардың 

химиялық құрылысы мен қызметтері

10.4.1.4 - майлардың 

химиялық құрылысы мен 

қызметтерін сипаттау

Нəруыздарды құрамы (жай, күрде-

лі) жəне қызметі бойынша жіктеу. 

Нəруыздардың құрылымдық дең-

гейлері мен құрылысы. Нəруыз 

денатурациясы мен ренату-

рациясы. Зертханалық жұмыс 

«Нəруыздардың құрылымына əр 

түрлі жағдайлардың əсері (темпе-

ратура, pH)»

10.4.1.5 - нəруыздарды 

олардың құрылымы, құрамы, 

атқаратын қызметтері бойын-

ша жіктеу

10.4.1.6 - түрлі жағдайлардың 

нəруыздар құрылымына 

əсерін зерттеу 

Биологиялық нысандарда 

нəруыздың болуы. Зертханалық 

жұмыс «биологиялық нысандарда 

нəруыздың болуын анықтау»

10.4.1.7 - биологиялық ны-

сандарда нəруыздың болуын 

анықтау

Дезоксирибонуклеин қышқылы 

құрылысы. Дезоксирибонук-леин 

қышқылықұрылымы (бірінші жəне 

екінші реттік). Дезоксирибо-нуклеин 

қышқылымолекуласының қызметі

10.4.1.8 -дезоксирибонукле-

ин қышқылықұрылымы мен 

қызметі арасындағы байла-

нысты орнату

Репликация механизмі. Дезоксири-

бонуклеин қышқылы. Мезелсон мен 

Сталь тəжірибесі. Чаргафф ережесі

10.4.1.9 - Чаргафф ережелері 

негізінде дезоксирибонукле-

ин қышқылы репликациясы 

үдерісін сипаттау

Рибонуклеин қышқылы 

молекуласының құрылысы мен 

қызметтері. Матрицалық рибону-

клеин қышқылы. Рибосомалық ри-

бонуклеин қышқылы. Транспорттық 

рибонуклеин қышқылы

10.4.1.10 -рибонукле-

ин қышқылы типтерінің 

құрылысы мен қызметтерін 

ажырату

Рибонуклеин қышқылыжəне дезок-

сирибонуклеин қышқылы молекула-

лары құрылысының ұқсастықтары 

мен айырмашылықтары

10.4.1.11 -рибонукле-

ин қышқылыжəне де-

зоксирибонуклеин 

қышқылымолекулаларының 

құрылысын салыстыру

Жасушалық 

биология

Жасуша органоидтерінің құрылысы 

мен қызметтерінің ерекшеліктері. 

Жасушаның негізгі компоненттері: 

жасуша қабырғасы, плазмалық 

мембрана, цитоплазма жəне оның 

органоидтары (мембранасыз, 

бірмембраналы жəне қосмембра-

налы). Ядро. Жасушаның негізгі 

компоненттерінің қызметтері

10.4.2.1 - электронды ми-

кроскоп арқылы көрінетін 

жасуша органоидтерінің 

құрылысы мен қызметтерінің 

ерекшеліктерін түсіндіру

Жасуша мембранасының 

құрылымы, қасиеттері жəне 

қызметтері арасындағы байланыс. 

Жасуша мембранасының сұйық 

кристалды моделі. Мембраналық 

нəруыздардың, фосфолипидтердің, 

гликопротеиндердің, гликолипид-

тердің, холестеролдың қызметі. 

Зертханалық жұмыс«Жасуша мем-

бранасына əр түрлі жағдайлардың 

əсері»

10.4.2.2 - жасуша 

мембранасының сұйық кри-

сталды моделін пайдаланып, 

жасуша мембранасының 

құрылымы, қасиеттері жəне 

қызметтері арасындағы бай-

ланысты орнату

Бактерия, саңырауқұлақ, өсімдік 

жəне жануар жасушаларының 

құрылым ерекшеліктері мен 

қызметтері

10.4.2.3 - прокариот жəне 

эукариот жасушаларының 

құрылым ерекшеліктері мен 

қызметтерін салыстыру

Қоректену

Ферменттер белсенділігіне əсер 

ететін факторлар мен жағдайлар: 

рН; температура; субстрат концен-

трациясы, фермент ингибитор жəне 

активатор. Зертханалық жұмыс 

«Ферменттер белсенділігіне əр 

түрлі жағдайлардың əсері»

10.1.2.1 - əр түрлі 

жағдайлардың (температура, 

pH, субстрат пен ингибитор 

концентрациясы

2-тоқсан

Заттардың та-

сымалда Нуы

Адам гемоглобині мен 

миоглобинінің құрылысы мен қыз-

меті. Адам гемоглобині мен миогло-

бині үшін оттектің диссоциация-

лануының қисық сызығы

10.1.3.1 - эмбрион мен ере-

сек ағзаның гемоглобині мен 

миоглобині үшін оттектің 

диссоциациялануының қисық 

сызығын түсіндіру

Беттік аудан мөлшерінің көлемге 

қатынасының диффузия 

жылдамдығына əсері. Эритроцит 

жасушасы беттік аудан мөлшерінің, 

көлемге қатынасының маңызы. 

Зертханалық жұмыс «Жасушаның 

беттік аудан мөлшерінің көлемге 

қатынасын анықтау»

10.1.3.2 - беттік ау-

дан мөлшерінің көлемге 

қатынасының мəнін есеп-

теу жəне олардың заттар-

ды тасымалдауға қатысты 

маңызын түсіндіру

Пассивті тасымалдау 

механизмі:қарапайым тасымал, 

мембраналық каналдар арқылы 

диффузия, жеңілдетілген диф-

фузия.

10.1.3.3 - пассивті тасымал-

дау механизмін түсіндіру 

Тыныс алу

Аденозинүшфосфаттың (АТФ)

құрылысы мен қызметі

10.1.4 

-аденозинүшфосфаттың 

құрылысы мен қызметтерін 

сипаттау

Аденозинүшфосфаттың синтезі: 

глюкозаның анаэробты жəне аэроб-

ты ыдырау кезеңдері

10.1.4.2 - анаэроб-

ты жəне аэробты ты-

ныс алу барысындағы 

аденозинүшфосфаттың 

синтезін салыстыру

Метаболизм түрлері. 

Энергетикалық алмасу кезеңдері

10.1.4.3 - метоболизмнің 

түрлерін атау;

10.1.4.4 - энергетикалық ал-

масу кезеңдерін сипаттау

Митохондрияның құрылымы мен 

қызметтері. Митохондрия құры-

лымдары мен жасушалық тынысалу 

үдерістерінің өзара байланысы

10.1.4.5 - митохон-

дрия құрылымдары мен 

жасушалық тынысалу 

үдерістерінің өзара байланы-

сты орнату

Кребс циклі. Циклдің негізгі жəне 

аралық қосылыстары мен реакция-

ның соңғы өнімдері.Электрондық-

тасымалдау тізбегі. Биологиялық 

жүйелер үшін маңызы

10.1.4.6 - Кребс циклін си-

паттау

Бөліп шығару Абсорбция жəне реабсорбция. 

Зəрдің түзілуі.

10.1.5.1 - зəрдің сүзілу 

(фильтрация) жəне түзілуі 

механизмін түсіндіру 

Су мөлшерін реттеу. Нысана 

мүшелер. Əсер ету эффектсі. 

Гипофункция. Гиперфункция

10.1.5.2 - су мөлшерін 

бақылаудағы 

антидиуретикалық гормонның 

рөлін түсіндіру

Адам денесіндегі қан мен басқа 

сұйықтықтарды жасанды тазарту. 

Диализ əсерінің себептері. Диализ 

əдістері: перитонеальды, гемо-

диализ

10.1.5.3 - диализ механизмін 

түсіндіру 

Созылмалы бүйрек жетіспеушілігі. 

Диализ жəне бүйрек трансплан-

тациясы. Артықшылықтары мен 

кемшіліктері

10.1.5.4 - бүйрек транс-

плантациясы мен диализдің 

артықшылықтары мен 

кемшіліктерін талқылау 

3-тоқсан

Жасушалық 

цикл

Митоз. Жасушада митоздың əр 

түрлі кезеңдерінде жүретін үрдістер. 

Зертханалық жұмыс «пияз тамыры 

ұшындағы жасушалардан митоздың 

белсенділік деңгейін анықтау»

10.2.2.1 - дайын микропрепа-

раттар көмегімен митоз фаза-

ларын зерттеу

Өсімдіктер мен жануарлардағы га-

метогенез. Гаметалар. Гаметогенез 

кезеңдері. Өсімдіктердегі спороге-

нез жəне гаметогенез

10.2.2.2 - өсімдіктер 

мен жануарлардағы 

гаметалардың қалыптасу 

ерекшелігін түсіндіру

Онкологиялық жаңатүзілулердің 

пайда болуы. Обыралды 

жағдайлар-дың туындауына əсер 

етуші факторлар

10.2.2.3 - жасушалардың 

бақылауға бағынбайтын 

бөлінуі нəтижесінде обырдың 

түзілуін түсіндіру

Қартаю. Қартаю үрдісі туралы те-

ориялар. 

10.2.2.4 - қартаю үдерісін 

түсіндіру

Тұқым 

қуалаушылық 

пен өзгергіштік 

заңдылық 

Тары

Модификациялық өзгергіштік. 

Белгілердің өзгеруіндегі 

вариациялық қатарлар. 

Зертханалық жұмыс «Вариациялық 

қатар мен қисыққа құрылған 

модификациялық өзгергіштікті 

зерттеу».

10.2.4.1 - модификациялық 

өзгергіштіктің заңдылықтарын 

зерттеу 

Белгілердің тұқымқуалауындағы 

цитологиялық негіздер. Дигибридті 

будандастыру кезіндегі хромосома-

лардың тəуелсіз ажырауы. 

Жынысқа тіркес тқұым қуалау. 

Көптік аллельділік. Есептер шығару

10.2.4.2 - дигибридті будан-

дастыру; жыныспен тіркескен 

тұқым қуалау мен көп 

аллельділіктің цитологиялық 

негіздерін есептер шығаруда 

қолдану

Тұқымқуалаушылықтың хромосо-

малық теориясы. Кроссинговер 

нəтижесінде белгілердің тұқымқуа-

лау заңдылықтарының бұзылуы

10.2.4.3 - кроссин-

говер нəтижесінде 

белгілердің тұқымқуалау 

заңдылықтарының бұзылуын 

түсіндіру

Аллельді жəне аллельді емес ген-

дердің өзара əрекеттесуі. Эпистаз. 

Комплиментарлық. Полимерия

10.2.4.4 - аллельді жəне 

аллельді емес гендердің 

өзара əрекеттесуін салы-

стыру

Хуго де Фризадің мутация теория-

сы. Кенеттен жəне индуцияланған 

мутация. Нүктелік, хромосомалық, 

геномдық, ядролық жəне цитоплаз-

малық мутациялар.Модельдеу 

«Адам хромосомасы жиынтығынан 

кариограмм құру. Геномдық мутаци-

яны оқып білу»

10.2.4.5 - Хуго де Фриздің 

мутация теориясын, мута-

генез себептер, мутагенез 

себептерін жəне мутация 

түрлерін зерттеу

Хромосомалар санының 

ауытқуымен байланысты адамның 

хромосомдық аурулары. 

10.2.4.6 - хромосомалар 

санының ауытқуымен байла-

нысты адамның хромосомдық 

ауруларын (ауто-сомдық 

жəне жыныстық) сипаттау

Эволюциялық 

даму. 

Селекция 

негіздері. Тірі 

ағзалардың 

көптүрлілігі

Тұқымқуалайтын өзгергіштік пен 

эволюция арасындағы өзара бай-

ланыс. Тұқымқуалайтын өзгергіштік 

– эволюция негізі. Комбинативтік 

өзгергіштік, мутациялар. Табиғи 

сұрыпталу. Тіршілік үшін күрес. 

Гендер дрейфі. Популяциялық 

толқындар

10.2.6.1 - тұқымқуалайтын 

өзгергіштік пен эволюция 

арасындағы өзара байланы-

сты түсіндіру;

10.2.6.2 - эволюция үдерісіне 

əсер ететін факторларды 

талдау

Эволюцияның дəлелдемелері. 

Салыстырмалы-анатомиялық. 

Эмбриологиялық. Палеонто-

ло гия лық. Биогеографиялық. 

Биохимиялық

10.2.6.3 - эволюцияның 

дəлелдемелерін талдау

Жер бетінде тіршіліктің қалыптасу 

кезеңдері

10.1.1.1 - Жер бетінде тір-

шіліктің қалыптасу кезеңдерін 

жəне сызбаларын сипаттау

Филогенетикалық шежіре 

ағашы. Кладограммалар. Түсінік 

«Соңғы əмбебап жалпы ата тек». 

Модельдеу «Кладограмма құру».

Филогенетикалық картның əр түрлі 

формалары. Кладограммалар мен 

филогенетикалық ағаштардың 

айырмашылығы. Кладограммалар 

мен филогенетикалық ағаштардың 

эволюциялық маңызы

10.1.1.2 - филогенетикалық 

карталарды (кладограмма-

лар мен филогенетикалық 

ағаштарды) құру жəне 

түсіндіріп беру

10.1.1.3 - əр алу-

ан филогенетикалық 

карталардың (кладограмма-

лар мен филогенетикалық 

ағаштар) принциптерін са-

лыстыру

Түр түзілудің тəсілдері. Түр 

түзілудің механизмі. Түр түзілудің 

оқшаулаушы механизмі. Түртүзілу-

дегі репродуктивті оқшаулану. 

Полиплоидия жəне гибридизация

10.2.6.4 - түр түзілудің 

тəсілдерін атау;

10.2.6.5 - түр түзілудің негізгі 

механизмдерін жіктеу

Селекция əдістері арқылы ауыл 

шаруашылық өсімдіктері мен 

жануарлардың қолтұқымдарын 

жақсарту тəсілдері. Гибридизация 

(будандастыру). Полиплоидия. 

Жасанды мутагенез

10.2.5.1 - селекция əдістері 

арқылы ауыл шаруашылық 

өсімдіктері мен жануарлардың 

қолтұқымдарын жақсарту 

тəсілдердің зерттеу

Антропогенез кезеңдері. 

Проантроптар. Архантроптар. 

Палеоантроптар. Неоантроптар

10.2.6.6 - антропогенездің 

кезеңдерін атау

4-тоқсан

Координация 

жəне реттеу

Жүйке жасушаларының құрылысы. 

Мембраналық потенциал. Əрекет 

потенциалы. Əрекет потенциалы-

ның инициациясы мен трансмиссия-

сы. Нейронның аксон бойымен 

қозудың берілуі

10.1.7.1 - миеленденген 

нейрон аксонында əрекет 

потенциалының инициациясы 

мен трансмиссиясын сипаттау 

жəне түсіндіру

Рефрактерлық кезең мен оның 

маңызы. Миелинденген нейрондар-

дың артықшылығы. Миелинденген 

жəне миелинденбеген нейрондарды 

салыстыру

10.1.7.2 - рефрактерлық 

кезең мен миелин қабығының 

маңызын түсіндіру 

Орталық жүйке жүйесінің құрылысы. 

Мидың құрылысы мен қызметтері. 

Жұлынның құрылысы мен

10.1.7.3 - жұлын мен мидың 

құрылысы мен қызметтерін 

оқып білу 

Механорецепторлардың түрлері. 

Пачини денешігі мысалында 

рецепторлардың тітіркендіргіштің 

өзгерісіне жауап беру реакциясы

10.1.7.4 - механорецеп-

торлардың тітіркендіргіштің 

өзгерісіне жауап беруін 

(Пачини денешігі) сипаттау

Холинергиялық синапстың құрылы-

сы мен қызметі арасындағы байла-

ныс. Холинергиялық синапстың 

мысалында синапстық берілудің 

механизмі

10.1.7.5 - холинергиялық 

синапстың құрылысы мен 

қызметі арасындағы байланы-

сты орнату

Қозғалыс

Көлденең жолақты бұлшықет 

ұлпаларының құрылысы. 

Миофибрилла құрылымы (аймақ, 

дисклер, саркомерлер, актин, ми-

озин)

10.1.6.1 - көлденең 

жолақты бұлшықеттердің 

ультрақұрылымын зерттеу

Бұлшықет талшықтарының жи-

ырылу механизмі. Бұлшықет 

талшығының Т-жүйесі

10.1.6.2 - бұлшықеттің жиыры-

лу механизмін түсіндіру

Жылдам жəне баяу жиырыла-

тын бұлшықет талшықтарының 

ортақ қасиеттерін, орналасуы мен 

құрылысы. Актинге қатысты қаңқа 

бұлшықет ұлпаларының түрлер

10.1.6.3 - жылдам жəне баяу 

жиырылатын бұлшықет 

талшық-тарының ортақ 

қасиеттерін, орналасуы мен 

құрылысының байланысын 

орналастыру 

Биомедицина 

жəне биоин-

фор Матика

Биомеханиканы робототехника-

да қолдану. Инженерлік биоме-

ханика (экзоқаңқа, робототехни-

ка). Медициналық биомеханика 

(протездеу). Эргометриялық 

биомеханика(оптимизация).

Модельдеу «Жердегі тірі ағзалар 

қозғалысының биомеханикасын 

зерттеу»

10.4.4.1 - биомеханиканы ро-

бототехникада қолдалынуын 

зерттеу

Жүректің өткізгіш жүйесі. Жүрек 

автоматиясының механизмі. 

Жүректегі қозудың өту жылдамды-

ғы. Жүрек бұлшықеттерінің 

жиырылғыштығы. Электрокардио-

графия, оның диагностикалық 

маңызы. Модельдеу « Жүректе 

өтетін электрлік үрдісті зерттеу»

10.4.4.2 - электрокардиограм-

маны қолдана отырып жүрек 

автоматиясы механизмін 

түсіндіру

Биотехнология Микроағзаларды өндірісте, 

ауыл шаруашылығында, меди-

цинада, тұрмыста қолданудың 

артықшылықтары мен кемшіліктері

10.4.3.1 биотехнологи-

яда қолданылатын тірі 

ағзалардың артықшылықтары 

мен кемшіліктерін талқылау

Полимеразды тізбекті реакцияны 

қолдану. Медициналық диагности-

калауда, əкелікті негіздеуде, тұлға-

ларды дербестендіру медицинасын-

да, гендерді клондауда, дезоксири-

бонуклеин қышқылысеквенирлеуде 

мутагенезде полимеразды тізбекті 

реакцияның маңызы

10.4.3.2 - полимеразды 

тізбекті реакцияның таксоно-

мияда, медицинада мен кри-

миналистикада жəне,маңызын 

сипаттау

Гендік -инженериялық манипуля-

циялаудың кезеңдері. Гендік 

инженерияның маңызы

10.4.3.3 - гендік-инжене-

риялық манипуляциялаудың 

кезеңдерін түсіндіру

Гендік модификацияланған 

ағзаларды қолданудың оң жəне 

теріс тұстары. Гендік модификация-

ланған ағзаларды қолданудың 

этикалық сұрақтары

10.4.3.4 - гендік 

модификацияланған 

ағзаларды қолданудың 

этикалық сұрақтарын 

талқылау

2) 11-сынып:

Тараулар

Тақырыптар

Оқыту мақсаттары

1-тоқсан

Молеку

лярлық биоло-

гия жəне био-

химия

Антиденелердің құрылысы мен 

құры-лымы. Антиденелердің 

арнайылығы (белсенді 

орталығының). Антиген мен 

антидененің əрекеттесуі

11.4.1.1 - антиген мен 

антидененің əрекеттесуін 

түсіндіру 

Фермент пен субстраттың өзара 

əрекет-тесуі. Ферментативті ка-

тализде белсен-ді орталықтың 

ролі. Фишердің теория-сы. 

Ферменттердің иммобилиза-

циясы. Зертханалық жұмыс 

«Иммобилизация-лаудың 

ферменттердің белсенділігіне 

əсерін зерттеу»

11.4.1.2 - фермент-суб-

страт комплексінің түзілу 

механизмін түсіндіру

Ферменттердің бəсекелес жəне 

бəсеке-лес емес ингибирленуі. 

Ферменттердің белсенділігін рет-

теу. Дəрілік препарат-тар мен 

ауыр металдар иондарының 

ферменттердің белсенділігіне əсері. 

Зертханалық жұмыс «Активаторлар 

мен ингибиторлардың ферменттік 

реакцияның жылдамдығына əсерін 

зерттеу»

11.4.1.3 - ферменттердің 

бəсекелес жəне бəсекелес 

емес ингибирленуін салы-

стыру

Транскрипция. Пре-мрибонуклеин 

қышқылыпосттранскрипциялық 

модификациясы. Трансляцияның 

кезеңдері

11.4.1.4 - нəруыз биосинтезі 

үдерісіндегі транскрипция 

мен трансляцияны сипаттау

Генетикалық кодтың қасиеттері: 

үшөрімділігі, көптігі, əмбебаптығы, 

бірін-бірі жаппайтындығы

11.4.1.5 - генетикалық кодтың 

қасиеттерін түсіндіру

Қоректену

Хлоропластың құрылымдық компо-

ненттері жəне олардың қызметтері. 

Фотосинтездің пигменттері. 

R

f 

мəні. Зертханалық жұмыс 

«Əртүрлі өсімдік жасушаларында 

фотосинтездеуші пигменттердің 

болуын зерттеу»

11.1.2.1 - хлоропласттың 

құрылымы мен қызметі 

арасындағы өзара байланы-

сты орнату

Фотосинтездің жарық кезеңі. 

Фотофосфорлану 

11.1.2.2 - фотосинтездің 

жарық кезеңінде өтетін 

үдерістерді түсіндіру

Фотосинтездің қараңғы кезеңі. 

Кальвин циклі

11.1.2.3 - фотосинтездің 

қараңғы кезеңінде өтетін 

үдерістерді түсіндіру

 С

3 

жəне С

4

 өсімдіктер жапырақ-

тарының анатомиясы. Мезофилл 

жасушала-рында көмірқышқыл 

газын фиксациялаудың 

ерекшеліктері. Көмірқышқыл 

газының акцепторлары. 

Зертханалық жұмыс «С

3 

жəне 

С

4 

өсімдіктер жапырақтарының 

мезофилін микропрепараттар 

арқылы зерттеу»

11.1.2.4 - С

3 

жəне С

4

 

өсімдіктердегі көміртекті 

тұту (фиксация) жолдарын 

оқып білу

Фотосинтездің жылдамдығына əсер 

ететін факторлар. Фотосинтездің 

шектеуші факторлары: жарық 

толқыны-ның ұзындығы мен жарық 

интенсивті-лігі, көмірқышқыл 

газының концентра-циясы, тем-

пература. Зертханалық жұмыс 

«Шектеуші факторлардың 

фотосинтездің интенсивтілігіне 

əсерін зерттеу»

11.1.2.5 - фотосинтездің 

шектеуші факторларын зерт-

теу жəне түсіндіру

Хемосинтез. Фотосинтез бен хемо-

синтез үдерістерін салыстыру

11.1.2.6 - фотосинтез жəне 

хемосинтез үдерістерінің 

ерекшеліктерін салыстыру

Заттардың та-

сымалдануы

Өсімдіктердегі заттар 

транслокациясының механизмі

11.1.3.1 - өсімдіктердегі 

заттар транслокациясы 

механизмін түсіндіру

Заттар тасымалдануының 

симпласттық, апопласттық, 

вакуолярлық жолдары жəне 

олардың маңызы

11.1.3.2 - заттар 

тасымалданудың 

симпласттық, апопласттық, 

вакуолярлық жолдарының 

мəнін түсіндіру 

Жасуша мембранасы арқылы зат-

тар тасымалдануының типтері

11.1.3.3 - жасуша мем-

бранасы арқылы заттар 

тасымалының əр түрлі 

типтерінің механизмдерін 

түсіндіру

Натрий-калий сорғысы белсенді 

тасымал механизмінің мысалы 

ретінде

11.1.3.4 - натрий-ка-

лий сорғысы мысалын-

да белсенді тасымалды 

түсіндіру 

Мембраналық потенциалды 

сақтаудағы белсенді тасымалдың 

ролі

11.1.3.5 - мембраналық 

потен циалды сақтаудағы 

актив ті тасымалдың 

маңызын анықтау 

Су потенциалы. Зертханалық 

жұмыс «Түрлі концентрациялы тұз 

ерітінділеріндегі жасушалардың су 

потенциалын анықтау»

11.1.3.6 - түрлі концентра-

циялы тұз ерітінділеріндегі 

жасушалардың су потенциа-

лын зерттеу 

2-тоқсан

Координация 

жəне реттелу

Биологиядағы басқару жүйесі. 

«Басқару жүйесі» ұғымы. Басқару 

жүйесінің негізгі компоненттері. 

Температураның/көмірқышқыл 

газының/оттегі газының 

деңгейлерінің реттелуі мысалында 

кері байланыс принципі

11.1.7.1 - биологиядағы 

басқару жүйесін сипаттау

Мембраналық рецепторлар арқылы 

гормондық сигналдардың берілуі. 

Инсулин мен эстроген мысалда-

рында гормондардың нысана-

жасушаларға əсер ету механизмі

11.1.7.2 - гормондардың əсер 

ету механизмін түсіндіру

Өсіргіш заттар. Өсіргіш заттардың 

өсімдіктерге əсер ету механизмі. 

Ауксин мен гибериллиннің əсері. 

Зертханалық жұмыс «Ауксиннің 

тамырдың өсуіне ықпал етуі»

11.1.7.3 - өсімдіктердің өсуіне 

стимуляторлардың (өсіргіш 

заттар) əсер ету механизмін 

зерттеу

Көбею 

Гаметогенез. Адам гаметогенезінің 

сатылары 

11.2.1.1 - адам гаметоге-

незінің сызбасын талдау

Сперматогенез бен оогенездің 

айырмашылықтары. Сперматогенез 

бен оогенезді салыстыру

11.2.1.2 - сперматогенез бен 

оогенездің айырмашылығын 

түсіндіру 

Өсу жəне даму  Бағаналы жасушалар ұғымы 

жəне олардың қасиеттері (қайта 

жаңаруы, жіктелуі). Бағаналы 

жасушалардың түрлері: эмбрионал-

ды жəне соматикалық. Практикада 

қолданылуы. Этикалық аспектісі

11.2.3.1 - бағаналы 

жасушалардың маманда-

ну үдерісін жəне олардың 

практикалық қолданылуын 

түсіндіру

Тұқым

Қуалау шылық 

пен өзгергіштік 

заңдылықтары

Дезоксирибонуклеинқышқылының 

кездейсоқмутациясы. 

Репликацияның, репарацияның, ре

комбинацияныңгенетикалықүдеріст

ердіңқателері

11.2.4.1 - мутациялардың 

дезоксирибонуклеинқышқылы

репарациясы, дезоксирибо-

нуклеин қышқылы рекомби-

нациясы, дезоксирибонукле-

ин қышқылы

 репликациясы арасындағы 

байланысын табу

Белгілердің тұқым қуалауының 

нақтылығын талдаудың 

статистикалық əдістері (χ² критерий, 

t-критерий). Зертханалық жұмыс 

«Белгілердің тұқым қуалауының 

нақтылығын талдау»

11.2.4.2 - белгілердің 

тұқымқуалауының 

нақтылығын талдауда 

статистикалық əдістерді 

қолдану (t-критерий, χ² кри-

терий) 

 «Адам геномы» жобасы. Адамның 

геномдық ДНҚ-ін секвенир-

леу. Жоба аясында жүргізілген 

зерттеулердің маңызы

11.2.4.3 - «Адам гено-

мы» жобасының маңызын 

талқылау

3-тоқсан

Жасушалық 

биология

Жасушалардың негізгі 

компоненттерін анықтау. 

Зертханалық жұмыс 

«Жасушалардың негізгі 

компоненттерін микрофотография-

лар қолданып сипаттау»

11.4.2.1 - микрофотография 

қолданып жасушалардың 

негізгі компоненттерін 

анықтау жəне сипаттау

Органелдердің сызықтық ұлғаюын 

есептеу. Оптикалық жəне элек-

тронды микроскоптардың үлкейту 

жəне айқындау мүмкіндіктері 

арасындағы айырмашылықтар. 

Окулярмикрометр мен 

объективмикрометрді 

жасушалардың мөлшерін есеп-

теуде қолдану.Зертханалық 

жұмыс «Микрометр мен 

объективмикрометрді 

жасушалардың нақты мөлшерін 

анықтауға қолдану»

11.4.2.2 - жасушалардың 

нақты мөлшерін анықтау 

Биотехнология Микробиологиялық зерттеулердің 

кезеңдері. Микроағзалармен жұмыс 

жасағандағы дезинфекциялау 

жəне стерильдеу əдістері. Қоректік 

орталардың түрлері жəне олар-

ды əзірлеу. Қоректік орталарға 

себу тəсілдері мен техникасы. 

Инкубация. Зертханалық жұмыс 

«Сүтқышқылды өнімдердің түрлі 

қоректік ортадағы микрофлорасын 

зерттеу»

11.4.3.1 - микробиологиялық 

зерттеу кезеңдерін сипаттау 

жəне түсіндіру

Грамм оң жəне грамм теріс 

бактериялар жəне олардың 

құрылыс ерекшеліктері. 

Өкілдері. Зертханалық жұмыс 

«Бактерияларды Грамм əдісі бой-

ынша бояу»

11.4.3.2 -грамм оң жəне 

грамм теріс бактерияларды 

зерттеу

«Рекомбинантты дезоксири-

бонуклеин қышқылы» ұғымы. 

Рекомбинантты дезоксирибону-

клеин қышқылы алу тəсілдері. 

Рекомбинантты дезоксирибону-

клеин қышқылының қолданылуы. 

Плазмиданың қасиеттері жəне 

олардың генетикалық клондауда 

қолданылуы. «Клондау» ұғымы

11.4.3.3 - рекомбинантты де-

зоксирибонуклеин қышқылы 

алу тəсілдерін түсіндіру

Ағзаларды клондау тəсілдері

11.4.3.4 - ағзаларды клондау 

тəсілдерін түсіндіру 

«Микроклоналды көбею» ұғымы. 

Өсімдіктерді микроклоналды 

көбей тудің кезеңдері мен əдістері. 

Маңызы

11.4.3.5 - өсімдіктерді микро-

клоналды көбейту тəсілін 

сипаттау

Ферменттердің медицинада, химия-

да жəне өнеркəсіпте қолданылуы

11.4.3.6 - ферменттерді 

медицинада, өнеркəсіпте 

қолдану мүмкіндігін талқылау

Биомедицина 

жəне биоин-

форматика

Электромагниттік жəне дыбыс 

толқындарының адам ағзасына 

əсер ету ерекшеліктері

11.4.4.1 - электромагниттік 

жəне дыбыс толқындарының 

адам ағзасына əсерін 

түсіндіру 

«Эпигенетика» ұғымы. Эпигенетика 

туралы жалпы түсініктер. 

Эпигенетиканың молекулярлық 

негіздері. Адамдағы эпигенетикалық 

салдарлар. Эпигенетика жəне эпи-

геномика. дезоксирибонуклеин 

қышқылың метилденуі.

11.4.4.2 - гендердің реттілігін 

бұзбайтын, гендерді 

реттеудің механизмін 

зерттеудегі эпигенетиканың 

маңызын түсіндіру

«Биоинформатика» ұғымы. 

Биоинформатиканың құралдарын 

зерттеулерге қолдану. 

11.4.4.3 - 

биоинформатиканың ролін 

сипаттау

Экстракорпоральды 

ұрықтандыру əдісі жəне оның 

маңызы. Экстракорпоральды 

ұрықтандырудың этикалық 

аспектілері

11.4.4.4 -экстракорпораль-

ды ұрықтандыру əдісінің 

маңызын түсіндіру

Моноклоналды антиденелердің 

маңызы. Моноклоналды 

антиденелердің өндірісі. 

Моноклоналды антиденелер 

көмегімен ауруларды диагностика-

лау жəне емдеу

11.4.4.5 - ауруларды диагно-

стикалау жəне емдеуде мо-

ноклоналды антиденелерді 

қолдануды түсіндіру

4-тоқсан

Биосфера, 

экожүйе, 

популяция

Экологиялық пирамидалар. 

Трофикалық деңгейлер. Қарым-

қатынас түрлері. Модельдеу 

«Қоректік тізбектерде энергияның 

тасымалдануының сызба-

сын құрастыру». Экологиялық 

жағдайлар мен экологиялық есеп-

тер шешу

11.3.1.1 - экологиялық пира-

мида ережесін түсіндіру;

11.3.1.2 - экожүйелердегі 

трофикалық деңгейлердің 

сызбасын құрастыру

Түрлердің алуантүрлілігі. Харди 

- Вайнбергтің генетикалық тепе-

теңдік заңы. Сирек кездесетін жəне 

жойылып бара жатқан өсімдіктер 

мен жануарлардың түрлерін қорғау. 

11.3.1.3 - экожүйенің алуан 

түрлілігі мен тұрақтылығы 

арасындағы өзара байланы-

сты орнату

Жергілікті экожүйедегі ағзалардың 

саны мен таралуын анықтауда 

түрлі статистикалық əдістерді 

қолдану. Жергілікті экожүйенің 

биоалуантүрлі-лігін анықтауда 

кездейсоқ іріктеу əдісінің маңызы. 

Зертханалық жұмыс «Талдаудың 

статистикалық əдістерін қолдану 

арқылы өз регионы экожүйесінің 

жағдайын анықтау»

11.3.1.4 - өз аймақтың 

экожүйесін статистикалық 

талдау əдістерін 

(Стьюденттің t-критерийі, χ2-

критерий) қолданып зерттеу

Экология 

жəне адам 

іс-əрекетінің 

қоршаған 

ортаға əсері

Ғаламдық жылыну: себептері, сал-

дарлары жəне шешу жолдары. 

Модельдеу «Климаттың ғаламдық 

жылынуын компьютерлік модель-

деу»

11.3.2.1 - мүмкін болатын 

климаттың жаһандық жылы-

ну салдарын болжау

Қазақстанның экологиялық про-

блемалары жəне оларды шешу 

жолдары 

11.3.2.2 - Қазақстанның 

экологиялық проблемаларын 

оқып білу жəне шешу жолда-

рын ұсыну.

Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрінің 

2017 жылғы 27 шілдедегі №352 бұйрығына 198-қосымша

 

Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сəуірдегі 

№115 бұйрығына 416-қосымша 

Жалпы орта білім беру деңгейінің қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы 

10-11-сыныптарға арналған «Биология» пəнінен жаңартылған мазмұндағы 

үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы 

№1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта 

білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сəйкес əзірленген.

2. «Биология»  оқу  пəнінің  мақсаты – білім  алушылардың  заман  талаптарына 

сай  білімдері  мен  біліктерін  дамыту;  өмірдің  мəнін,  дамуын,  оның  түрлі  ұйымдасу 

деңгейлерінде көрініс табуын түсіну; өмірдің ең басты құндылық ретіндегі маңызын 

түсінетін жан-жақты дамыған тұлғаны дайындау.

3. Міндеттері:

1)  табиғаттың  даму  заңдарын  түсінуге  негізделе  отырып,  адамның  табиғаттағы 

рөлін анықтайтын маңызды биологиялық білімдер мен біліктер ауқымын кеңейту;

2)  табиғаттың  даму  жəне  тіршілігін  жалғастыру  заңдарын  жаңа  білімдерді  алу, 

оларды ары қарай дамыту жəне тереңдету негізі жəне құралы ретінде пайдалану;

3) жүйені меңгеру барысында ғылым білім мен дүниетаным негіздерін; шығарма-

шылық  дербестік  пен  сын  тұрғысынан  ойлау  қабілетін;  зерттеушілік  дағдыларын 

қалыптастыру;

4) əдеп мəселелерімен жəне қоғамның əлеуметтік өмірі мен еңбек əрекетіне тікелей 

қатысумен байланысты қоршаған шынайылықта еркін бағдарлануға мүмкіндік беретін, 

бастамашыл тұлғаның қасиеттерін дамыту;

5) білім алушылардың білім алуды жəне өздігінен білім алуды жалғастыруы үшін 

қажетті зияткерлік біліктерді дамыту.

2-тарау. «Биология» оқу пəнінің мазмұнын ұйымдастыру 

4. «Биология» оқу пəні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 10-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағат; 

2) 11-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағат.

5. Оқу пəнінің мазмұны 4 бөлімді қамтиды:

1) тірі ағзалардың көптүрлілігі, құрылымы мен қызметтері;

2) көбею, тұқым қуалаушылық, өзгергіштік. Эволюциялық даму;

3) ағза мен қоршаған орта;

4) қолданбалы кіріктірілген ғылымдар.

6. «Тірі  ағзалардың  көптүрлілігі,  құрылымы  мен  қызметтері»  бөлімі  келесі 

бөлімшелерден тұрады:

1) тірі ағзалардың көптүрлілігі;

2) қоректену;

3) заттардың тасымалдануы;

4) тыныс алу; 

5) бөліп шығару; 

6) қозғалыс; 

7) координация жəне реттелу. 

7. «Көбею,  тұқым  қуалаушылық,  өзгергіштік.  Эволюциялық  даму»  бөлімі  келесі 

бөлімшелерден тұрады:

1) көбею;

2) жасушалық айналым;

3) өсу жəне даму;

4) тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтары;

5) селекция негіздері;

6) эволюциялық даму.

8. «Ағза мен қоршаған орта» бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) биосфера, экожүйе, популяция; 

2)экология жəне адам қызметінің қоршаған ортаға əсері.

9. «Қолданбалы кіріктірілген ғылымдар» бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) молекулалық биология мен биохимия;

2) жасушалық биология;

3) микробиология жəне биотехнология;

4) биомедицина жəне биоинформатика.

10. Биология пəнінің 10-сыныпқа арналған базалық білім мазмұны келесі тарау-

лардан тұрады:

1) «Тірі  ағзалардың  əртүрлілігі».  Жер  бетінде  тіршіліктің  қалыптасу  кезеңдері. 

Филогенетикалық шежіре ағашы. Кладограммалар. Кладограммалар мен филогенети-

калық  ағаштардың  айырмашылығы.  Кладограммалар  мен  филогенетикалық 

ағаштардың эволюциялық маңызы.

2) «Заттардың  тасымалдануы».  Беттік  аудан  мөлшерінің  көлемге  қатынасының 

диффузия  жылдамдығына  əсері.  Эритроцит  жасушасы  беттік  аудан  мөлшерінің, 

көлемге қатынасының маңызы. 

Зертханалық  жұмыс  «Жасушаның  беттік  аудан  мөлшерінің  көлемге  қатынасын 

анықтау». 

3) Пассивті тасымалдау механизмі: қарапайым диффузия, жеңілдетілген диффузия. 

Белсенді тасымалдың механизмі.

4) «Тыныс алу». Аденозинтүшфосфаттың (АТФ) құрылысы мен қызметі. Аденозинт-

үшфосфаттың  синтезі:  глюкозаның  анаэробты  жəне  аэробты  ыдырау  кезеңдері. 

Метаболизм түрлері. Энергетикалық алмасу кезеңдері. Митохондрияның құрылымы 

мен қызметтері. Митохондрия құрылымдары мен жасушалық тынысалу үдерістерінің 

өзара байланысы. 

5) «Бөліп шығару». Су мөлшерінің реттелуі. Нысана мүшелер. Əсер ету эффектсі. 

Гипофункция.  Гиперфункция.  Адам  денесіндегі  қан  мен  басқа  сұйықтықтарды  жа-

санды  тазарту.  Диализ  əсерінің  себептері.  Диализ  əдістері:  перитонеальды,  гемо-

диализ. Созылмалы бүйрек жетіспеушілігі. Диализ жəне бүйрек трансплантациясы. 

Артықшылықтары мен кемшіліктері.

6) «Қозғалыс». Көлденең жолақты бұлшықет ұлпаларының құрылысы. Миофибрилла 

құрылымы  (саркомерлер,  актин,  миозин  т.б.).  Жылдам  жəне  баяу  жиырылатын 

бұлшықет талшықтарының ортақ қасиеттерін, орналасуы мен құрылысы. 

7) «Координация  жəне  реттеу».  Орталық  жүйке  жүйесінің  құрылысы.  Мидың 

құрылысы  мен  қызметтері.  Жұлынның  құрылысы  мен.  Механорецепторлардың 

(Жалғасы 21-бетте)