1 дәріс. Білім беру аймағындағы педагог-психологтың кеңес беру қызметі

жүктеу 0,58 Mb.

Pdf просмотр

бет	15/17
Дата	18.12.2023
өлшемі	0,58 Mb.
	#44791

1 ... 9 10 11 12 13 14 15 16 17

Қосымша материал

11

дәріс. Жасөспірімдер мен балалардың құқық бұзушылық тәртібі мәселелері.
Құқық бұзу тәртібінің алдын-алу міндеттері.
Құқықтық мемлекеттің қалыптасуы өте созылмалы және күрделі процесс. Заңсыздық
және бассыздықпен күрес мәселесі айрықша маңызға феодализм және авторитарлық пен
тоталитарлық тәртіптегі буржуазиялық полицейлік мемлекеттер кезеңінде ие болды. Адам
пайда болуымен бірге, оның табиғат, әлем және адамның өзі жайлы сұрақтары туындай
бастайды. Осы сұрақтармен сәйкес мемлекет жайлы сұрақ қойылды. Бұрынғы заманда
мемлекет жайлы түсінік құдайлық мінезге ие болған. Зороастризмге сәйкес, мемлекет аспан
әлеміндегі Ормузда патшалығының жерлік таңбасы. Монарх – Ормузданың қызметшісі, ол
қол астындағыларын жамандықтан қорғауы тиіс және мемлекеттегі зұлымдыққа қарсы тұра,
жақсылықты өрістету керек.
Көне Қытай философиясында Конфуций философиясы басты рөлді болды. Конфуций
бойынша, дәстүрді құрметтеуде басты орынды Ереже алады, олар тек ерте заманда ғана
болған. Оның ойынша, мемлекет – үлкен отбасы. Император өкіметі, «аспан ұлының»,
әкесінің өкіметіне бағынады. Ал басқарушылар мен қол астындағылар арасында отбасылық
қарым-қатынас. Әрбір қоғам мүшесі туғаннан бастап қайтыс болғанына дейін күнделікті
өмірде әдепті болуы керек. Императорға өкімет үстіден беріледі, сондықтан негізгі қол
астындағылардың сайлауы адал әрі басқарушыға және “үлкендерге” адал болуы тиіс.
Конфуций үшін “ли” ритуалы мемлекет құрылуының басы және негізі болып табылады.
Ритуалды жоғалтқанда тәртіпсіздік пайда болады. Конфуций өзінің “Басшы” деген

20
шығармасында “Күнді мейірімділікпен сәйкестендіруге болады, ол жұлдыз өз орнында
тұрады, ал басқалары оны айналып жүреді. Егер халықты заң жүзінде басқарса және тәртіпті
жазалау арқылы ұстаса, халық айыптан бас тартуға тырысып, ұятты сезбейді. Ал егер
халықты мейірімділікпен басқарып, тәртіпті рәсім арқылы қолдап тұрса, онда халық ұят
дегенді біледі және олар түзеледі” – дейді Конфуций.
Оның ойынша, заң алдындағы барлық қол астындағылардың тепе-тендік принципі жеке
адамға күш көрсету болып табылып, мемлекет басқаруының негізін бұзады.
Ресей ғалымдары Н.С.Самощенко, В.В.Тищенко өз зерттеулерінде «құқықтық тәрбиені»
тұлғаның құқықтық санасын жоспарлы, жүйелі қалыптастыру үдерісі деп түсіндіре отырып,
индивидтің құқықтық санасына әсер ететін факторлар ретінде әлеуметтік-экономикалық
құрылыс пен әлеуметтік ортаны және оның ұйымдастырушылық-саяси ерекшеліктерін бөліп
көрсетеді.
Отандық ғалым Т.Ғабитов құқықты мәдени-әлеуметтік реттеу жолдарын: 1) «мораль
мен құқық - барлық адамдардың бірдей қолдана алатын ережелер қатынасы»; 2) «әдеп пен
құқық - азамат пен мемлекет мүдделерінің үйлесімді ету құралы»; 3) «құқық – адамның іс-
әрекетін реттеуші құрал»; 4) «құқық - мәдени-әлеуметтік алғышарттар» деген түрлерге бөліп
көрсеткен. Егер зерттеуімізге тірек етіп алынған ұғым «құқықтық тәрбиені» Ресейлік
зерттеуші А.Бойков «құқықтық тәрбие - құқықтық сананы қалыптастыруға бағытталған
мемлекеттік органдар мен қоғамдық ұйымдардың және тұлғаның өзінің мақсатты
ұйымдастырылған жұмысы», - деп айқындайды.

жүктеу 0,58 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 9 10 11 12 13 14 15 16 17