Қорытынды тестке сай келетін және өткен курс бойынша бағдарламалық сұрақтар тізімі

Қорытынды тестке сай келетін және өткен курс бойынша бағдарламалық сұрақтар тізімі:

1. Басқару ұйымның барлық міндеттерін үйлестіру үшін қажет, сондықтан басқару … процесі болып табылады:

А) жоспарлау, ұйымдастыру, ынталандыру, бакылау;

Б) ұйымдастыру, болжау;

В) ынталандыру, құру;

Г) бақылау, инвестициялау;

Д) жоспарлау, қадағалау;

2. Қаржы менеджменті –

А) қаржыларды басқару жүйесі;

Б) қаржыларды басқару органы;

В) кәсипкерлік қызметтің нысаны;

Г) шығындарды басқару;

Д) кәсіпорынды басқару.

3. Қаржы менеджменти – бұл … басқару процесі:

А) кәсіпорынның қаржы ресурстарын басқару;

Б) кәсіпорын материалдык ресурстарынын құрылуын;

В) кәсіпорынның ақша айналымын;

Г) шығындарды басқару;

Д) фирманы басқару.

4. Ақшаның баланстық құны:

А) инвестицияланған ақшаның белгілі бір уақыт ішінде қайтарылған сомасы;

Б) қарыз қаражаттарының құны;

В) өзіндік қаражаттардың құны;

Г) ақшаның пайдалылығы;

Д) инвестицияның құны.

5. Капитал құны дегеніміз:

А) барлығы.

Б) тәуекел шамасы өзгермеу шарттарында, инвестициялардың альтернативті салымдар мүмкіндіктерінен күтетін табысы;

В) инвестордың капиталын қолданғаны үшін оған төленетін пайыздық қойылым;

Г) жобаны жүзеге асыру барысында пайда болған ақшаларды салудағы пайдалылықтың минималды сомасы;

Д) болашақта өтеу үшин қажетті жана капитал салымдарын камтамасыз етуші табыс;

6. Бір жылғы 1000 долларға тең депозит 10% жылдық табыс берсе, ақшаның болашақ құнын анықтаңыз:

А) 1100 доллар;

Б) 1400 доллар;

В) 2000 доллар;

Г) 2500 доллар;

Д) 2100 доллар.

7. Қаржы менеджментінің немесе кәсіпорын қаржыларын басқаратын субъект:

А) экономика және қаржы бойынша вице-президент;

Б) өндіріс бойынша вице-президент;

В) макетинг бойынша вице-президент;

Г) бас бухгалтер;

Д) бас кассир.

8. Қаржы қызметі (бөлімі) келесі функцияларды атқарады:

А) барлығы.

Б) пассив және активтерді басқару;

В) ақша ағымдарын басқару;

Г) серіктестермен (жабдықтаушылар, банктер және т.б.) қаржылық қарым-катынастарды камтамасыз ету;

Д) қаржылық талдау мен жоспарлау, қаржылық бакылау.

9. Қаржы менеджері келесі маңызды кәсібі міндеттемелерді жүзеге асырады:

А) барлығы.

Б) нысаны, мерзімі, құны, бойынша қарыз қаражаттарын және активтерді пайдаланудың қаржылық жағы бойынша ең жақсы құрылымды құрады;

В) қаржы менеджментінің стратегиясы мен тактикасын жүзеге асыру және оларды үйлестіру бойынша;

Г) ішкі қаржылық бақылау бойынша;

Д) кәсіпорын қызметін қаржыландыру бойынша;

10. Қаржы менеджері нарықтық экономика жағдайында корпорация қаржыларын басқару үшін қажет келесі касиеттерге ие болуы керек:

А) барлығы.

Б) акционерлік компания үшін қауіп немесе колайлы мүмкіндіктерді тудыратын маңызды бағыттарды көрсете білу;

В) қаржы нарығы, тауарлар мен қызметтер нарығында сұраныс пен ұсынысты болжау қабілеті және коммерциялық нарық жағдайында басқару шешімдерін қабылдау;

Г) пайдалылығы жоғары жобаларды тандау;

Д) концептуалды қасиеттер, яғни өз компаниясы мен сырткы айналысы арасындағы байланысты сезе білу;

11. Қаржы менеджментінің негізгі түсініктері мен көрсеткіштеріне келесілер жатпайды:

А) негізгі капитал амортизациясы;

Б) қосылған құн;

В) инвестицияларды пайдаланудың брутто-нәтижесі (БРЭИ);

Г) инвестицияларды пайдаланудың нетто-нәтижесі (НРЭИ);

Д) активтердің экономикалық рентабельділігі.

12. Кәсіпорын өндірген өнім құнынан өндірісте пайдаланылған материалды қаражаттар (шикізат, энергия және т.б.) және басқа ұйымдардың қызметтер құнын шегеру жолымен:

А) қосылған құн анықталады:

Б) инвестицияларды пайдаланудың брутто-нәтижесі (БРЭИ);

В) инвестицияларды пайдаланудың нетто-нәтижесі (НРЭИ);

Г) экономикалық рентабельділік;

Д) табыс.

13. Қосылған құннан еңбекті төлеу және онымен байланысты міндетті төлемдерді, сонымен бірге пайдаға салынатын салықтан баска барлық салықтар мен салық төлемдерин шегеру арқылы келесі көрсеткіш табылады:

А) инвестицияларды пайдаланудың брутто-нәтижесі (БРЭИ);

Б) қосылған құн;

В) инвестицияларды пайдаланудың нетто-нәтижесі (НРЭИ);

Г) экономикалық рентабельділік;

Д) пайда.

14. Инвестицияларды пайдаланудың нетто-нәтижесі (НРЭИ) немесе несие үшін төленетін пайыздар мен табысқа салынатын салықты төлегенге дейінгі пайда келесі жолмен анықталады:

А) БРЭИ-ден негізгі қаражаттарды калпына келтіруге кететін барлық шығындарды шегеру;

Б) қосылған құннан салықты шегеру аркылы;

В) кәсіпорын өндірген өнім құнынан қосылған құнды шегеру;

Г) қосылған құннан БРЭИ-ді шегеру аркылы;

Д) БРЭИ мен пайданы қосу.

15. Активтердің экономикалық рентабельділігі (ЭР) келесі жолмен анықталады:

А) НРЭИ-дің активке қатынасын 100% көбейту (НРЭИ / Актив х 100%).

Б) қосылған құннан БРЭИ-ді шегеру;

В) БРЭИ-ден НРЭИ-ді шегеру;

Г) активтін НРЭИ-ге қатынасын 100% көбейту арқылы (Актив / НРЭИ х 100%);

Д) өндірілген өнім құныннан қосылған құнды шегеру;

16. Коммерциялық маржа келесіні көрсетеді:

А) айналымның әрбір 100 теңгесі пайдаланудың қандай нәтиже беретінін;

Б) айналымның экономикалық рентабельділігі екенін;

В) айналымның әрбір 100 теңгесі пайдаланудың қандай нәтижесін және бұл айналымның экономикалық рентабельділігі екенін;

Г) сату рентабельділігінін жоғарылау деңгейін;

Д) сату рентабельділігінін төмендеу деңгейін.

17. Трансформация коэффициенті көрсетеді:

А) активтін әр теңгесінен айналымның қанша теңгесі алынатынын, яғни қай айналымга активтін әр теңгесі трансформацияланатынын;

Б) пассивтин әр теңгесінен айналымның қанша теңгесі алынатынын;

В) пассивтин әр теңгесі қандай айналымга трансформацияланатынын;

Г) оны актив пен пассивтин айналымдылыгы ретинде кабылдау;

Д) активтін пассивке қатынасын.

18. Экономикалық рентабельділікті реттеу келесілерді жүзеге асыруға жүктеледі:

А) коммерциялық маржа мен трансформация коэффициентін қоса алғанда.

Б) тек трасформация коэффициентіне;

В) баға саясатына;

Г) кызметтін салалық жағдайларына;

Д) тек коммерциялық маржаға;

19. Қаржы тұтқасының (рычагы) нәтижесі – бұл:

А) несиені пайдаланудан алынатын өзіндік қаражаттар рентабельділігіне өсім;

Б) несиені пайдаланудан алынатын қарыз қаражаттарының рентабельділігіне өсім;

В) өзіндік қаражаттар рентабельділігінің тұрақты деңгейін сақтау;

Г) қарыз қаражаттар рентабельділігінін тұрақты деңгейін сақтау:

Д) қарыз қаражаттарының өзгермелі денгейі.

20. Қаржы тұтқасының нәтижесі несиені пайдаланушы кәсіпорын келесі әрекетті жүзеге асырған кезде пайда болады:

А) пассивтегі өзіндік және қарыз қаражаттардың қатынасы, пайыз қойылымының мөлшеріне тәуелді өзіндік қаражаттар рентабельділігін жоғарылатады немесе төмендетеді;

Б) пайыз қойылымының мөлшеріне тәуелді өзіндік қаражаттар рентабельділігін төмендеткен кезде;

В) салық салынатындыққа байланысты өзіндік қаражаттар рентабельділігін төмендетеді;

Г) өзіндік қаражаттар рентабельдігін тұрақтандырады;

Д) пассивтегі өзіндік және қарыз қаражаттар қатынасына тәуелді өзіндік қаражаттар рентабельділігін жоғарылаткан кезде;

21. Қаржылық тұтқа нәтижесінің құраушылары келесілер болып табылады:

А) дифференциал, қаржы тұтқасының иіні;

Б) пайдаға салынатын салықтың ставкасы;

В) қаржы рычагының иіні;

Г) дифференциал;

Д) экономикалық рентабельділік.

22. Дифференциал келесіні білдіреді:

А) активтердің экономикалық рентабельділігі мен қарыз қаражаттары бойынша орташа есептік пайыз қойылымы арасындағы айырма (ЭР – СРСП);

Б) қаржылық тұтқаның әсер ету күшінің сипаттамасы;

В) активтердің экономикалық рентабельділігі мен салық ставкасы арасындағы айырма (ЭР – СНОП);

Г) қарыз қаражаттары арасындагы қатынас, яғни ЗС / СС;

Д) 2/3 ЭР.

23. Қаржы тұткасының иіні келесіні сипаттайды:

А) қаржы тұтқасының әсер ету күшін сипаттайды;

Б) қаржы тұтқа нәтижесінің деңгейін сипаттайды;

В) қарыз қаражаттары мен өзіндік қаражаттар арасындағы қатынас болып табылады;

Г) қарыз және өзіндік қаражаттардың қатынасы аркылы қаржы тұтқасының әсер ету күшін сипаттайды;

Д) қарыз қаражаттары.

24. Қаржылық тұтқа нәтижесінің денгейі аныкталады:

А) ЭФР деңгейі = 2/3 (ЭР – СРСП) х (ЗС / СС);

Б) ЭФР деңгейі = ЗС / СС;

В) ЭФР деңгейі = (1 – СНОП);

Г) ЭФР деңгейі = 2/3 дифференциал;

Д) барлық жауап дұрыс емес.

25. Қаржы тұтқа нәтижесін есептеу:

А) ЭФР = (1 – СНОП) х (ЭР – СРСП) х ЗС / СС.

Б) ЭФР = (ЭР – СРСП);

В) ЭФР = ЗС / СС;

Г) ЭФР = 2/3 (ЭР – СРСП) х (1 – СНОП);

Д) ЭФР = (1 – СНОП);

26. Қаржы тұтқа нәтижесін есептеудің бірінші тәсілі кең мүмкіндіктерді ашады:

А) барлығы;

Б) несиелендірудің жіберілетін талаптарын есептеу бойынша;

В) кәсіпорын үшін салық ауыртпалығын жеңілдету бойынша (РСС = 2/3 ЭР + +ЭФР формуласымен үйлесуде);

Г) дифференциал, тұтқасының иіні және қаржы рычагының деңгейі сол немесе баска мәндерімен кәсіпорын акцияларын сатып алу максатқа лайықтылығы туралы шешім анықтау бойынша;

Д) қарыз қаражаттарының кауіпсіз көлемін анықтау бойынша;

27. Егер жана қарыз алу кәсіпорынға қаржы тұтқа нәтижесінің жоғарылауына әкелсе, онда бұл қарыз алу:

А) тиімді;

Б) тиімсіз;

В) дифференциал жағдайына мұқият бақылау жүргізу кезінде тиімді;

Г) пайыз қойылымының жоғарылауы кезінде тиімді;

Д) пайдасы жоқ.

28. Несие берушінің тәуекелі дифференциал шамасымен сипатталады:

А) неғұрлым дифференциал жоғары болса, соғұрлым тәуекел төмен; неғұрлым дифференциал төмен болса, соғұрлым тәуекел жоғары;

Б) неғұрлым дифференциал жоғары болса, соғұрлым тәуекел жоғары;

В) неғұрлым дифференциал төмен болса, соғұрлым тәуекел төмен;

Г) неғұрлым дифференциал төмен болса, соғұрлым тәуекел жоғары;

Д) дифференциал тұрақты.

29. Саналы қаржы менеджері;

А) қаржы тұтқасының иінін жоғарылатпайды, дифференциалға тәуелді оны реттейді;

Б) қаржы тұтқасының иінін жоғарылатуға тырысады;

В) қаржы тұтқасының иінін жоғарылатпайды;

Г) дифференциалды минимизациялау үшін қаржы тұтқасының иінін минимизациялауға тырысады;

Д) ЗС / СС = 0 кезинде қаржы тұтқасының иінін тұрақтандыруға тырысады.

30. Сырткы қаржыландырудың негізгі тәсілдеріне не кірмейді:

А) бөлінбеген пайда есебінен қаржыландыру;

Б) займ, облигациялар эмиссиясы нысанындағы қарыз қаражаттарын тарту;

В) акцияга ашық жазылу (подписка);

Г) несие тарту;

Д) акцияға жабық жазылу (подписка);

31. Сырткы қаржыландырудың негізгі тәсілдеріне жатады:

А) барлығы;

Б) несие, заем, облигациялар эмиссиясы нысанындағы қарыз қаражаттарын тарту;

В) акцияға ашық жазылу (подписка);

Г) үш тәсілдің үйлесуі;

Д) акцияға жабық жазылу (подписка);

32. Кәсіпорынмен қабылданған бөлу нормасы көрсетеді:

А) таза табыстың қай бөлігі дивиденд ретінде төленетінін;

Б) дивидендтер мен өндірісті дамытуға таза рентабельділікті СС бөлу пропорциясын;

В) таза табыстың қай бөлігіне табыс салығы салынатынын;

Г) таза табыстың қай бөлігі қайырымдылық қорына бағытталатынын;

Д) таза табыс бөлінбейтінін.

33. Кәсіпорынның ішкі өсу қаркындары – бұл:

А) өзіндік қаражаттар жоғарылау (өсу) қарқындары;

Б) айналымды өсіру қарқындары;

В) кәсіпорынның даму қарқындары;

Г) таза пайда;

Д) қарыз қаражаттары.

34. Кәсіпорынның сомалық шығындары жіктеледі:

А) айнымалы, тұрақты, аралас;

Б) тұрақты, аралас;

В) аралас, жалпы;

Г) айнымалы, жалпы;

Д) айнымалы, тұрақты.

35. Шығындарды айнымалы және тұрақты шығындарға классификациялаудың практикалык пайдасы қандай:

А) шығындардың кыскару есебінен табыс өсімі мен массасының максимизациясын шешуге көмектеседі, шығындардың орнын толтыруы туралы талдау жүргізуге көмектеседі, кәсіпорынның «қаржылық беріктітік запасын» анықтауға мүмкіндік береді;.

Б) шығындардың орнын толтыруы туралы талдау жүргізуге көмектеседі;

В) кәсіпорынның «қаржылық беріктілік запасын» анықтауға мүмкіндік береді;

Г) шығындардың орнын толтыруын бағалауға көмектеседі, кәсіпорынның «қаржылық беріктілік запасын» талдау;

Д) шығындардың кыскару есебінен табыс өсімі мен массасының максимизациясын шешуге көмектеседи.

36. Операциялық талдаудың (анәліз) басты элементтері ретинде келесілер кызмет етеді:

А) операциялык тұтқа, пайдалылық табалдырығы, кәсіпорынның қаржылық беріктілік запасы;

Б) рентабельділік;

В) кәсіпорынның қаржылары;

Г) операциялық тұтқа, қаржылық тұтқа;

Д) операциялық тұтқа, пайда.

37. Операциялық (өндірістік, шаруашылық) тұтқаның әрекет етуі келесіде көрінеді:

А) өткізуден түскен түсімдердің кез келген өзгерісі табыстың күшті өзгерісін тудырады;

Б) бағалардың өсуінен түсім өседі;

В) өткізуден түскен түсімдердің кез келген өзгерісі шығындардың өзгеруінен туады;

Г) экономикалық рентабельділіктің өсуі;

Д) қарыз қаражаттарының өсуі.

38. Жалпы маржа мынаны білдіреді:

А) өткізуден түскен түсімдер мен айнымалы шығындардың арасындағы айырма;

Б) өткізуден түскен түсімдер мен тұрақты шығындар арасындағы айырма;

В) өткізуден түскен түсімдер мен аралас шығындардың арасындағы айырма;

Г) өткізуден түскен түсімдер мен табыстар арасындағы айырма;

Д) өткізуден түскен түсімдер мен өзіндік кұн арасындағы айырма.

39. Операциялық тұтқаның әсер ету күші берілген фирмамен байланысты кәсіпкерлік тәуекел дәрежесіне көрсетеді:

А) неғұрлым СВОР жоғары болса, соғұрлым кәсіпкерлік тәуекел жоғары;

Б) неғұрлым СВОР төмен болса, соғұрлым кәсіпкерлік тәуекел жоғары;

В) неғұрлым СВОР жоғары болса, соғұрлым кәсіпкерлік тәуекел төмен;

Г) СВОР тәуекелді тұрақтандырады;

Д) СВОР тәуекелді тудырады.

40. Пайдалылық табалдырығы – ол … кездегі өткізуден түскен түсім.:

А) залал жок, пайдасы әли жок, жалпы маржа тұрақты шығындарды жабады және табыс 0-ге тең;

Б) пайдасы әлі жок;

В) жалпы маржа тұрақты шығындарды жабады және табыс 0-ге тең;

Г) залал жок;

Д) жалпы маржа табыстарды қосады.

41. Қаржылық беріктілік запасы:

А) өткізуден түскен нақты түсім мен пайдалылық табалдырыгы арасындағы айырма;

Б) өткізуден түскен нақты түсім мен жалпы маржа арасындағы айырма;

В) пайдасы жок кәсіпорын

Г) өзіндік қаражаттары бәр кәсіпорын;

Д) қарыз қаражаттары бойынша пайыз

42. Берілген кәсіпорын инвесторлар, несие берушілер, сактандыру қоғамдары және т.б. экономикалық субъектілері үшін тартымды, егер кәсіпорында:

А) барлығы;

Б) тұрақты шығындардың жалпы сомасындағы дұрыс үлес салмағы кезіндегі операциялық тұтқаның әсер ету күшінің жағымды мәні болса;

В) активтердің экономикалық рентабельділігінің жоғары деңгейі болса;

Г) дифференциалдың нормалы мәні және қаржы тұтқасының калыпты мәні болса;

Д) қомақты қаржы беріктілік запасы (10%-дан жоғары) болса;

43. Күшті операциялық тұтқа мен күшті қаржылық тұтқаның үйлесуі кәсіпорын үшін жойылмалы болуы мүмкін, себебі:

А) кәсіпкерлік және қаржылық тәуекелдер өзара көбейтіледі;

Б) қаржылық тәуекел өседі;

В) кәсіпкерлік және қаржылық тәуекелдер қосылады;

Г) кәсіпкерлік тәуекел өседі;

Д) кәсіпкерлік және қаржылық жағымсыз эффектті көбейте отырып өзара бірін-бірі басады.

44. Қаржы тұтқа нәтижесінің жоғары деңгейінің операциялық тұтқа әсер етуінің әлсіз күшімен үйлесуі, қаржы тұтқа нәтижесінің төмен деңгейінің күшті операциялық тұтқамен үйлесуі, қаржылық және операциялық нәтижелерінің біркелкі деңгейі – бұл:

А) жиынтық тәуекелді төмендету тәсілі;

Б) өндірістік тәуекелді төмендету тәсілі;

В) операциялық тұтқа нәтижесі;

Г) қаржылық тәуекелді төмендету;

Д) табысты есептеу.

45. Жалпы жағдайда жиынтық тәуекелді төмендетудің вариантын таңдауда мына критерийлер кызмет етеді:

А) инвесторлардың жеткілікті кауіпсіздігі кезіндегі акцияның максималды курстық құны;

Б) капиталдың оптималды құрылымы;

В) қаржы тәуекелінің өсуі кезіндегі акцияның максималды курстық құны;

Г) кәсіпкерлік тәуекелдің өсуі кезіндегі акциялардың максималды курстық құны;

Д) акцияның төменгі деңгейі.

46. Операциялық және қаржылық тұтқаның ілесетін тиімділік формуласын былай пайдалануга болады:

А) кәсіпорынмен байланысты тәуекелдің жиынтық деңгейін бағалау және тәуекелдің жиынтық деңгейінің құрылымында кәсіпкерлік және қаржылық тәуекелдің ролін анықтау;

Б) кәсіпорынмен байланысты тәуекелдің сомалық деңгейін бағалау ушин;

В) жиынтық тәуекелдің құрылуында кәсіпкерлік тәуекелдің ролін анықтау үшин;

Г) жиынтық тәуекелдің құрылымында қаржылық тәуекелдің ролін анықтау үшин;

Д) өндірістік тәуекелді анықтау.

47. Кәсіпорын дамуының стратегиялық бағытына сәйкес келетін және орта талаптарына адекватты шешімдерді тандау мен жүзеге асыру кезінде ол мынаны ала алады:

А) барлығы;

Б) жоғары төлем кабилеттілігі;

В) жоғары өтімділік;

Г) жоғары рентабельділік;

Д) қомақты айналым және нарықтың лайыкты үлесі;

48. Тәжірибеде кәсіпорын инвестициялық саясат көмегімен өз мүмкіндіктерін жүзеге асырады:

А) экономикалық дамудың ұзак мерзімді теңденцияларына кызығу және оларға бейімделуге;

Б) экономикалық дамудың ұзак мерзімді теңденцияларына кызығуға;

В) конъюнктурлы тербелістерге бейімделуге;

Г) макроэкономикалық циклдарға ынғайлануға;

Д) жаңа нарыққа шығуға.

49. Қаражаттарды өндіріске, бағалы кағаздарға және т.б. салудың мақсатқа лайықтылығы туралы инвестициялық шешімдерді қабылдау критерийлеріне келесілер жатады:

А) барлығы;

Б) инвестициялар рентабельділігі инфляция деңгейінен жоғары және уақыт факторын есепке алғандағы берілген жобаның рентабельділігінен жоғары;

В) жобаны жүзеге асырудан кейінгі кәсіпорын активтерінің рентабельділігі көбейеді және кез келген жағдайда қарыз қаражаттары бойынша орташа есептік койылымнан асады;

Г) карастырылып отырған жоба өндірістің рационалды ассортименттік құрылымына, шығындардың орнын толтыру мерзімдеріне, шығындарды жабу көздеріне, тұрақты түсімдерді камтамасыз ету бойынша кәсіпорын стратегиясына сәйкес келеді;

Д) берілген салымнан таза табыс қаражаттарды банк депозиттеріне орналастырудан түскен таза табыстан асады.

50. Негізгі активтер қиын жүзеге асырылады, себебі келесі кажеттілік болуы мүмкін:

А) көп уақыт, едәуір әрекеттер, қосымша шығындар;

Б) едәуір әрекеттер;

В) тікелей шығындар;

Г) аз уақыт;

Д) айнымалы шығындар, едәуір әрекеттер.
2-Аралық бақылау сұрақтары

1. Айналым активтері ақшаға айналу кабілеттілігіне тәуелді бөлінеді:

А) баяу және тез жүзеге асырылатын, өтімділікті;

Б) айнымалы;

В) отімділікті (ликвидті);

Г) жүзеге асырылмайтын;

Д) негізгі;

2. Тұрақты пассивтер – бұл:

А) өзіндік қаражаттар, ұзақ мерзімді несиелер мен займдар;

Б) қысқа мерзімді несиелер мен займдар;

В) кредиторлық қарыз;

Г) берілген кезендегі өтеу мерзімі басталатын займ мен ұзак мерзімді несиелердің бөлігі;

Д) өзіндік қаражаттар және несиелер.

3. Қысқа мерзімді немесе ағымды активтер – бұл:

А) қысқа мерзімді несиелер мен займдар, кредиторлық қарыз, берілген кезендегі өтеу мерзімі басталатын займ мен ұзақ мерзімді несиелердің бөлігі;

Б) қысқа мерзімді несиелер мен займдар;

В) кредиторлық қарыз;

Г) берілген кезендегі өтеу мерзімі басталатын займ мен ұзақ мерзімді несиелердің бөлігі;

Д) өзіндік қаражаттар, ұзақ мерзімді несиелер мен займдар.

4. Кәсіпорынның ағымдағы активтер мен ағымдағы пассивтер кешенді оперативті басқарудың міндеттері төмендегіге саяды:

А) барлығы;

Б) кәсіпорын айналым қаражаттарының айналымдылығынын тездеуі;

В) кәсіпорын ағымдық активтерін кешенді басқарудың қолайлы саясат түрін таңдауға;

Г) ағымдық пассивтерді кешенді басқарудың қолайлы саясат түрін таңдауға;

Д) кәсіпорынның ағымдық қаржылық кажеттіліктердің теріс мәнге айналуына.

5. Кәсіпорынның негізгі немесе тұрақты активтері – бұл:

А) жер, ғимарат, құрылыс, құрал-жабдықтар;

Б) ақша қаражаттары;

В) дайын өнім, шикізат және материалдар қоры;

Г) дебиторлық қарыз;

Д) қысқа мерзімді бағалы кағаздар.

6. Кәсіпорынның айналым немесе ағымдағы активтері – бұл:

А) дебиторлық қарыз, депозиттегі қаражаттар;

Б) жер, ғимарат, құрылыс, құрал-жабдық;

В) негізгі құралдар;

Г) салымдар;

Д) материалды емес активтер.

7. Кәсіпорынның таза айналым капиталы немесе кәсіпорынның өзіндік айналым қаражаттары бұл:

А) ағымдағы активтер мен ағымдағы пасивтер арасындағы айырма;

Б) негізгі активтер мен ағымдағы пассивтер арасындағы айырма;

В) өзіндік қаражаттар мен қарыз қаражаттары арасындағы айырма;

Г) ағымдағы активтер мен ағымдағы пассивтер сомасы;

Д) өзіндік және қарыз қаражаттар сомасы.

8. Кәсіпорынның ағымдағы қаржылық кажеттіліктері немесе қаржылық-эксплуатациялық қажеттіліктерді білдіреді:

А) шикизат коры, дайын өнім, аяқталмаған құрылыс, дебиторлық және кредиторлық қарыздарда иммобилизацияланған қаражаттар арасындағы айырма;

Б) шикізат қоры, дайын өнім, аяқталмаған құрылыс, дебиторлық және кредиторлық қарыздарда иммобилизацияланған қаражаттар сомасы;

В) дебиторлық қарыз бен кредиторлық қарыз қаражаттар сомасы;

Г) дебиторлык қарыз бен кредиторлық қарыз қаражаттар арасындағы айырма;

Д) ұзақ мерзімді несиедегі кажеттілік.

9. Кәсіпорын айналым қаражаттарының айналымдылығының периодын қысқарту мақсатында келесіде мүддели:

А) корлардың және дебиторлық қарыз айналымдылық период көрсеткіштерінің қысқаруында, кредиторлық қарызды төлеудің орташа мерзімін ұлғайтуында;

Б) корлар көрсеткіштерінің қысқаруында;

В) дебиторлық қарыз айналымдылық периодының қысқаруында;

Г) кредиторлық қарызды төлеудің ұзақ мерзімін ұлғайтуында;

Д) қорлардың айналымдылық периодының қысқаруында.

10. Факторингтік операцияларда қатысады:

А) факторингтік компания, клиент, кәсіпорын;

Б) несие беруші, несие алушы;

В) кәсіпорын мен несие беруші;

Г) факторингтік компания, клиент;

Д) банк, кәсіпорын.

11. Тұрақты активтер – бұл:

А) негізгі активтер;

Б) жыл бойы өзгеріссіз денгейдегі айналым активтер бөлігі;

В) маусымдық тербелистерге тәуелді өзгеретін айналым активтерінің бөлігі;

Г) айнымалы активтер;

Д) тіркелген активтер.

12. Тұрақсыз активтер – бұл:

А) маусымдық және басқа тербелистерден өзгермелі сипатқа ие айналым активтер бөлігі, жалпы айналым активтері;

Б) негізгі активтер;

В) негізгі құралдар;

Г) құрал-жабдық түріндегі негізгі активтер бөлігі;

Д) салымдар.

13. Ағымдағы активтерді басқарудың консервативті саясаттын белгілеріне жатады:

А) барлық активтердің жалпы сомасындағы ағымдағы активтердің үлес салмағы төмен, айналым қаражаттардың айналымдылық периоды қысқа;

Б) айналым қаражаттардың айналымдылық периоды қысқа;

В) кәсіпорынның барлық пассивтердің жалпы сомасындағы қысқа мерзімді несиенің үлес салмағы өте төмен немесе жок;

Г) барлық пассивтердің жалпы сомасындағы қысқа мерзімді несиенің абсолютті басымдылыгы;

Д) барлық активтердің жалпы сомасындағы ағымдағы активтердің үлес салмагы.

14. Ағымдағы пассивтерді басқарудың агрессивті саясат белгілеріне жатады:

А) барлық пассивтердің жалпы сомасындағы қысқа мерзімді несиенің абсолютті басымдылыгы;

Б) барлық пассивтердің жалпы сомасындагы кыска мерзимди несиенин жоктыгы;

В) барлық пассивтердің жалпы сомасындағы қысқа мерзімді несиенің абсолютті басымдылығының төмен үлесі салмагы;

Г) кәсіпорынның барлық пассивтердің жалпы сомасындағы қысқа мерзімді несиенің бейтарап (орташа) деңгейі;

Д) қысқа мерзімді несие.

15. Активтің ақша қаражаттарына айналу қабілеттілігі – бұл:

А) өтімділік;

Б) қайтарымдылық;

В) сатушылық

Г) сатпаушылық

Д) төлемділік.

16. Бірдей көлемдегі, бірдей уақыт аралығындағы жүзеге асырылатын ақша ағымы – бұл:

А) аннуитет;

Б) аллокация;

В) дискриминация;

Г) клиринг;

Д) люминисцет.

17. Пайдаланылу мақсатына байланысты капитал классификациясына:

А) айналым мен негізгі капитал түрлері жатады;

Б) өзіндік және қарыздық түрлері жатады;

В) ақша мен тауарлық түрдегі капитал жатады;

Г) өзіндік және мемлекеттік;

Д) айналым және жеке.

18. Кәсіпорын қызметінің нәтижелерінің салыстырмалы сипаттамасы – бұл:

А) қайтарымдылық;

Б) өтімділік;

В) жетіспеушілік;

Г) сатылушылык;

Д) өтелінбеушілік.

19. Кәсіпорынның қаржылық максаттарына жету әдістерін сипаттап, максаттарын белгілеп, байланыстыратын құжат:

А) қаржылық жоспар;

Б) қаржылық әдістеме;

В) қаржылық есеп беру құжаты;

Г) бизнес-жоспар;

Д) қаржылық құжат.

20. Кәсіпорынның өз міндеттемелерін өтеу қабілеттілігін сипаттайтын көрсеткіш:

А) төлемқабілеттілік көрсеткіші;

Б) өтімділік көрсеткіші

В) қайтарымдылық көрсеткіші

Г) факторинг

Д) мерчандайзинг

21. Егер де сіз 7 ай мерзіміне 8%-ға 198000 мың теңгені жай пайыздармен салсаныз, онда салымның мерзімі аяқталған кезде қанша ақша аласыз:

А) 207239,98 мың теңге;

Б) 199998,26 мың теңге;

В) 548993,5 мың теңге;

Г) 210000,69 мың теңге;

Д) 301004,25 мың теңге.

22. Егер де сіз 8 ай мерзіміне 9%-га 546000 мың теңгені жай пайыздармен салсаңыз, онда салымның мерзімі аяқталған кезде қанша ақша аласыз:

А) 578759,94 мың теңге;

Б) 560000 мың теңге;

В) 526789 мың теңге;

Г) 598136 мың теңге;

Д) 605478 мың теңге.

23. Егер де сіз 89100 АКШ долларын 2 жыл мерзіміне салып, уақыт аяқталғаннан кейін 159000 мың АКШ долларын күрделі пайыздармен алсаңыз, онда салымның пайыздық қойылымы қандай:

А) 34%

Б) 8,8%

Г) 12%

24. Егер де сіз 3 жыл мерзіміне 5%-бен 15500 мың теңгені күрделі пайыздармен салсаңыз, онда салымның мерзімі аяқталған кезде қанша ақша аласыз:

А) 17943,19 мың теңге;

Б) 54899,5 мың теңге;

В) 21000,69 мың теңге;

Г) 20764,38 мың теңге;

Д) 16711,98 мың теңге.

25. Егер де сіз 4 жыл мерзімге 14%-бен 100 мың АКШ долларын несиеге алсаңыз, несиениң жалпы сомасы қандай болмақ:

А) 168896,01 доллар;

Б) 124567 доллар;

В) 123465 доллар;

Г) 189145 доллар;

Д) 148154,4 доллар

26. Қаржы менеджментінің пәні – бұл:

А) фирманың қаржы ресурстарының қозғалысын басқару;

Б) кәсіпорынның қаржылық жағдайының талдануы (анализі);

В) қаржы нарықтарының коньюнктурасын зерттеу;

Г) фирма акционерлерінің ал-ауқатын максимизациялау;

Д) кәсіпорынның инвестициялық қызметі.

27. Келесі түсініктердің қайсысы менеджерді акционерлер әл-ауқатын өсіруге ынталандырады:

А) қолма-қол ақшада төленетін марапаттық сыйакы;

Б) белгілі бір уақыт аралығында компания акцияларын орнатылған баға бойынша сатып алу құқығы;

В) орнынан босату каупі;

Г) жоғары пайдаға жеткізу жағдайында берілетін компания акциялары;

Д) іс-сапарға жіберу.

28. Акционерлер әл-ауқатын максимизациялау дегеніміз:

А) компания акциясы курсының максимизациясы;

Б) акционер салымдарының оралмау қатері тәуекелінің мүмкіндігінше максималды төмендетілуі;

В) сала бойынша пайда мөлшерінен жоғары пайда табу;

Г) дивидендтердің тез өсуі;

Д) қосымша акциялар сатып алу.

29. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру:

А) компанияның ақша қаражаттарының қалдығы жайлы қаржылық резюмені өндіреді, баланстық есептемені және пайда мен шығындар жайлы есеп беруді жинақтайды, ақша қаражаттарын колданудың көздерін және бағыттарын көрсетеді;

Б) компанияның ақша қаражаттарының қалдығын өндіреді;

В) пайда мен шығындар жайлы есеп беруді жинақтайды;

Г) компанияның ақша қаражаттарының қалдығы жайлы қаржылық резюмені өндіреді;

Д) ақша қаражаттарын қолданудың көздерін және бағыттарын көрсетеді.

30. Келесі өзгерістердің қайсысы ақша қаражаттарының көздеріне жатпайды:

А) негізгі құралдардын ұлғаюы;

Б) төленуге тиіс шоттар сомаларының ұлғаюы;

В) келіп түсетін шоттар сомаларының азаюы;

Г) ұзақ мерзімді миндеттемелердің ұлғаюы;

Д) ТМЗ-н азаюы.

31. Ақша қаражаттарын пайдаланудың бағыттарына келесілердің қайсысы жатады:

А) келіп түсетин шоттар сомаларының өсімі;

Б) банктик вексельдердин осуи;

В) мерзімі шегерілген салықтардың өсімі;

Г) алдын ала төленген шығындардың азаюы;

Д) акцияларды сатудан түскен таза түсім.

32. «Ағымдағы» коэффициент көрсеткіштердің қандай тобына жатады:

А) өтімділік;

Б) айдалылык;

В) активтерді қолдану;

Г) қарыз құралдарын қолдану;

Д) (іскерлік) нарықтық белсенділік.

33. Фирма өндіруші тауарлардың мысалды бағалауын қандай көрсеткіштермен жасауға болады:

А) қоймадағы тауар айналымы;

Б) «ағымдағы» коэффициент;

В) төленген пайыздарды өтеу коэффициенти;

Г) активтер табыстылыгы;

Д) меншікті капитал табыстылыгы.

34. «Операциялық пайда / барлық активтер» формуласы көмегімен келесіні анықтауға болады:

А) активтер табыстылыгы;

Б) активтер айналымы;

В) «іскерлік жүктелу» коэффициенти;

Г) меншікті капитал табыстылыгы;

Д) қарыз капиталының табыстылыгы.

35. Тауар-материалдық құралдар айналымдығы келесі түрде анықталады:

А) сатылған өнім құнынын ТМЗ құнына қатынасы;

Б) сату көлемінің ТМЗ құнына қатынасы;

В) сатылған өнім өзіндік құнын 360 күнге көбейтілген ТМЗ құнына қатынасы;

Г) ТМЗ құнының қабылданған шоттар айналымдығына қатынасы;

Д) сату көлемінің сатылған өнім өзіндік құнына қатынасы.

36. Таза рентабельділік коэффициенті нені бағалайды:

А) шығындар құрылымын бақылау саясатын;

Б) компания активтерін басқару тиімділігін;

В) капитал құрылымын басқару саясатын;

Г) компанияның ағымдағы шығындарды өтеу қабілетін;

Д) компания иелігінде қалған таза пайда бөлігін.

37. Есеп беруді жоспарлаудың (болжаудың) алғашқы және ең күрделі сатысы:

А) пайда мен шығын туралы есепті жоспарлау;

Б) өндірістік жоспарды құру;

В) қолма-қол ақшаның бюджетін құру;

Г) баланс жоспарын құру;

Д) сату жоспарын құру.

38. Қаржылық жоспарлау келесі этаптардан тұрады:

А) кассалық бюджет құру, қаржылық есеп беру жоспары, сату жоспары;

Б) кассалық бюджет құру, сату жоспары;

В) қаржылық есеп беру;

Г) сату жоспары, қаржылық есеп беру жоспары;

Д) кассалық бюджет құру.

39. Өндірістік жоспарды (болжауды) құрудың басты мақсаты:

А) сатулар, өндіріс және ТМЗ кажетті деңгейі жоспарларының біріктірілуі;

Б) сатулар жоспары;

В) ақша құралдарының қызметті үзбей жүргізуге жеткілікті екенін камтамасыз ету;

Г) берілген өндіріс деңгейінде шығындардың минимизациясы;

Д) баға деңгейін жоспарлау.

40. Әкімшілік қызметкерлерінің жалақылары:

А) тұрақты шығындар;

Б) айнымалы шығындар;

В) жартылай ауыспалы шығындар;

Г) жалпы шығындар;

Д) аралас шығындар.

41. Айнымалы шығындарға жатпайды:

А) амортизация;

Б) жұмысшылар жалақылары;

В) шикізатматериалдар шығындары;

Г) көлік шығындары;

Д) жарнама шығындары.

42. Шығынсыздық нүктесі келесіде орналасады:

А) сату түсімі жалпы шығынга тең;

Б) сату түсімі белгиленген шыгынга тең;

В) сату түсімі жалпы шығыннан төмен;

Г) сату түсімі ауыспалы шығынга тең;

Д) сату түсімі жалпы шығыннан жоғары.

43. Негізгі құралдарды қолдану дәрежесі келесі түсінікте бейнеленеді:

А) операциялық леверидж;

Б) қаржылық леверидж;

В) аралас леверидж;

Г) экономикалық рентабельділік;

Д) өзіндік қаражаттарды қолдану.

44. «Салықтар мен пайыздық төлемдерге дейінгі пайда» келесінің дәрежесін анықтайды:

А) қаржылық тұтқа;

Б) операциялық тұтқа;

В) пайданың қалыптасуына салым;

Г) аралас леверидж;

Д) экономикалық рентабельділік.

45. Капитал құрылымында қарыз құралдарының қолдану дәрежесін көрсетеді:

А) қаржылық тұтқа деңгейі;

Б) операциялык тұтқа деңгейі;

В) аралас тұтқа деңгейі;

Г) шығынсыздық анализі;

Д) экономикалық рентабельділік.

46. Операциялық тұтқа келесіні сипаттайды:

А) шығындар құрылымын өзгерту арқылы операциялық пайдаға әсер ету мүмкіндігі;

Б) акцияға келетін табыс көрсеткішін арттыру максатымен фирманың қарыз құралдарын қолдану;

В) операциялық пайда өзгеруіне байланысты 1 акцияға келетін пайданың икемділігін;

Г) акцияға келетін табыстың сату көлемі өзгерісіне икемділігін;

Д) компания пайдалылығын.

47. Неғұрлым операциялық тұтқа дәрежесі жоғары, соғұрлым келесі жоғары:

А) мүмкін пайда және тәуекел;

Б) шығын;

В) тәуекел;

Г) мүмкін пайда;

Д) залал.

48. Егер компанияның DOL=3,5 және DFL=2,0 болса, онда оның аралас тұтқаның деңгейі келесіге тең болады:

А) 7,0

Б) 0,57

Г) 5,5

49. Меншікті және қарыз құралдарының айырмашылығы келесіде:

А) пайыздық төлемдер салыққа дейін шығарылады, ал дивиденд – пайдадан шығарылады;

Б) пайыздық төлемдер салықтан кейін шығарылады, ал дивиденд – салыққа дейін;

В) пайыздық төлемдер салыққа дейін шығарылады;

Г) дивиденд салыққа дейін шығарылады;

Д) пайыздық төлемдер салықтан кейін шығарылады.

50. Рентабельділіктің ішкі нормасы дегеніміз:

А) инвестиция табыстылығының нақтылы ставкасы;

Б) дисконт көрсеткішінің сипаттамасы;

В) инвестициялардың таза нағыз құнының оң шамасын қамтамасыз ететін диконт көрсеткішінің шамасы;

Г) фирма үшін капитал құнына тең дисконт ставкасы;

Д) пайыздық мөлшерлеме.
Емтихан сұрақтары

1. Басқару ұйымның барлық міндеттерін үйлестіру үшін қажет, сондықтан басқару … процесі болып табылады:

А) жоспарлау, ұйымдастыру, ынталандыру, бакылау;

Б) ұйымдастыру, болжау;

В) ынталандыру, құру;

Г) бақылау, инвестициялау;

Д) жоспарлау, қадағалау;

2. Қаржы менеджменті –

А) қаржыларды басқару жүйесі;

Б) қаржыларды басқару органы;

В) кәсипкерлік қызметтің нысаны;

Г) шығындарды басқару;

Д) кәсіпорынды басқару.

3. Қаржы менеджменти – бұл … басқару процесі:

А) кәсіпорынның қаржы ресурстарын басқару;

Б) кәсіпорын материалдык ресурстарынын құрылуын;

В) кәсіпорынның ақша айналымын;

Г) шығындарды басқару;

Д) фирманы басқару.

4. Ақшаның баланстық құны:

А) инвестицияланған ақшаның белгілі бір уақыт ішінде қайтарылған сомасы;

Б) қарыз қаражаттарының құны;

В) өзіндік қаражаттардың құны;

Г) ақшаның пайдалылығы;

Д) инвестицияның құны.

5. Капитал құны дегеніміз:

А) барлығы.

Б) тәуекел шамасы өзгермеу шарттарында, инвестициялардың альтернативті салымдар мүмкіндіктерінен күтетін табысы;

В) инвестордың капиталын қолданғаны үшін оған төленетін пайыздық қойылым;

Г) жобаны жүзеге асыру барысында пайда болған ақшаларды салудағы пайдалылықтың минималды сомасы;

Д) болашақта өтеу үшин қажетті жана капитал салымдарын камтамасыз етуші табыс;

6. Бір жылғы 1000 долларға тең депозит 10% жылдық табыс берсе, ақшаның болашақ құнын анықтаңыз:

А) 1100 доллар;

Б) 1400 доллар;

В) 2000 доллар;

Г) 2500 доллар;

Д) 2100 доллар.

7. Қаржы менеджментінің немесе кәсіпорын қаржыларын басқаратын субъект:

А) экономика және қаржы бойынша вице-президент;

Б) өндіріс бойынша вице-президент;

В) макетинг бойынша вице-президент;

Г) бас бухгалтер;

Д) бас кассир.

8. Қаржы қызметі (бөлімі) келесі функцияларды атқарады:

А) барлығы.

Б) пассив және активтерді басқару;

В) ақша ағымдарын басқару;

Г) серіктестермен (жабдықтаушылар, банктер және т.б.) қаржылық қарым-катынастарды камтамасыз ету;

Д) қаржылық талдау мен жоспарлау, қаржылық бакылау.

9. Қаржы менеджері келесі маңызды кәсібі міндеттемелерді жүзеге асырады:

А) барлығы.

Б) нысаны, мерзімі, құны, бойынша қарыз қаражаттарын және активтерді пайдаланудың қаржылық жағы бойынша ең жақсы құрылымды құрады;

В) қаржы менеджментінің стратегиясы мен тактикасын жүзеге асыру және оларды үйлестіру бойынша;

Г) ішкі қаржылық бақылау бойынша;

Д) кәсіпорын қызметін қаржыландыру бойынша;

10. Қаржы менеджері нарықтық экономика жағдайында корпорация қаржыларын басқару үшін қажет келесі касиеттерге ие болуы керек:

А) барлығы.

Б) акционерлік компания үшін қауіп немесе колайлы мүмкіндіктерді тудыратын маңызды бағыттарды көрсете білу;

В) қаржы нарығы, тауарлар мен қызметтер нарығында сұраныс пен ұсынысты болжау қабілеті және коммерциялық нарық жағдайында басқару шешімдерін қабылдау;

Г) пайдалылығы жоғары жобаларды тандау;

Д) концептуалды қасиеттер, яғни өз компаниясы мен сырткы айналысы арасындағы байланысты сезе білу;

11. Қаржы менеджментінің негізгі түсініктері мен көрсеткіштеріне келесілер жатпайды:

А) негізгі капитал амортизациясы;

Б) қосылған құн;

В) инвестицияларды пайдаланудың брутто-нәтижесі (БРЭИ);

Г) инвестицияларды пайдаланудың нетто-нәтижесі (НРЭИ);

Д) активтердің экономикалық рентабельділігі.

12. Кәсіпорын өндірген өнім құнынан өндірісте пайдаланылған материалды қаражаттар (шикізат, энергия және т.б.) және басқа ұйымдардың қызметтер құнын шегеру жолымен:

А) қосылған құн анықталады:

Б) инвестицияларды пайдаланудың брутто-нәтижесі (БРЭИ);

В) инвестицияларды пайдаланудың нетто-нәтижесі (НРЭИ);

Г) экономикалық рентабельділік;

Д) табыс.

13. Қосылған құннан еңбекті төлеу және онымен байланысты міндетті төлемдерді, сонымен бірге пайдаға салынатын салықтан баска барлық салықтар мен салық төлемдерин шегеру арқылы келесі көрсеткіш табылады:

А) инвестицияларды пайдаланудың брутто-нәтижесі (БРЭИ);

Б) қосылған құн;

В) инвестицияларды пайдаланудың нетто-нәтижесі (НРЭИ);

Г) экономикалық рентабельділік;

Д) пайда.

14. Инвестицияларды пайдаланудың нетто-нәтижесі (НРЭИ) немесе несие үшін төленетін пайыздар мен табысқа салынатын салықты төлегенге дейінгі пайда келесі жолмен анықталады:

А) БРЭИ-ден негізгі қаражаттарды калпына келтіруге кететін барлық шығындарды шегеру;

Б) қосылған құннан салықты шегеру аркылы;

В) кәсіпорын өндірген өнім құнынан қосылған құнды шегеру;

Г) қосылған құннан БРЭИ-ді шегеру аркылы;

Д) БРЭИ мен пайданы қосу.

15. Активтердің экономикалық рентабельділігі (ЭР) келесі жолмен анықталады:

А) НРЭИ-дің активке қатынасын 100% көбейту (НРЭИ / Актив х 100%).

Б) қосылған құннан БРЭИ-ді шегеру;

В) БРЭИ-ден НРЭИ-ді шегеру;

Г) активтін НРЭИ-ге қатынасын 100% көбейту арқылы (Актив / НРЭИ х 100%);

Д) өндірілген өнім құныннан қосылған құнды шегеру;

16. Коммерциялық маржа келесіні көрсетеді:

А) айналымның әрбір 100 теңгесі пайдаланудың қандай нәтиже беретінін;

Б) айналымның экономикалық рентабельділігі екенін;

В) айналымның әрбір 100 теңгесі пайдаланудың қандай нәтижесін және бұл айналымның экономикалық рентабельділігі екенін;

Г) сату рентабельділігінін жоғарылау деңгейін;

Д) сату рентабельділігінін төмендеу деңгейін.

17. Трансформация коэффициенті көрсетеді:

А) активтін әр теңгесінен айналымның қанша теңгесі алынатынын, яғни қай айналымга активтін әр теңгесі трансформацияланатынын;

Б) пассивтин әр теңгесінен айналымның қанша теңгесі алынатынын;

В) пассивтин әр теңгесі қандай айналымга трансформацияланатынын;

Г) оны актив пен пассивтин айналымдылыгы ретинде кабылдау;

Д) активтін пассивке қатынасын.

18. Экономикалық рентабельділікті реттеу келесілерді жүзеге асыруға жүктеледі:

А) коммерциялық маржа мен трансформация коэффициентін қоса алғанда.

Б) тек трасформация коэффициентіне;

В) баға саясатына;

Г) кызметтін салалық жағдайларына;

Д) тек коммерциялық маржаға;

19. Қаржы тұтқасының (рычагы) нәтижесі – бұл:

А) несиені пайдаланудан алынатын өзіндік қаражаттар рентабельділігіне өсім;

Б) несиені пайдаланудан алынатын қарыз қаражаттарының рентабельділігіне өсім;

В) өзіндік қаражаттар рентабельділігінің тұрақты деңгейін сақтау;

Г) қарыз қаражаттар рентабельділігінін тұрақты деңгейін сақтау:

Д) қарыз қаражаттарының өзгермелі денгейі.

20. Қаржы тұтқасының нәтижесі несиені пайдаланушы кәсіпорын келесі әрекетті жүзеге асырған кезде пайда болады:

А) пассивтегі өзіндік және қарыз қаражаттардың қатынасы, пайыз қойылымының мөлшеріне тәуелді өзіндік қаражаттар рентабельділігін жоғарылатады немесе төмендетеді;

Б) пайыз қойылымының мөлшеріне тәуелді өзіндік қаражаттар рентабельділігін төмендеткен кезде;

В) салық салынатындыққа байланысты өзіндік қаражаттар рентабельділігін төмендетеді;

Г) өзіндік қаражаттар рентабельдігін тұрақтандырады;

Д) пассивтегі өзіндік және қарыз қаражаттар қатынасына тәуелді өзіндік қаражаттар рентабельділігін жоғарылаткан кезде;

21. Қаржылық тұтқа нәтижесінің құраушылары келесілер болып табылады:

А) дифференциал, қаржы тұтқасының иіні;

Б) пайдаға салынатын салықтың ставкасы;

В) қаржы рычагының иіні;

Г) дифференциал;

Д) экономикалық рентабельділік.

22. Дифференциал келесіні білдіреді:

А) активтердің экономикалық рентабельділігі мен қарыз қаражаттары бойынша орташа есептік пайыз қойылымы арасындағы айырма (ЭР – СРСП);

Б) қаржылық тұтқаның әсер ету күшінің сипаттамасы;

В) активтердің экономикалық рентабельділігі мен салық ставкасы арасындағы айырма (ЭР – СНОП);

Г) қарыз қаражаттары арасындагы қатынас, яғни ЗС / СС;

Д) 2/3 ЭР.

23. Қаржы тұткасының иіні келесіні сипаттайды:

А) қаржы тұтқасының әсер ету күшін сипаттайды;

Б) қаржы тұтқа нәтижесінің деңгейін сипаттайды;

В) қарыз қаражаттары мен өзіндік қаражаттар арасындағы қатынас болып табылады;

Г) қарыз және өзіндік қаражаттардың қатынасы аркылы қаржы тұтқасының әсер ету күшін сипаттайды;

Д) қарыз қаражаттары.

24. Қаржылық тұтқа нәтижесінің денгейі аныкталады:

А) ЭФР деңгейі = 2/3 (ЭР – СРСП) х (ЗС / СС);

Б) ЭФР деңгейі = ЗС / СС;

В) ЭФР деңгейі = (1 – СНОП);

Г) ЭФР деңгейі = 2/3 дифференциал;

Д) барлық жауап дұрыс емес.

25. Қаржы тұтқа нәтижесін есептеу:

А) ЭФР = (1 – СНОП) х (ЭР – СРСП) х ЗС / СС.

Б) ЭФР = (ЭР – СРСП);

В) ЭФР = ЗС / СС;

Г) ЭФР = 2/3 (ЭР – СРСП) х (1 – СНОП);

Д) ЭФР = (1 – СНОП);

26. Қаржы тұтқа нәтижесін есептеудің бірінші тәсілі кең мүмкіндіктерді ашады:

А) барлығы;

Б) несиелендірудің жіберілетін талаптарын есептеу бойынша;

В) кәсіпорын үшін салық ауыртпалығын жеңілдету бойынша (РСС = 2/3 ЭР + +ЭФР формуласымен үйлесуде);

Г) дифференциал, тұтқасының иіні және қаржы рычагының деңгейі сол немесе баска мәндерімен кәсіпорын акцияларын сатып алу максатқа лайықтылығы туралы шешім анықтау бойынша;

Д) қарыз қаражаттарының кауіпсіз көлемін анықтау бойынша;

27. Егер жана қарыз алу кәсіпорынға қаржы тұтқа нәтижесінің жоғарылауына әкелсе, онда бұл қарыз алу:

А) тиімді;

Б) тиімсіз;

В) дифференциал жағдайына мұқият бақылау жүргізу кезінде тиімді;

Г) пайыз қойылымының жоғарылауы кезінде тиімді;

Д) пайдасы жоқ.

28. Несие берушінің тәуекелі дифференциал шамасымен сипатталады:

А) неғұрлым дифференциал жоғары болса, соғұрлым тәуекел төмен; неғұрлым дифференциал төмен болса, соғұрлым тәуекел жоғары;

Б) неғұрлым дифференциал жоғары болса, соғұрлым тәуекел жоғары;

В) неғұрлым дифференциал төмен болса, соғұрлым тәуекел төмен;

Г) неғұрлым дифференциал төмен болса, соғұрлым тәуекел жоғары;

Д) дифференциал тұрақты.

29. Саналы қаржы менеджері;

А) қаржы тұтқасының иінін жоғарылатпайды, дифференциалға тәуелді оны реттейді;

Б) қаржы тұтқасының иінін жоғарылатуға тырысады;

В) қаржы тұтқасының иінін жоғарылатпайды;

Г) дифференциалды минимизациялау үшін қаржы тұтқасының иінін минимизациялауға тырысады;

Д) ЗС / СС = 0 кезинде қаржы тұтқасының иінін тұрақтандыруға тырысады.

30. Сырткы қаржыландырудың негізгі тәсілдеріне не кірмейді:

А) бөлінбеген пайда есебінен қаржыландыру;

Б) займ, облигациялар эмиссиясы нысанындағы қарыз қаражаттарын тарту;

В) акцияга ашық жазылу (подписка);

Г) несие тарту;

Д) акцияға жабық жазылу (подписка);

31. Сырткы қаржыландырудың негізгі тәсілдеріне жатады:

А) барлығы;

Б) несие, заем, облигациялар эмиссиясы нысанындағы қарыз қаражаттарын тарту;

В) акцияға ашық жазылу (подписка);

Г) үш тәсілдің үйлесуі;

Д) акцияға жабық жазылу (подписка);

32. Кәсіпорынмен қабылданған бөлу нормасы көрсетеді:

А) таза табыстың қай бөлігі дивиденд ретінде төленетінін;

Б) дивидендтер мен өндірісті дамытуға таза рентабельділікті СС бөлу пропорциясын;

В) таза табыстың қай бөлігіне табыс салығы салынатынын;

Г) таза табыстың қай бөлігі қайырымдылық қорына бағытталатынын;

Д) таза табыс бөлінбейтінін.

33. Кәсіпорынның ішкі өсу қаркындары – бұл:

А) өзіндік қаражаттар жоғарылау (өсу) қарқындары;

Б) айналымды өсіру қарқындары;

В) кәсіпорынның даму қарқындары;

Г) таза пайда;

Д) қарыз қаражаттары.

34. Кәсіпорынның сомалық шығындары жіктеледі:

А) айнымалы, тұрақты, аралас;

Б) тұрақты, аралас;

В) аралас, жалпы;

Г) айнымалы, жалпы;

Д) айнымалы, тұрақты.

35. Шығындарды айнымалы және тұрақты шығындарға классификациялаудың практикалык пайдасы қандай:

А) шығындардың кыскару есебінен табыс өсімі мен массасының максимизациясын шешуге көмектеседі, шығындардың орнын толтыруы туралы талдау жүргізуге көмектеседі, кәсіпорынның «қаржылық беріктітік запасын» анықтауға мүмкіндік береді;.

Б) шығындардың орнын толтыруы туралы талдау жүргізуге көмектеседі;

В) кәсіпорынның «қаржылық беріктілік запасын» анықтауға мүмкіндік береді;

Г) шығындардың орнын толтыруын бағалауға көмектеседі, кәсіпорынның «қаржылық беріктілік запасын» талдау;

Д) шығындардың кыскару есебінен табыс өсімі мен массасының максимизациясын шешуге көмектеседи.

36. Операциялық талдаудың (анәліз) басты элементтері ретинде келесілер кызмет етеді:

А) операциялык тұтқа, пайдалылық табалдырығы, кәсіпорынның қаржылық беріктілік запасы;

Б) рентабельділік;

В) кәсіпорынның қаржылары;

Г) операциялық тұтқа, қаржылық тұтқа;

Д) операциялық тұтқа, пайда.

37. Операциялық (өндірістік, шаруашылық) тұтқаның әрекет етуі келесіде көрінеді:

А) өткізуден түскен түсімдердің кез келген өзгерісі табыстың күшті өзгерісін тудырады;

Б) бағалардың өсуінен түсім өседі;

В) өткізуден түскен түсімдердің кез келген өзгерісі шығындардың өзгеруінен туады;

Г) экономикалық рентабельділіктің өсуі;

Д) қарыз қаражаттарының өсуі.

38. Жалпы маржа мынаны білдіреді:

А) өткізуден түскен түсімдер мен айнымалы шығындардың арасындағы айырма;

Б) өткізуден түскен түсімдер мен тұрақты шығындар арасындағы айырма;

В) өткізуден түскен түсімдер мен аралас шығындардың арасындағы айырма;

Г) өткізуден түскен түсімдер мен табыстар арасындағы айырма;

Д) өткізуден түскен түсімдер мен өзіндік кұн арасындағы айырма.

39. Операциялық тұтқаның әсер ету күші берілген фирмамен байланысты кәсіпкерлік тәуекел дәрежесіне көрсетеді:

А) неғұрлым СВОР жоғары болса, соғұрлым кәсіпкерлік тәуекел жоғары;

Б) неғұрлым СВОР төмен болса, соғұрлым кәсіпкерлік тәуекел жоғары;

В) неғұрлым СВОР жоғары болса, соғұрлым кәсіпкерлік тәуекел төмен;

Г) СВОР тәуекелді тұрақтандырады;

Д) СВОР тәуекелді тудырады.

40. Пайдалылық табалдырығы – ол … кездегі өткізуден түскен түсім.:

А) залал жок, пайдасы әли жок, жалпы маржа тұрақты шығындарды жабады және табыс 0-ге тең;

Б) пайдасы әлі жок;

В) жалпы маржа тұрақты шығындарды жабады және табыс 0-ге тең;

Г) залал жок;

Д) жалпы маржа табыстарды қосады.

41. Қаржылық беріктілік запасы:

А) өткізуден түскен нақты түсім мен пайдалылық табалдырыгы арасындағы айырма;

Б) өткізуден түскен нақты түсім мен жалпы маржа арасындағы айырма;

В) пайдасы жок кәсіпорын

Г) өзіндік қаражаттары бәр кәсіпорын;

Д) қарыз қаражаттары бойынша пайыз

42. Берілген кәсіпорын инвесторлар, несие берушілер, сактандыру қоғамдары және т.б. экономикалық субъектілері үшін тартымды, егер кәсіпорында:

А) барлығы;

Б) тұрақты шығындардың жалпы сомасындағы дұрыс үлес салмағы кезіндегі операциялық тұтқаның әсер ету күшінің жағымды мәні болса;

В) активтердің экономикалық рентабельділігінің жоғары деңгейі болса;

Г) дифференциалдың нормалы мәні және қаржы тұтқасының калыпты мәні болса;

Д) қомақты қаржы беріктілік запасы (10%-дан жоғары) болса;

43. Күшті операциялық тұтқа мен күшті қаржылық тұтқаның үйлесуі кәсіпорын үшін жойылмалы болуы мүмкін, себебі:

А) кәсіпкерлік және қаржылық тәуекелдер өзара көбейтіледі;

Б) қаржылық тәуекел өседі;

В) кәсіпкерлік және қаржылық тәуекелдер қосылады;

Г) кәсіпкерлік тәуекел өседі;

Д) кәсіпкерлік және қаржылық жағымсыз эффектті көбейте отырып өзара бірін-бірі басады.

44. Қаржы тұтқа нәтижесінің жоғары деңгейінің операциялық тұтқа әсер етуінің әлсіз күшімен үйлесуі, қаржы тұтқа нәтижесінің төмен деңгейінің күшті операциялық тұтқамен үйлесуі, қаржылық және операциялық нәтижелерінің біркелкі деңгейі – бұл:

А) жиынтық тәуекелді төмендету тәсілі;

Б) өндірістік тәуекелді төмендету тәсілі;

В) операциялық тұтқа нәтижесі;

Г) қаржылық тәуекелді төмендету;

Д) табысты есептеу.

45. Жалпы жағдайда жиынтық тәуекелді төмендетудің вариантын таңдауда мына критерийлер кызмет етеді:

А) инвесторлардың жеткілікті кауіпсіздігі кезіндегі акцияның максималды курстық құны;

Б) капиталдың оптималды құрылымы;

В) қаржы тәуекелінің өсуі кезіндегі акцияның максималды курстық құны;

Г) кәсіпкерлік тәуекелдің өсуі кезіндегі акциялардың максималды курстық құны;

Д) акцияның төменгі деңгейі.

46. Операциялық және қаржылық тұтқаның ілесетін тиімділік формуласын былай пайдалануга болады:

А) кәсіпорынмен байланысты тәуекелдің жиынтық деңгейін бағалау және тәуекелдің жиынтық деңгейінің құрылымында кәсіпкерлік және қаржылық тәуекелдің ролін анықтау;

Б) кәсіпорынмен байланысты тәуекелдің сомалық деңгейін бағалау ушин;

В) жиынтық тәуекелдің құрылуында кәсіпкерлік тәуекелдің ролін анықтау үшин;

Г) жиынтық тәуекелдің құрылымында қаржылық тәуекелдің ролін анықтау үшин;

Д) өндірістік тәуекелді анықтау.

47. Кәсіпорын дамуының стратегиялық бағытына сәйкес келетін және орта талаптарына адекватты шешімдерді тандау мен жүзеге асыру кезінде ол мынаны ала алады:

А) барлығы;

Б) жоғары төлем кабилеттілігі;

В) жоғары өтімділік;

Г) жоғары рентабельділік;

Д) қомақты айналым және нарықтың лайыкты үлесі;

48. Тәжірибеде кәсіпорын инвестициялық саясат көмегімен өз мүмкіндіктерін жүзеге асырады:

А) экономикалық дамудың ұзак мерзімді теңденцияларына кызығу және оларға бейімделуге;

Б) экономикалық дамудың ұзак мерзімді теңденцияларына кызығуға;

В) конъюнктурлы тербелістерге бейімделуге;

Г) макроэкономикалық циклдарға ынғайлануға;

Д) жаңа нарыққа шығуға.

49. Қаражаттарды өндіріске, бағалы кағаздарға және т.б. салудың мақсатқа лайықтылығы туралы инвестициялық шешімдерді қабылдау критерийлеріне келесілер жатады:

А) барлығы;

Б) инвестициялар рентабельділігі инфляция деңгейінен жоғары және уақыт факторын есепке алғандағы берілген жобаның рентабельділігінен жоғары;

В) жобаны жүзеге асырудан кейінгі кәсіпорын активтерінің рентабельділігі көбейеді және кез келген жағдайда қарыз қаражаттары бойынша орташа есептік койылымнан асады;

Г) карастырылып отырған жоба өндірістің рационалды ассортименттік құрылымына, шығындардың орнын толтыру мерзімдеріне, шығындарды жабу көздеріне, тұрақты түсімдерді камтамасыз ету бойынша кәсіпорын стратегиясына сәйкес келеді;

Д) берілген салымнан таза табыс қаражаттарды банк депозиттеріне орналастырудан түскен таза табыстан асады.

50. Негізгі активтер қиын жүзеге асырылады, себебі келесі кажеттілік болуы мүмкін:

А) көп уақыт, едәуір әрекеттер, қосымша шығындар;

Б) едәуір әрекеттер;

В) тікелей шығындар;

Г) аз уақыт;

Д) айнымалы шығындар, едәуір әрекеттер.

51. Айналым активтері ақшаға айналу кабілеттілігіне тәуелді бөлінеді:

А) баяу және тез жүзеге асырылатын, өтімділікті;

Б) айнымалы;

В) отімділікті (ликвидті);

Г) жүзеге асырылмайтын;

Д) негізгі;

52. Тұрақты пассивтер – бұл:

А) өзіндік қаражаттар, ұзақ мерзімді несиелер мен займдар;

Б) қысқа мерзімді несиелер мен займдар;

В) кредиторлық қарыз;

Г) берілген кезендегі өтеу мерзімі басталатын займ мен ұзак мерзімді несиелердің бөлігі;

Д) өзіндік қаражаттар және несиелер.

53. Қысқа мерзімді немесе ағымды активтер – бұл:

А) қысқа мерзімді несиелер мен займдар, кредиторлық қарыз, берілген кезендегі өтеу мерзімі басталатын займ мен ұзақ мерзімді несиелердің бөлігі;

Б) қысқа мерзімді несиелер мен займдар;

В) кредиторлық қарыз;

Г) берілген кезендегі өтеу мерзімі басталатын займ мен ұзақ мерзімді несиелердің бөлігі;

Д) өзіндік қаражаттар, ұзақ мерзімді несиелер мен займдар.

54. Кәсіпорынның ағымдағы активтер мен ағымдағы пассивтер кешенді оперативті басқарудың міндеттері төмендегіге саяды:

А) барлығы;

Б) кәсіпорын айналым қаражаттарының айналымдылығынын тездеуі;

В) кәсіпорын ағымдық активтерін кешенді басқарудың қолайлы саясат түрін таңдауға;

Г) ағымдық пассивтерді кешенді басқарудың қолайлы саясат түрін таңдауға;

Д) кәсіпорынның ағымдық қаржылық кажеттіліктердің теріс мәнге айналуына.

55. Кәсіпорынның негізгі немесе тұрақты активтері – бұл:

А) жер, ғимарат, құрылыс, құрал-жабдықтар;

Б) ақша қаражаттары;

В) дайын өнім, шикізат және материалдар қоры;

Г) дебиторлық қарыз;

Д) қысқа мерзімді бағалы кағаздар.

56. Кәсіпорынның айналым немесе ағымдағы активтері – бұл:

А) дебиторлық қарыз, депозиттегі қаражаттар;

Б) жер, ғимарат, құрылыс, құрал-жабдық;

В) негізгі құралдар;

Г) салымдар;

Д) материалды емес активтер.

57. Кәсіпорынның таза айналым капиталы немесе кәсіпорынның өзіндік айналым қаражаттары бұл:

А) ағымдағы активтер мен ағымдағы пасивтер арасындағы айырма;

Б) негізгі активтер мен ағымдағы пассивтер арасындағы айырма;

В) өзіндік қаражаттар мен қарыз қаражаттары арасындағы айырма;

Г) ағымдағы активтер мен ағымдағы пассивтер сомасы;

Д) өзіндік және қарыз қаражаттар сомасы.

58. Кәсіпорынның ағымдағы қаржылық кажеттіліктері немесе қаржылық-эксплуатациялық қажеттіліктерді білдіреді:

А) шикизат коры, дайын өнім, аяқталмаған құрылыс, дебиторлық және кредиторлық қарыздарда иммобилизацияланған қаражаттар арасындағы айырма;

Б) шикізат қоры, дайын өнім, аяқталмаған құрылыс, дебиторлық және кредиторлық қарыздарда иммобилизацияланған қаражаттар сомасы;

В) дебиторлық қарыз бен кредиторлық қарыз қаражаттар сомасы;

Г) дебиторлык қарыз бен кредиторлық қарыз қаражаттар арасындағы айырма;

Д) ұзақ мерзімді несиедегі кажеттілік.

59. Кәсіпорын айналым қаражаттарының айналымдылығының периодын қысқарту мақсатында келесіде мүддели:

А) корлардың және дебиторлық қарыз айналымдылық период көрсеткіштерінің қысқаруында, кредиторлық қарызды төлеудің орташа мерзімін ұлғайтуында;

Б) корлар көрсеткіштерінің қысқаруында;

В) дебиторлық қарыз айналымдылық периодының қысқаруында;

Г) кредиторлық қарызды төлеудің ұзақ мерзімін ұлғайтуында;

Д) қорлардың айналымдылық периодының қысқаруында.

60. Факторингтік операцияларда қатысады:

А) факторингтік компания, клиент, кәсіпорын;

Б) несие беруші, несие алушы;

В) кәсіпорын мен несие беруші;

Г) факторингтік компания, клиент;

Д) банк, кәсіпорын.

61. Тұрақты активтер – бұл:

А) негізгі активтер;

Б) жыл бойы өзгеріссіз денгейдегі айналым активтер бөлігі;

В) маусымдық тербелистерге тәуелді өзгеретін айналым активтерінің бөлігі;

Г) айнымалы активтер;

Д) тіркелген активтер.

62. Тұрақсыз активтер – бұл:

А) маусымдық және басқа тербелистерден өзгермелі сипатқа ие айналым активтер бөлігі, жалпы айналым активтері;

Б) негізгі активтер;

В) негізгі құралдар;

Г) құрал-жабдық түріндегі негізгі активтер бөлігі;

Д) салымдар.

63. Ағымдағы активтерді басқарудың консервативті саясаттын белгілеріне жатады:

А) барлық активтердің жалпы сомасындағы ағымдағы активтердің үлес салмағы төмен, айналым қаражаттардың айналымдылық периоды қысқа;

Б) айналым қаражаттардың айналымдылық периоды қысқа;

В) кәсіпорынның барлық пассивтердің жалпы сомасындағы қысқа мерзімді несиенің үлес салмағы өте төмен немесе жок;

Г) барлық пассивтердің жалпы сомасындағы қысқа мерзімді несиенің абсолютті басымдылыгы;

Д) барлық активтердің жалпы сомасындағы ағымдағы активтердің үлес салмагы.

64. Ағымдағы пассивтерді басқарудың агрессивті саясат белгілеріне жатады:

А) барлық пассивтердің жалпы сомасындағы қысқа мерзімді несиенің абсолютті басымдылыгы;

Б) барлық пассивтердің жалпы сомасындагы кыска мерзимди несиенин жоктыгы;

В) барлық пассивтердің жалпы сомасындағы қысқа мерзімді несиенің абсолютті басымдылығының төмен үлесі салмагы;

Г) кәсіпорынның барлық пассивтердің жалпы сомасындағы қысқа мерзімді несиенің бейтарап (орташа) деңгейі;

Д) қысқа мерзімді несие.

65. Активтің ақша қаражаттарына айналу қабілеттілігі – бұл:

А) өтімділік;

Б) қайтарымдылық;

В) сатушылық

Г) сатпаушылық

Д) төлемділік.

66. Бірдей көлемдегі, бірдей уақыт аралығындағы жүзеге асырылатын ақша ағымы – бұл:

А) аннуитет;

Б) аллокация;

В) дискриминация;

Г) клиринг;

Д) люминисцет.

67. Пайдаланылу мақсатына байланысты капитал классификациясына:

А) айналым мен негізгі капитал түрлері жатады;

Б) өзіндік және қарыздық түрлері жатады;

В) ақша мен тауарлық түрдегі капитал жатады;

Г) өзіндік және мемлекеттік;

Д) айналым және жеке.

68. Кәсіпорын қызметінің нәтижелерінің салыстырмалы сипаттамасы – бұл:

А) қайтарымдылық;

Б) өтімділік;

В) жетіспеушілік;

Г) сатылушылык;

Д) өтелінбеушілік.

69. Кәсіпорынның қаржылық максаттарына жету әдістерін сипаттап, максаттарын белгілеп, байланыстыратын құжат:

А) қаржылық жоспар;

Б) қаржылық әдістеме;

В) қаржылық есеп беру құжаты;

Г) бизнес-жоспар;

Д) қаржылық құжат.

70. Кәсіпорынның өз міндеттемелерін өтеу қабілеттілігін сипаттайтын көрсеткіш:

А) төлемқабілеттілік көрсеткіші;

Б) өтімділік көрсеткіші

В) қайтарымдылық көрсеткіші

Г) факторинг

Д) мерчандайзинг

71. Егер де сіз 7 ай мерзіміне 8%-ға 198000 мың теңгені жай пайыздармен салсаныз, онда салымның мерзімі аяқталған кезде қанша ақша аласыз:

А) 207239,98 мың теңге;

Б) 199998,26 мың теңге;

В) 548993,5 мың теңге;

Г) 210000,69 мың теңге;

Д) 301004,25 мың теңге.

72. Егер де сіз 8 ай мерзіміне 9%-га 546000 мың теңгені жай пайыздармен салсаңыз, онда салымның мерзімі аяқталған кезде қанша ақша аласыз:

А) 578759,94 мың теңге;

Б) 560000 мың теңге;

В) 526789 мың теңге;

Г) 598136 мың теңге;

Д) 605478 мың теңге.

73. Егер де сіз 89100 АКШ долларын 2 жыл мерзіміне салып, уақыт аяқталғаннан кейін 159000 мың АКШ долларын күрделі пайыздармен алсаңыз, онда салымның пайыздық қойылымы қандай:

А) 34%

Б) 8,8%

Г) 12%

74. Егер де сіз 3 жыл мерзіміне 5%-бен 15500 мың теңгені күрделі пайыздармен салсаңыз, онда салымның мерзімі аяқталған кезде қанша ақша аласыз:

А) 17943,19 мың теңге;

Б) 54899,5 мың теңге;

В) 21000,69 мың теңге;

Г) 20764,38 мың теңге;

Д) 16711,98 мың теңге.

75. Егер де сіз 4 жыл мерзімге 14%-бен 100 мың АКШ долларын несиеге алсаңыз, несиениң жалпы сомасы қандай болмақ:

А) 168896,01 доллар;

Б) 124567 доллар;

В) 123465 доллар;

Г) 189145 доллар;

Д) 148154,4 доллар

76. Қаржы менеджментінің пәні – бұл:

А) фирманың қаржы ресурстарының қозғалысын басқару;

Б) кәсіпорынның қаржылық жағдайының талдануы (анализі);

В) қаржы нарықтарының коньюнктурасын зерттеу;

Г) фирма акционерлерінің ал-ауқатын максимизациялау;

Д) кәсіпорынның инвестициялық қызметі.

77. Келесі түсініктердің қайсысы менеджерді акционерлер әл-ауқатын өсіруге ынталандырады:

А) қолма-қол ақшада төленетін марапаттық сыйакы;

Б) белгілі бір уақыт аралығында компания акцияларын орнатылған баға бойынша сатып алу құқығы;

В) орнынан босату каупі;

Г) жоғары пайдаға жеткізу жағдайында берілетін компания акциялары;

Д) іс-сапарға жіберу.

78. Акционерлер әл-ауқатын максимизациялау дегеніміз:

А) компания акциясы курсының максимизациясы;

Б) акционер салымдарының оралмау қатері тәуекелінің мүмкіндігінше максималды төмендетілуі;

В) сала бойынша пайда мөлшерінен жоғары пайда табу;

Г) дивидендтердің тез өсуі;

Д) қосымша акциялар сатып алу.

79. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру:

А) компанияның ақша қаражаттарының қалдығы жайлы қаржылық резюмені өндіреді, баланстық есептемені және пайда мен шығындар жайлы есеп беруді жинақтайды, ақша қаражаттарын колданудың көздерін және бағыттарын көрсетеді;

Б) компанияның ақша қаражаттарының қалдығын өндіреді;

В) пайда мен шығындар жайлы есеп беруді жинақтайды;

Г) компанияның ақша қаражаттарының қалдығы жайлы қаржылық резюмені өндіреді;

Д) ақша қаражаттарын қолданудың көздерін және бағыттарын көрсетеді.

80. Келесі өзгерістердің қайсысы ақша қаражаттарының көздеріне жатпайды:

А) негізгі құралдардын ұлғаюы;

Б) төленуге тиіс шоттар сомаларының ұлғаюы;

В) келіп түсетін шоттар сомаларының азаюы;

Г) ұзақ мерзімді миндеттемелердің ұлғаюы;

Д) ТМЗ-н азаюы.

81. Ақша қаражаттарын пайдаланудың бағыттарына келесілердің қайсысы жатады:

А) келіп түсетин шоттар сомаларының өсімі;

Б) банктик вексельдердин осуи;

В) мерзімі шегерілген салықтардың өсімі;

Г) алдын ала төленген шығындардың азаюы;

Д) акцияларды сатудан түскен таза түсім.

82. «Ағымдағы» коэффициент көрсеткіштердің қандай тобына жатады:

А) өтімділік;

Б) айдалылык;

В) активтерді қолдану;

Г) қарыз құралдарын қолдану;

Д) (іскерлік) нарықтық белсенділік.

83. Фирма өндіруші тауарлардың мысалды бағалауын қандай көрсеткіштермен жасауға болады:

А) қоймадағы тауар айналымы;

Б) «ағымдағы» коэффициент;

В) төленген пайыздарды өтеу коэффициенти;

Г) активтер табыстылыгы;

Д) меншікті капитал табыстылыгы.

84. «Операциялық пайда / барлық активтер» формуласы көмегімен келесіні анықтауға болады:

А) активтер табыстылыгы;

Б) активтер айналымы;

В) «іскерлік жүктелу» коэффициенти;

Г) меншікті капитал табыстылыгы;

Д) қарыз капиталының табыстылыгы.

85. Тауар-материалдық құралдар айналымдығы келесі түрде анықталады:

А) сатылған өнім құнынын ТМЗ құнына қатынасы;

Б) сату көлемінің ТМЗ құнына қатынасы;

В) сатылған өнім өзіндік құнын 360 күнге көбейтілген ТМЗ құнына қатынасы;

Г) ТМЗ құнының қабылданған шоттар айналымдығына қатынасы;

Д) сату көлемінің сатылған өнім өзіндік құнына қатынасы.

86. Таза рентабельділік коэффициенті нені бағалайды:

А) шығындар құрылымын бақылау саясатын;

Б) компания активтерін басқару тиімділігін;

В) капитал құрылымын басқару саясатын;

Г) компанияның ағымдағы шығындарды өтеу қабілетін;

Д) компания иелігінде қалған таза пайда бөлігін.

87. Есеп беруді жоспарлаудың (болжаудың) алғашқы және ең күрделі сатысы:

А) пайда мен шығын туралы есепті жоспарлау;

Б) өндірістік жоспарды құру;

В) қолма-қол ақшаның бюджетін құру;

Г) баланс жоспарын құру;

Д) сату жоспарын құру.

88. Қаржылық жоспарлау келесі этаптардан тұрады:

А) кассалық бюджет құру, қаржылық есеп беру жоспары, сату жоспары;

Б) кассалық бюджет құру, сату жоспары;

В) қаржылық есеп беру;

Г) сату жоспары, қаржылық есеп беру жоспары;

Д) кассалық бюджет құру.

89. Өндірістік жоспарды (болжауды) құрудың басты мақсаты:

А) сатулар, өндіріс және ТМЗ кажетті деңгейі жоспарларының біріктірілуі;

Б) сатулар жоспары;

В) ақша құралдарының қызметті үзбей жүргізуге жеткілікті екенін камтамасыз ету;

Г) берілген өндіріс деңгейінде шығындардың минимизациясы;

Д) баға деңгейін жоспарлау.

90. Әкімшілік қызметкерлерінің жалақылары:

А) тұрақты шығындар;

Б) айнымалы шығындар;

В) жартылай ауыспалы шығындар;

Г) жалпы шығындар;

Д) аралас шығындар.

91. Айнымалы шығындарға жатпайды:

А) амортизация;

Б) жұмысшылар жалақылары;

В) шикізатматериалдар шығындары;

Г) көлік шығындары;

Д) жарнама шығындары.

92. Шығынсыздық нүктесі келесіде орналасады:

А) сату түсімі жалпы шығынга тең;

Б) сату түсімі белгиленген шыгынга тең;

В) сату түсімі жалпы шығыннан төмен;

Г) сату түсімі ауыспалы шығынга тең;

Д) сату түсімі жалпы шығыннан жоғары.

93. Негізгі құралдарды қолдану дәрежесі келесі түсінікте бейнеленеді:

А) операциялық леверидж;

Б) қаржылық леверидж;

В) аралас леверидж;

Г) экономикалық рентабельділік;

Д) өзіндік қаражаттарды қолдану.

94. «Салықтар мен пайыздық төлемдерге дейінгі пайда» келесінің дәрежесін анықтайды:

А) қаржылық тұтқа;

Б) операциялық тұтқа;

В) пайданың қалыптасуына салым;

Г) аралас леверидж;

Д) экономикалық рентабельділік.

95. Капитал құрылымында қарыз құралдарының қолдану дәрежесін көрсетеді:

А) қаржылық тұтқа деңгейі;

Б) операциялык тұтқа деңгейі;

В) аралас тұтқа деңгейі;

Г) шығынсыздық анализі;

Д) экономикалық рентабельділік.

96. Операциялық тұтқа келесіні сипаттайды:

А) шығындар құрылымын өзгерту арқылы операциялық пайдаға әсер ету мүмкіндігі;

Б) акцияға келетін табыс көрсеткішін арттыру максатымен фирманың қарыз құралдарын қолдану;

В) операциялық пайда өзгеруіне байланысты 1 акцияға келетін пайданың икемділігін;

Г) акцияға келетін табыстың сату көлемі өзгерісіне икемділігін;

Д) компания пайдалылығын.

97. Неғұрлым операциялық тұтқа дәрежесі жоғары, соғұрлым келесі жоғары:

А) мүмкін пайда және тәуекел;

Б) шығын;

В) тәуекел;

Г) мүмкін пайда;

Д) залал.

98. Егер компанияның DOL=3,5 және DFL=2,0 болса, онда оның аралас тұтқаның деңгейі келесіге тең болады:

А) 7,0

Б) 0,57

Г) 5,5

99. Меншікті және қарыз құралдарының айырмашылығы келесіде:

А) пайыздық төлемдер салыққа дейін шығарылады, ал дивиденд – пайдадан шығарылады;

Б) пайыздық төлемдер салықтан кейін шығарылады, ал дивиденд – салыққа дейін;

В) пайыздық төлемдер салыққа дейін шығарылады;

Г) дивиденд салыққа дейін шығарылады;

Д) пайыздық төлемдер салықтан кейін шығарылады.

100. Рентабельділіктің ішкі нормасы дегеніміз:

А) инвестиция табыстылығының нақтылы ставкасы;

Б) дисконт көрсеткішінің сипаттамасы;

В) инвестициялардың таза нағыз құнының оң шамасын қамтамасыз ететін диконт көрсеткішінің шамасы;

Г) фирма үшін капитал құнына тең дисконт ставкасы;

Д) пайыздық мөлшерлеме.

101. NPV, ИRR критерийлері көмегімен бағалау келесіні талдауда бірдей нәтиже береді:

А) тәуелсіз жобалар;

Б) ұзактығы бірдей жобалар;

В) әдетте ірі жобалар;

Г) альтернативті жобалар;

Д) кіші жобалар.

102. Өтелу мерзімінің ұзақ болуы әдетте келесіні білдіреді:

А) жобаның тәуекел мөлшері жоғары, төмен өтімділік;

Б) төмен тәуекел;

В) жоғары өтімділік;

Г) төмен өтімділік;

Д) жоғары өтімділік, төмен төмен.

103. Сіз банкке белгілі бір соманы жылдық 15%-бен салыдыңыз. Бұл соманы үш есе көбейту үшін қандай мерзімге салуыныз керек:

А) 8 жыл;

Б) 2 жыл;

В) 4 жыл;

Г) 6 жыл;

Д) 10 жыл.

104. Сіз 5 жыл аралығында әр жыл аяғында 1000 доллар алып тұрасыз. Пайыздық қойылым 10% болғанда, сіз 5 жылдан кейін қандай соманы аласыз:

А) 6105 доллар;

Б) 5000 доллар;

В) 6000 доллар;

Г) 7211 доллар;

Д) 8500 доллар.

105. Сіз проценттер жылына екі рет есептелетін шотка 15000 доллар салдыңыз. Пайыздық қойылым 8%-ға тең болғанда, сіз 5 жылдан кейін қандай соманы аласыз:

А) 24400 доллар;

Б) 22000 доллар;

В) 22035 доллар;

Г) 22200 доллар;

Д) 24418 доллар.

106. Компанияның дивидендтік саясатына әсер етуші факторларға келесілер жатады:

А) бөлінбеген пайда мөлшері, өсу перспективалары, ағымдағы пайда;

Б) өсу перспективалары;

В) ағымдағы пайда;

Г) бөлінбеген пайда мөлшері;

Д) өсу перспективалары, ағымдағы пайда.

107. Белгіленген (фиксированный) дивиденд әдетте келесіге төленеді:

А) вексель;

Б) қарапайым акция;

В) облигация;

Г) чек;

108. Жай пайыздардың формуласы:

А) S = P(1+nи);

Б) S = P(1+и)n;

В) S = Pnи;

Г) S = 1+nи;

Д) S = P(1+n).

109. Күрделі пайыздардың формуласы:

А) S = P(1+и)n;

Б) S = Pnи;

В) S = P(1+nи);

Г) S = 1+nи;

Д) S = P(1+n).

110. Жай пайыздар бойынша бастапқы жиынтықты табу формуласы:

А) P = S / (1+nи);

Б) P = S / nи;

В) P = S / (1+n);

Г) P = S / и;

Д) P = Sn / и.

111. Күрделі пайыздар бойынша бастапқы жиынтықты табу формуласы:

А) P = S / (1+и)n;

Б) P = S / (1+nи);

В) P = S / nи;

Г) P = S / и;

Д) P = S / n.

112. Келтірілген табыстар ағымы мен келтірілген шығындар ағымының арасындағы айырма – бұл:

А) таза келтірімді құн;

Б) жай пайыз;

В) курдели пайыз;

Г) аннуитет;

Д) пайыз койылымы.

113. Таза келтірімді құнның формуласы:

А) NPV = ? ( Вк – Ск) / (1+r)n немесе NPV = – С + ? Вк / (1+r)n ;

Б) NPV = ? ( Вк – Ск);

В) NPV = ? (1+r)n / ( Вк – Ск);

Г) NPV = ? (1+r)n;

Д) NPV = (1+r)n.

114. Табыстылық көрсеткішінің формуласы:

А) PИ = NPV / C;

Б) PИ = C / NPV;

В) PИ = S / NPV(1+n);

Г) PИ = NPV / P;

Д) PИ = NPV / S(1+и).
115. Ішкі пайдалылық мөлшерінің формуласы:

А) ИRR = r1 + f(r1) / (f(r1) – f(r2)) * (r2 – r1);

Б) ИRR = r2 – r1;

В) ИRR = r1 + f(r1) / (f(r1) – f(r2));

Г) ИRR = r1 + (r2 – r1);

Д) ИRR = f(r1) / (f(r1) – f(r2)).

116. Мүшелері оң сан болатын және аралық уақыттары бірдей болатын төлем таскыны - бұл:

А) аннуитет;

Б) таза келтірімді құн;

В) жай пайыздар;

Г) күрделі пайыздар;

Д) ішкі пайдалылық мөлшері.

117. Аннуитет бойынша жиынтық соманың формуласы:

А) S = R((1+и)n – 1)) / и;

Б) S = R(1+nи);

В) S = R * PИ;

Г) S = R / и;

Д) S = R(1+и)/и.

118. Өсу көбейткішінің формуласы:

А) Sn,и = (1 + и)n/и;

Б) Sn,и = (1 + и)n;

В) Sn,и = (1 + и);

Г) Sn,и = Rи;

Д) Sn,и = Rn.

119. Аннуитетті табу формуласы:

А) R = S/ Sn,и ;

Б) R = Sn,и /S;

В) R = Sn;

Г) R = Sи;

Д) R = 1+nи.

120. Аннуитет басқаша қалай аталады:

А) қаржылық рента;

Б) шаруашылык рента;

В) кәсіпкерлік рента;

Г) өндірістік рента;

Д) банктік рента.

121. Кезеннің соңында жүзеге асырылатын төлемдер:

А) рента постнумерандо;

Б) рента пренумерандо;

В) дисконттык кобейткиш;

Г) пайыз коылымы;

Д) өсу көбейткіші.

122. Кезеннің басында жүзеге асырылатын төлемдер:

А) рента пренумерандо;

Б) рента постнумерандо;

В) пайыз койылымы;

Г) өсу көбейткіші;

Д) дисконттық көбейткіш.

123. Дисконттау дегеніміз:

А) болашақ ақша түсімдерін қазіргі құнга келтіру;

Б) келтірлген табыстар мен шығыстар арасындағы айырма;

В) бірдей уақыт аралығындағы төлемдер таскыны;

Г) пайыз койылымы мен өсу көбейткіші арасындағы қатынас;

Д) ішкі пайдалылық мөлшері.

124. Ішкі пайдалылық мөлшері – бұл:

А) таза келтірімді құн 0-ге тең болғандағы пайыздық мөлшер;

Б) келтірілген табыстар мен шығындардың арасындағы айырма;

В) бірдей уақыт аралығындағы төлемдер таскыны;

Г) пайыздық қойылымның түрі;

Д) аннуитеттің түрі.

125. Пайыздық қойылымның түрлері:

А) жай және күрделі;

Б) тікелей және жанама;

В) негізгі және қосымша;

Г) толық және жартылай;

Д) оңай және күрделі.

126. Инвестиция – бұл:

А) табыс табу мақсатында салынған капитал;

Б) несие түрі;

В) белгілі пайыздармен қарызга берілген қаражат;

Г) табыс мөлшері;

Д) өзіндік қаражат.

128. Инвестицияның негізгі түрлері:

А) қаржылық (портфельдік), нақты, материалды емес активтерге салынатын инвестициялар;

Б) жай, күрделі;

В) күрделі, қосымша;

Г) портфельдік және жай;

Д) күрделі және брутто-инвестициялар.

129. Дивиденд – бұл:

А) акция иесі алатын табыс;

Б) акцияның түрі;

В) бағалы кағаз;

Г) акция иесінің шығындары;

Д) инвестиция түрі.

130. CVP талдауы нені білдіреді:

А) шығын – көлем – пайда;

Б) көлем – шығын – табыс;

В) шығын – табыс – баға;

Г) табыс – шығын – көлем;

Д) табыс – көлем – баға.

131. Баланс нені сипаттайды:

А) белгілі бір күнге (дата) кәсіпорынның қаржылық жағдайын;

Б) кәсіпорынның қарыз қаражаттарын;

В) кәсіпорынның өзіндік қаражаттарын;

Г) кәсіпорынның экономикалық рентабельділігі;

Д) кәсіпорынның қаржы беріктілігінің запасы.

132. Негізгі қаражаттар (активтер) – бұл;

А) материалдық нысандағы ұзақ мерзім бойы пайдаланылатын қаражаттар;

Б) бағалы кағаздың түрі;

В) несиенің түрі;

Г) инвестицияның түрі;

Д) қысқа мерзімді міндеттемелер.

133. Қысқа мерзімді міндеттемелер – бұл:

А) айналым активтерімен орны толтырылатын міндеттемелер;

Б) материалдық нысандағы ұзақ мерзім бойы пайдаланылатын қаражаттар;

В) кассадағы, банктегі және валютадағы ақша қаражаттары;

Г) басқа компаниялардың бағалы кағаздарына салымдар;

Д) меншік иелерімен инвестицияланған капитал.

134. Ұзақ мерзімді қаржылық салымдар:

А) баска компаниялардың бағалы кағаздарына салымдар;

Б) айналым активтерімен орны толтырылатын міндеттемелер;

В) физикалық формасы жоқ, бірақ компанияға табыс әкелетін қаражатар;

Г) кассадағы ақша қаражаттары;

Д) материалдық нысандағы ұзақ мерзім бойы пайдаланылатын қаражаттар.

135. Материалдық емес активтер:

А) физикалық формасы жоқ, бірақ компанияға табыс әкелетін қаражаттар;

Б) айналым активтерімен орны толтырылатын міндеттемелер;

В) бағалы кағаздарға салымдар;

Г) материалдық нысандағы ұзақ мерзім бойы пайдаланылатын қаражаттар;

Д) бір жылдан асатын мерзім ішінде өтелетін міндеттемелер.

136. Ұзақ мерзімді міндеттемелер:

А) бір жылдан асатын мерзім ішінде өтелетін міндеттемелер;

Б) физикалық формасы жоқ, бірақ компанияға табыс әкелетін қаражаттар;

В) меншік иесі инвестициялайтын капитал;

Г) айналым активтерімен орны толтырылатын активтер;

Д) бағалы кағаздарға салымдар.

137. Қаржы қызметінен түскен пайда – бұл:

А) қаржылық қызметі бойынша табыстар мен шығындар сальдосы;

Б) өткізуден түскен таза түсімдер;

В) өткізуден түскен жалпы түсімдер;

Г) негізгі шарушылық қызметтен түскен пайда сомасы;

Д) салық төлегенге дейінгі пайда.

138. Өткізуден түскен жалпы пайда:

А) өнімді өткізугеі кететін өндірістік шығындарды шегергендегі өткізуден түскен таза түсім

Б) ККС, акциз, қайтарылған тауарлар және бағалық жеңілдіктерді шегергендегі жалпы түсім;

В) қаржы қызметі бойынша табыстар мен шығындардың сальдосы;

Г) өнімді өткізуге кеткен шығындарды шегергендегі өткізуден түскен жалпы түсім;

Д) салықты төлегеннен кейінгі пайда.

139. Таза пайда – бұл:

А) салык төлегеннен кейінгі пайда;

Б) қаржы қызметі бойынша табыс пен шығындардың сальдосы;

В) өнімді өткізуге кеткен шығындарды шегерген кездегі өткізуден түскен жалпы түсім;

Г) өткізуден түскен таза түсімдер;

Д) шаруашылық қызмет пен қаржылық кызметтен түскен пайда сомасы.

140. Өтімділік коэффициенті:

А) есепті кезен ішінде кәсіпорынның өзінің қысқа мерзімді міндеттемелерін төлеу қабілетін анықтауға мүмкіндік береді;

Б) кәсіпорынның өзіндік қаражаттарын қаншалыкты тиімді пайдаланатыны туралы талдауға мүмкіндік береді;

В) компания қызметінің қаншалықты табысты екенін көрсетеді;

Г) компаниядағы ұзақ мерзімді салымдары бар инвесторлардың және несие берушілер мүдделерінің қорғалғандық дәрежесін сипаттайды;

Д) компания капиталының құрылымындағы өзіндік капиталды сипаттайды.

141. Компания қызметінің қаншалықты табысты екенін көрсететін коэффициент – бұл:

А) рентабельділік коэффициенті;

Б) төлем қабілеттілік коэффициенті;

В) өтімділік коэффициенті;

Г) капитал құрылымының көрсеткіші

Д) нарықтық белсенділік көрсеткіші.

142. Кез келген нысандағы қарызға берілген капиталдан, өндірістік немесе қаржылық сипаттағы инвестициялардан түскен табыс – бұл:

А) пайыз;

Б) пайыздық койылым;

В) өсім;

Д) аннуитет.

143. Пайыздың есептелу қарқының сипаттайтын мөлшер:

А) пайыздық койылым;

Б) өсім;

В) пайыз;

Г) күрделі пайыздар;

Д) аннуитет.

144. Есептелген пайыздардың қосылуы есебінен қарыз сомасының өсуі:

А) өсім;

В) күрделі пайыздар;

Г) аннуитет;

Д) пайыз.

145. Компанияның қызметіне кажетті ресурс әкелетінін анықтайтын көрсеткіш – бұл:

А) активтердің пайдалылық нормасынын көрсеткіші;

Б) инвестицияның тиімділік көрсеткіші;

В) жеке капитал тиімділігінің нормасы;

Г) рентабельділік көрсеткіші;

Д) жалпы пайда көрсеткіші.

146. Қаржы менеджментінің қаржыландыру көздеріне жатпайды:

А) акциялар эмиссиясы;

Б) мерзімі 6 айлық банктік несие;

В) алынатын шоттар факторингі;

Г) коммерциялық кағаздар;

Д) аннуитет.

147. Егер өткізілген өнімнің өзіндік құны 300 000 теңге, ал ТМЗ 37 000 теңге болса, онда ТМЗ айналымы қанша болады:

А) 8,1

В) 9,0

Д) 7,5

А) ағымдағы активтердің ағымдағы міндеттемелерге қатынасы;

Б) ағымдағы міндеттемелердің активтерге қатынасы;

В) жалпы активтердің міндеттемелерге қатынасына тең;

Г) таза пайданың активтерге қатынасына тең;

Д) жалпы пайдадан шығындарды алып тастаганга тең.

149. Меншік капитал тиімділігінің формуласы:

А) таза пайданың меншік капиталына қатынасы;

Б) активтердің міндеттемелерге қатынасы;

В) миндеттемелердің таза пайдаға қатынасы;

Г) таза пайданың сату көлеміне қатынасы;

Д) жалпы пайданың активтерге қатынасы.

150. «Рентабельділік» сөзі нені білдіреді?

А) табыс, пайда

Б) қаржы

В) тауар

Д) құралдар