Тара коэффиценттері
Вагон тарасын төмендету вагон құрылысы өнеркәсібінде маңызды міндеттердің бірі. Бұл тек вагондар құрылысына материал шығынының үлкендігіне ғана түсіндірілмейді, сондай – ақ тараның ұлғаюымен қатар, вагондардың жылжуына тұрақты шығындар мен де. Жүк вагондарының тарасы кемуінде олардың жүк көтеруі ұлғаюы мүмкін, осыдан пайыздың нетто салмағының ұлғаюы есебінен темір жолдардың тасымалдау қабілетінің ұлғаюы қамтамасыздандырылады. Тасымалдаудың өзгермейтін өлшемдеріне тараның төмендеуі вагондар мен локомотивтер паркінің қысқаруын, темір жолдардың, локомотив және пойыз бригадаларының өткізу қабілеті дамуының қажеттілігін қамтамасыз етеді. Егер вагондар тарасы төмендегенде жүк көтерімділігі үлкеймесе, онда доңғалақтар жұбынан рельске жүктеме кемиді, осы себептен рельстердің, доңғалақтардың, тежеу колодкаларының, буксалардың қызмет ету мерзімі ұлғаяды. Бір уақытта қозғалысқа қарсылық кемиді, бұл локомотивтердің өзгеріссіз тарту күшін де пойыздардың қозғалыс жылдамдығын ұлғайтуға мүмкіндік береді және осының себебінен темір жолдардың өткізу қабілетін жоғарлатуға , локомотивтер тұтынатын электр энергиясы мен отындар шығынын қысқартуға болады. Сондай – ақ динамикалық күштер кемиді, осының есебінен вагон тарасының төмендеуіне ықпал етеді.
Осылай вагондар тарасын төмендету жолдың тасымалдау қабілетінің үлкеюін, вагондар мен локомотивтер құрылысына кететін металдар үнемделуін, локомотивтер жұмысының электр энергиясы мен отынның үнемделуін, тасымалдаудың үдеуіне және өзіндік құнның төмендеуін, вагон мен локомотив паркіне қаржының қысқартылуын, өткізу қабілетінің дамуын қамтамасыз етеді.
Тіптен вагондар тарасын кішігірім кеміту біршама тиімділікпен өтеді. Біраз вагондар тарасының төмендеуі пойыздар қозғалысының қауіпсіздігі және вагондарды қолдану сенімділігі үшін зиянсыз іске асырылуы керек. Жүк вагоны тарасын төмендетудің тиімділігі тара коэффицентімен бағаланады – техникалық, тиеу және қолдану. Техникалық, немесе конструктивтік тара коэффиценті дегеніміз вагон тарасының оның жүк көтерімділігіне қатынасы:
(1.10)
мұнда Т – вагон тарасы, т.
тараның тиеу коэффиценті дегеніміз тараның вагонның нақты қолданылатын жүк көтерімділігіне қатынасы:
(1.11)
мұнда λ – вагонның жүк көтерімділігін қолдану коэффиценті.
Тараның қолдану коэффиценті вагонның жүк тиелгендегі және бос күйіндегі жүрісін қосымша ескереді:
(1.12)
бұнда – бос жүріс коэффиценті, берілген типті вагонның бос жүрісінің тиелген жүрісі қатынасына тең (вагонның жеткіліксіз әмбебаптығымен келісілген бос жүріс).
Ең жоғарғы дәрежеде вагон тиімділігі тараның пайдалану коэфициентімен және төменгі дәрежеде – техникалық коэфициентімен сипатталады.
Тараның техникалық коэфицентін төмендетуге вагон тарасын кеміту және оның жүк көтерімділігін ұлғайту арқылы қол жеткізуге болады. Тараның тиеу коэффициентін азайту үшін жүк көтерімділікті қолдануды қосымша жоғарылату талап етіледі, ал тараның пайдалану коэффициентін төмендету үшін вагон әмбебаптығын көтеру есебінен бос жүрісті қысқарту керек Егер жүк көтерімділікті толық қолданып және бос жүрісті жойса, яғни = 1 и = 0, онда КТ =КП =КЭ. Бүкіл теміржолдар айналымындағы әмбебап вагондар үшін бұған қол жеткізу мумкін емес, сондықтан КТ<КП< КЭ.
Достарыңызбен бөлісу: |