36
Оқушы ең алдымен ана тілінің сӛз
байлығын жете меңгеруі қажет. Қазақ
тілінің сӛздік құрамы бірде-бір тілден
кем емес. Кез келген жанрда ӛз ойымыз-
ды толық жеткізуге тіл құралдарының
мүмкіндігі толық жеткілікті. Осындай
байлықты оқушылар толық меңгере
алмағандықтан олардың сӛздік қоры аз.
Бір сӛздерді қайталап қолданудан, сӛй-
лем құраудың бір формаларын жиі-жиі
пайдаланудан
сӛйлемдер
түсініксіз
болып шығады. Мұғалім әдебиет сабақ-
тарында да, тіл сабақтарында да оқушы-
лардың сӛздік қорын байытуға ерекше
мән беруі қажет.
Оқушылардың жазба жұмыста-
рындағы қателерді түзетіп жазуда бір
ізділік байқалмайды. Стилистикалық
қателер әдетте ирек сызықпен сызыла-
ды да, шектеу сызығының сыртына
ескертулер жазылады. Мұғалімдер кӛп
жағдайда «Дұрыс емес», «Артық сӛз»
деген ескертумен ғана шектеледі.
Ескертпелер нақты әрі қысқа жазылып,
баланың неғұрлым ӛз бетімен түзетуіне
мүмкіндік беретіндей болуы керек.
Мысалы, мынадай ескертпелер жазуға
болады: дәл сӛз емес, қолданылмайды,
артық сӛз, орынсыз, қайталау, орын
тәртібі, басқа жұрнақ, тым қарапайым,
басқа стильге тән, т.б.
Оқушылардың практикалық дағ-
дыларын қалыптастыруға стилистика-
лық қателермен жүргізілетін жұмыстар-
дың ықпалы ӛте мол, сӛзбен, сӛз
тіркесімен, сӛйлеммен шығармашылық
тұрғыда түрлендіре жұмыс жүргізудің
шегі жоқ десе де болады. Осындай
жұмыстар жүйелі жүргізілгенде ғана
оқушылардың стилистикалық талғам-
дары әлдеқайда жоғары болары сӛзсіз.
Оқушылардың жазу сауаттылы-
ғын арттырудағы ӛзіндік жҧмыстың
ықпалы.
Мен ӛзім сабақ беретін сыныптағы
оқушылардың әрқайсысына «Ӛзіндік
жұмыс» дәптер арнатамын.
Мұнда сабақта ӛтілген тақырып-
тар бойынша ережелер, қосымша
тапсырмалар
және
сол
ережелер
бойынша ӛзіндік тұжырымдар жазылып,
мысалдар ӛз ойларынан жазылады.
Мұның есте сақтау қабілетін
арттыруға кӛп кӛмегі бар. Әр сабақ
кезеңінде алдына мына қағидаларды
мақсат етіп алдым:
1. Сұрақтың
құрылымын
ӛз
ойынан жасау;
2. Жауапқа
ӛзінің кӛзқарасын
білдіріп отыру;
3. Оқушылардың ерекше қойыл-
ған сұрақтарымен ұтымды жауаптарын
бағалап, мадақтап отыру;
4. Әр түрлі сұрақтарға ӛз бетімен
шешім таба білуге үйрету;
5. Осындай
қағидалар арқылы
сұрақ қою деңгейлерін жаңа сапаға
жеткізу.
Ӛзімнің осындай мақсатта оқушы-
ларды жан-жақты тәрбиелеу барысында
жүргізілген жұмыстарымнан байқалған
бала бойындағы ӛзгерістер:
1. Ӛзіндік ой қорыту қабілеті
артты, жеке кӛзқарасы қалыптасты;
2. Білімді ӛз бетінше меңгеруді
үйренді;
3. Оқушылардың қоятын сұрақ-
тарының құрылымы ӛзгерді;
4. Жазу ажары қалыпқа келді;
5. Сауатты жазуға қалыптасты;
6. Белгілі бір нәрсені жан-жақты
түсінуге талпынды;
7. Алған ұғым түсініктерін күнде-
лікті ӛмірге қолдана білуге қалыптасты.
Болашақ ұрпақ білімді, ұлтжанды
болса ғана тәуелсіз мемлекетіміздің
тірегіне айналары сӛзсіз. Сондықтан,
ұлттық санасы оянған мәдениетті, ойлау
дәрежесі биік, елін сүйетін және заңда-
рын түсініп орындайтын азаматтарды
оқыту және тәрбиелеу – әр ұстаздың
міндеті.
4 (42) 2014
Мҧғалім іс-тәжірибесінен
175
34
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. К.Ақбаева. Тіл дамыту жұмыстары. «Бастауыш мектеп» 1994 ж.
2. Р.Сыздықова. Жазу емлесі және пунктуация. «Қазақ тілі мен әдебиеті» журналы,
2011 ж.
«ОҚЫТУДЫҢ ҤШ ӚЛШЕМДІ ӘДІСТЕМЕЛІК ЖҤЙЕСІ»
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ХИМИЯ САБАҚТАРЫНДА
ПАЙДАЛАНУДЫҢ ТИІМДІЛІГІ
Г.Нұрпейісова
Арал ауданындағы №66 орта мектептің химия пәні мұғалімі
Бүгінгі таңда облыс бойынша
химия пәнінен оқушылардың білім
сапасының тӛмендігі бұқаралық ақпарат
құралдарында, педагогикалық білім
кӛтеру курстарында, білім мекемелері-
нің тамыз мәслихатында жиі айтылып,
оқушылардың білім сайыстарында анық
кӛрініп жүр. Бұл химик-мұғалімдердің
намысына қамшы болып тиері сӛзсіз.
Сондықтан, әрбір мұғалім 100 пайыздық
оқу үлгерімін қамтамасыз ететін, жан-
жақты дамыған тұлғаны қалыптастыра-
тын, дарынды баланы анықтап, олармен
белгілі нәтижеге жетуге кепілдік бере
алатын педагогикалық технологияны
таңдап алуы, оның тиімділігі мен
нәтижелілігін зерттей білуі шарт. Мен
ӛзімнің 10 жыл педагогикалық ӛтілімде
әдістемелік
әдебиеттерге,
педагог-
теоретиктердің дәрістеріне сүйене оты-
рып, бірнеше педагогикалық техноло-
гияларды сабақ барысында қолданып,
олардың тиімді-тиімсіз жақтарын ой
таразысына салып келемін. Соның
негізінде «Оқытудың үш ӛлшемді
әдістемелік
жүйесі»
педагогикалық
технологиясының ӛз пәнім бойынша
сапалы
білім
беріп,
оқушыларды
тәрбиелеп, дамытудағы тиімділігіне
тоқталғым келеді. Химия пәні сабақ
барысында ауызша мәліметтер алу,
жаттығулар жасау, есептер шығару
және демонстрациялаудан – оқушының
теориялық-сарамандық
сауаттылығы-
ның үйлесуінен барып білім алынатын
күрделі, әрі қызықты пән.
Химия сабағындағы оқушылардың
таным әрекеті
1.
Ауызша
ұғымдар алу.
Ережелер мен
анықтамалар.
2. Жаттығулар
жасау.
Формулалар мен
теңдеулер.
3.
Есептер
шығару.
Сандық және
сапалық есептер.
4.
Тәжірибе
жасау.
Зертханалық және
сарамандық
жұмыстар.
Оқытудың үш ӛлшемді әдістеме-
лік жүйесі дегеніміз – оқушының туа
біткен ақыл-ой қабілетінің жеке даму
жан-жақтылығына негізделген білім
беру жүйесі. Бұл технологияда оқушы-
ның ӛз бетімен білім алудағы белсенді-
лігіне баса назар аударылады. [1] Демек,
біз жоғарыда айтылған оқушының
таным әрекеттерін толық қамту үшін ең
алдымен оқушының қабілеті мен бел-
сенділігіне сүйенеміз, дарындылығын
анықтап, дамытамыз. Бұл технология
бойынша білім үш деңгейде беріледі.
Деңгейлеп оқыту оқушы мүмкіндігін
барынша пайдаланып, әр оқушымен
саралай жұмыс жасауға мүмкіндік
береді. [2]
Мҧғалім іс-тәжірибесінен
4 (42) 2014
176
Достарыңызбен бөлісу: |
