1-бөлім. Жалпы ережелер

134. Сульфиттеуші-аппаратшы

сульфиттеудің технологиялық процесін жүргізу;

аммоний бисульфитін цистернадан резервуарларға, резервуарлардан диффузионды станцияның аралық багына сақтау үшін айдау;

аммоний бисульфитін аралық бактан өсімдік малта өндірісіндегі белгіленген нормалар бойынша дозатор арқылы диффузорларға жіберу;

технологиялық процесті аммоний бисульфиті мен қысылған ауаны айдау жөніндегі құбырдың бұрандалары, монтежю бұрандалары, сондай-ақ қысылған ауаны жіберу клапаны, атмосферамен араластыру клапанын және монтежю қалтқысы арқылы реттеу, аммоний бисульфитінің аралық бактан дозатор (монтежю) арқылы диффузорға түсуін реттеу;

монтежюде орналасқан шәкілі бар су өлшеуіш шынысы бойынша диффузорға берілетін бисульфит мөлшерін айқындау;

қысыммен жұмыс істейтін цистерналарға, резервуарларға, аралық бакқа, монтежюге, құбырлар мен коммуникацияларға қызмет көрсету;

ағызу коммуникациясын, бекіту арматурасын, сорғыларды жөндеу.

764. Білуге тиіс:

сульфиттеудің технологиялық процесі, химиялық шикізаттың физикалық-химиялық және технологиялық қасиеттері;

экстрактілеу процесінің мәні, қолданылатын химиялық материалдарды жұмсау нормасы;

қысыммен жұмыс істейтін реакторлардың, ыдыстардың, құбырлар мен коммуникациялардың;

қолданылатын бақылау-өлшеу аспаптарының құрылысы және жұмыс қағидаты.

135. Кептіру құрылғысының аппаратшысы

кептіріп-тозаңдандыру құрылғыларында кептіру әдісімен ұнтақ тәрізді өсімдік және синтетикалық малманы алу процесін жүргізу;

сұйық экстракті мен синтанның тозаңдандырғыш құрылғыға түсуін, бақылау-өлшеу аспабының көрсеткіштері бойынша кептіру мен қысымның температуралық режимін реттеу;

сұйық малманы жұмсау нормасын сақтау;

құрғақ ұнтақ тәрізді экстрактінің діріл елегіне берілуін бақылау;

тараны құрғақ экстрактіні салу үшін дайындау, тараға салу және қоймаға тапсыру;

құрғақ экстрактінің шығуының есебін технологиялық журналға жазу;

жабдықты үнемі тазалау және жуу, оны жөндеуге қатысу.

766. Білуге тиіс:

кептірудің технологиялық процесі;

сұйық және құрғақ малма өндірісінің технологиясы, өсімдік және синтетикалық малманың физикалық-химиялық қасиеттері, сұйық және құрғақ малманың сапасына қойылатын талаптар, сұйық малманы, буды, электр энергиясын жұмсау нормасы, тараға салу және орау ережесі;

тозаңдандыру құрылғысының құрылысы және жұмыс істеу қағидаты;

бақылау-өлшеу аспаптарын пайдалану ережесі, діріл елегі мен сорғыны пайдалану ережесі;

жабдықты тазалау және жуу ережесі;

жылу техникасының негіздері.

136. Таннидтерді экстрагирлеу аппаратшысы

біліктілігі анағұрлым жоғары таннидтерді экстрагирлеу аппаратшысының басшылығымен диффузорға ұсақталған малма материалын салудың технологиялық процесін жүргізу;

диффузордың жоғарғы люктерін қолмен немесе пневмоцилиндрдің көмегімен ашу, жабу;

транспортерді қолдана отырып диффузорға шикізатты салу;

қашықтықтан басқару механизмінің көмегімен шикізаттың берілуін реттеу, салынатын шикізатты тығыздау;

диффузордың сүзгі торының тұтастығын, онда малманың жоқтығын, жоңқаның сапасын (ұсақталу дәрежесін) бақылау;

ылғалдылығы мен таннидтілігін талдау үшін ұсақталған малма-экстракті шикізатының біржолғы сынамасын әрбір диффузордан алу;

диффузорда жинақталып қалатын ауаны ауа краны арқылы тұрақты түрде бұру;

қолданылатын жабдыққа қызмет көрсету.

768. Білуге тиіс:

таннидтерді экстрагирлеудің технологиялық процесі;

жабдықтың құрылысы және жұмыс қағидаты, диффузорларға шикізатты салу ережесі мен нормасы;

кезектілігі, диффузор люктерін ашу және жабу, тасымалдаушы құрылғыларды іске қосу және тоқтату ережесі;

қысыммен жұмыс істейтін ыдыстар мен құбырларды пайдалану ережесі;

жарық және дыбыс дабылдамасы.

Параграф 2. Таннидтерді экстрагирлеу аппаратшысы, 4-разряд

диффузор түбіндегі люктерді және бітеу құрылғыларын ашып-жабу арқылы диффузордан малманы алудың технологиялық процесін жүргізу;

экстрактілік бөлімшеден алу туралы сигналды қабылдау;

диффузордан малманы алу алдында тексеру, оның сынама шүмегін (бұрандасын) ашу арқылы оның ішінен жуындының толық шығуын тексеру;

бағыттаушы қалқанды диффузорға жылжыту;

түбін ашу және гидравликалық құбырлардағы тиісті шүмектерді ашып-жабу арқылы ашатын механизмді басқару жылдамдығын біркелкі реттеу;

талдау үшін әрбір алынған диффузордан малманың сынамасын алу;

диффузордың түбін ашып-жабу механизмдерін, малманы тасымалдағышты және басқа да құрылғыларды басқару, қысыммен жұмыс істейтін аппараттарды, ыдыстарды, құбырларды пайдалану;

қызмет көрсетілетін жабдықты жоспарлы-алдын ала жөндеу жұмыстарын орындау.

770. Білуге тиіс:

диффузордан малманы алу ережесі;

қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылысы және жұмыс қағидаты, қысыммен жұмыс істейтін аппараттар, ыдыстар мен құбырларды пайдалану ережесі;

ажыратқыш пен диффузионды бөлімшелермен байланысты қамтамасыз ететін жарық және дыбыс дабылдамасын басқару ережесі.

Параграф 3. Таннидтерді экстрагирлеу аппаратшысы, 5-разряд

өсімдік малма-экстракті шикізатынан (қабықтан, ағаштан, тамырдан) жасалған таннидтерді тұрақты әрекет ететін диффузорлары бар диффузионды батареяда экстрагирлеудің үздіксіз көп сатылы процесін жүргізу;

ұнтақталған малма материалының сапасын, жоңқаны салудың тығыздығын, әрбір диффузордан алынатын диффузионды сөл мөлшерінің белгіленген мөлшеріне сәйкестілігін, бас және соңғы диффузор температурасын термометр бойынша, соңғы диффузордағы малма тұнбасы бойынша арту толықтығын бақылау;

экстрагирлеу процесін су, сөл, ауа, жуу және айдау коммуникациясының бұрандалары арқылы реттеу;

химиялық заттарды (аммоний бисульфитін, беткі-белсенді заттарды) мөлшерлеу, оларды диффузионды батареяға құбырлар арқылы жіберу;

экстрагирлеу процесінің аяқталуын бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштері және химиялық талдаулар нәтижесі бойынша айқындау;

технологиялық процестің сигнализациясын басқару;

өндірістік журналды жүргізу;

қолданылатын жабдыққа қызмет көрсету.

772. Білуге тиіс:

таннидтерді экстрагирлеудің технологиялық процесі;

малма-экстракті шикізатын, химикаттарды, диффузионды сөлдің физикалық-химиялық қасиеттері, диффузионды сөлдің сапасына қойылатын талаптар, таннидтерді экстрагирлеудің технологиялық процесін реттеу ережесі;

соңғы диффузорды жағып-сөндіру уақытын, шикізатты, материалдарды жұмсау және өнімнің (сөлдің) шығу нормасын есептеу, компоненттерді мөлшерлеуді есептеу, экстрагирлеу процесін бақылау әдістері;

сынамаларды іріктеу ережесі;

қызмет көрсететін жабдықтың құрылысы, жұмыс қағидаты және пайдалану ережесі.

Параграф 4. Таннидтерді экстрагирлеу аппаратшысы, 6-разряд

өсімдік малма-экстракті шикізатынан жасалған таннидтерді диффузионды станцияның құрамына енетін, тұрақты әрекет ететін диффузорлары бар диффузионды батареяда экстрагирлеудің үздіксіз көп сатылы процесін жүргізу;

диффузионды станцияның жұмысын бақылау.

774. Білуге тиіс:

таннидтерді экстрагирлеудің технологиялық процесі;

екі және одан көп диффузионды батареядан тұратын диффузионды станцияда таннидтерді экстрагирлеудің процесін реттеу ережесі.

137. Химиялық шикізатты аппаратқа артушы
Параграф 1. Химиялық шикізатты аппаратқа артушы, 3-разряд
775. Жұмыс сипаттамасы:

химиялық шикізатты қызмет көрсетілетін аппаратқа арту, аппаратты химикаттарды артуға дайындау;

есептеу және химиялық шикізатты өлшеу;

химиялық шикізаты бар ыдыстарды ашу және химикаттарды құбыр арқылы аппараттар мен өлшеуіштерге жіберу;

құбырлар арқылы химикаттарды өткізгеннен кейін оларды қатты бумен үрлеу;

синтетикалық малманы аппараттан түсіру;

цистерналарды дайындау және орталықтан тепкіш сорғының көмегімен сұйық синтетикалық малманы айдау;

тұтас және оралған синтанды, химиялық заттарды есепке алу;

аппараттарға, тасымалдауыш жүйелерге, тасымалдау құралдарына қызмет көрсету.

776. Білуге тиіс:

химиялық шикізатты қызмет көрсететін аппаратқа артудың, дайын өнімді алудың технологиялық процесі;

қолданылатын химиялық шикізаттың негізгі физикалық-химиялық қасиеттері, арту және түсіру нормалары мен ережесі;

қызмет көрсетілетін жабдықтардың құрылысы және жұмыс қағидаты.

138. Технологиялық процесті бақылаушы

өсімдік және синтетикалық малма өндірісінің технологиялық процесінің дұрыс жүргізілуін бақылау;

операцияны жүргізудің технологиялық көрсеткіштерінің өңделетін малманың түріне байланысты әдістемемен, нұсқаулықтармен және басқа нормативтік-техникалық құжаттамамен көзделген нормативтерге сәйкестігін тексеру;

температуралық режимнің, қысым мен технологиялық процестің басқа да өлшемдердің сақталуын тексеру;

өсімдік және синтетикалық малма өндірісінде өсімдік және химиялық шикізатына, жартылай өнімдерге, дайын өнімге талдау жүргізу үшін сынамаларды іріктеу;

техникалық-химиялық есеп жасау.

778. Білуге тиіс:

шикізаттың, химиялық заттар мен дайын өнімдердің мемлекеттік стандарттары, оларға қойылатын талаптар, өсімдік және синтетикалық малма өндірісінде жұмыстарды орындау әдістемесі;

технологиялық режимі мен ережесі, шикізаттардың, материалдар мен химикаттардың, жартылай өнімдер мен дайын өнімдердің түрлері мен қасиеттері;

өсімдік және синтетикалық малма өндірісінде шикізаттарға, жартылай өнімдер мен дайын өнімдерге талдау жүргізу әдістері, диффузорларды арту тығыздығын өлшеу тәсілдері;

химикаттарды мөлшерлеуді есептеу әдістемесі, аппараттағы температуралық режимді;

қысымды бақылау әдістемесі, шикізаттардың, химикаттардың, аралық өнімдер мен дайын өнімдердің сынамасын алу әдістері;

өндірістік жабдықтардың, аппаратураның, бақылау-өлшеу аспаптары мен лабораториялық жабдықтардың құрылысы, жұмыс қағидаты.

139. Бұдырлау машинасының машинисі

өсімдік малма-экстракті шикізатын (емен шөркелерін, қабықтарын, тамыр материалдарын, қалдықтар мен қатты экстрактілерді) шабу, тамыр кескіш және ұсақтау машиналарында ұнтақтау (ұсақтау);

диаметрі 20 см астам стандарт емес шикізатты механикалық колунда шабу;

шикізатты үздіксіз және біркелкі жеткізу және оны кабель конвейері жұмыс лотогының, шабу және ұсақтау машинасының тасымалдауышының арту патронының науасына салу;

шикізатты сұрыптау;

шикізатты қолданыстағы стандарттарда қойылатын талаптарға сәйкес ұсақтау сапасын бақылау;

қолданылатын жабдыққа қызмет көрсету;

қызмет көрсететін машина жұмысын бақылау;

ұсақталған экстрактіні өлшеу және тараға салу, есеп жүргізу;

қызмет көрсететін жабдықты баптау, пышақтарды, оттықтарды, билді реттеу, ауыстыру, жабдықты жөндеуге қатысу.

780. Білуге тиіс:

қолданылатын жабдықтың құрылысы мен пайдалану ережесі;

өсімдік малма-экстракті шикізатының түрлері, кесу теориясының негіздері;

ұсақталған шикізатқа, қалдықтарға, қатты экстрактіге қойылатын талаптар, қызмет көрсететін жабдықты баптау және реттеу ережесі.

140. Сығу жабдығының машинисі
Параграф 1. Сығу жабдығының машинисі, 3-разряд
781. Жұмыс сипаттамасы:

малтаның артық ылғалын әртүрлі құрылымды нығыздауыштарда және сығу агрегаттарында сығу процесін жүргізу;

нығыздалған малтаның ылғалдылығын айқындау;

қысымды, малтаның тығыздауышқа берілу жылдамдығын және малтаның ылғалдылығына байланысты оны сығу уақытын реттеу;

нығыздауыштар мен қоректендіргіштерді баптау жұмыстарын орындау, ұсақ ақаулықтарды жою.

782. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылысы, жұмыс қағидаты, баптау және реттеу ережесі;

нығыздауышты, агрегатты және тасымалдаушы механизмді іске қосу, тоқтатуға арналған сигнализация ережесі;

нығыздалған малманың ылғалдылығының шекті нормасы.

141. Нафталин мен фенолды балқытушы

қатты химиялық шикізатты: нафталин, кристалл фенолды балқытудың технологиялық процесін жүргізу;

синтетикалық малма өндірісіне арналған диоксидифенилсульфон суспензиясын дайындау;

химиялық шикізатты балқытқышқа салуға дайындау, кристалл фенолы бар бөшкенің тығынын алу, кристалл фенол мен нафталинді балқытқышқа салу нормаларын сақтай отырып салу;

балқытылған кристалл фенол, фенол фракциясын, балқытылған нафталинді, диоксидифенилсульфон суспензиясын реакторға құю;

құбырлар арқылы балқытылған химиялық материалдарды өткізгеннен кейін оларды қатты бумен үрлеу;

балқыту құрылғыларының технологиялық жұмыс режимін белгіленген өлшемдерге және бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштеріне сәйкес реттеу;

аппаратқа жіберілген және балқытылған химикаттардың санын есепке алу;

химикаттарды айдау жүйесіне: монжуске, сорғыларға, компрессорлық құрылғыларға қызмет көрсету;

жабдықты жөндеуге дайындау, жөндеуден қабылдауға қатысу;

химикаттарды айдау жөніндегі құбырларды, бекіту арматурасын, сорғыларды алдын ала тексеру;

өндірістік процестің барысы туралы өндірістік журналға жазу.

784. Білуге тиіс:

қатты химиялық шикізатты балқытудың технологиялық процесі;

балқыту процесін реттеу ережесі, пайдаланылатын шикізаттың, жартылай өнімдердің негізгі физикалық-химиялық және технологиялық қасиеттері, шикізатты балқытқыштарға салу нормасы;

қызмет көрсетілетін жабдықтар мен аспаптардың құрылысы және жұмыс қағидаты, химиялық шикізатты тасымалдауға арналған механикаландыру және сигнализация құралдарын қолдану ережесі;

қызмет көрсетілетін жабдықтарды жөндеуге дайындау тәсілдері және жөндеуден қабылдау ережесі.

Параграф 2. Нафталин мен фенолды балқытушы, 5-разряд

фенолы, формалині, сульфитцеллюлоза бардасы бар цистерналарды қатты бумен қыздыра отырып балқытудың технологиялық процесін жүргізу;

темір жол цистерналарынан фенолды, күкірт қышқылын, олеумді, формалинді, балық майын, сульфитцеллюлоза бардасын орталықтан тепкіш сорғылар арқылы химиялық шикізат қоймасының цистерналарына құю;

балқыту құрылғылар жұмысының технологиялық режимін белгіленген өлшемдерге және бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштеріне сәйкес реттеу;

қызмет көрсетілетін жабдықтың жоспарлы-алдын ала жөндеу жұмыстарын орындау.

786. Білуге тиіс:

химиялық шикізатты балқытудың технологиялық процесі;

балқыту процесін реттеу ережесі;

пайдаланылатын шикізаттың, жартылай өнімдердің негізгі физикалық-химиялық және технологиялық қасиеттері;

электротехника, жылу техникасы, жөндеу жұмыстарын орындауды ұйымдастырудың негізі.

142. Шикізатты қабылдаушы
Параграф 1. Шикізатты қабылдаушы, 4-разряд
787. Жұмыс сипаттамасы:

тасымалдау ұйымдарынан өсімдік малма-экстракті шикізатын қабылдау және оны өндіріске тапсыру;

шикізаттың сапасын сырттай тексеру арқылы бағалау және олардың малма материалдары өндірісіне жарамдылығын айқындау;

штабельдер мен бунттарды өлшеу, салу тығыздығын, сапасын тексеру, талдау нәтижелері бойынша шикізаттың салмағын, қоймалық және тығыз кубометрлердегі шикізаттың көлемін айқындау;

алынған көрсеткіштерді ілеспе құжаттардағы мәліметтермен салыстыру;

қабылдап-тапсыру актісін жасау;

шабу бөлімшесін шикізатпен қамтамасыз ету;

қабылданған және босатылған шикізаттың есебін жүргізу, әрбір ауысымнан кейін шабу бөлімшесінде қалған шикізат қалдықтарын алу;

бақылау талдаулары үшін сынамаларды іріктеуге қатысу.

788. Білуге тиіс:

өсімдік малма-экстракті шикізатының мемлекеттік стандарттары, тасымалдау ұйымдарынан шикізатты қабылдау ережесі;

шикізаттың салмағын, қоймалық және тығыз кубометрлердегі шикізаттың көлемін айқындау әдістері, пайдаланатын шикізаттың сапасына қойылатын талаптар және оның ылғалдылығын айқындау әдістері;

қабылдап-тапсыру актісін жасау тәртібі, шикізатты алғашқы есепке алуды жүргізу.

143. Буландыру аппаратын тазалаушы

синтетикалық малма өндірісінде формалиннің, сульфит-спирт бардасының, нафталиннің, фенолдың, реакторлар мен бейтараптандырғыштардың ыдыстарының буландыру аппараттарын, дайын өнімге арналған жинақтағыштарды, малманы түйіршіктелген күйде алуға арналған агрегаттарды механикалық және химиялық тәсілдермен тазалау;

өсімдік малма-экстракті өндірісінде бассейндерді, сөл жинақтағыштарды, тұндырғыштарды, цехішілік кәрізді тазалау, аппаратураны жуу;

тазалаудан кейін буландыру аппараттарына гидравликалық сынақ жүргізу кезінде аппараттардың, реакторлардың, бассейндер мен басқа да ыдыстардың ішкі ортасының газдануын, қаспағының толық кетірілуін, қайнату түтіктері мен олардың жаныштау қосылыстарының тұтастығын бақылау;

шлангылы пневмоцилиндр, гидро- және пневмотурбина құрылғыларын пайдалану;

буландыру аппараттары мен ыдыстарды тазалауға арналған ағаш пен тақталардың құрылысы.

790. Білуге тиіс:

буландыру аппараттарының, жылу алмастырғыштардың, аппараттарды тазалауға арналған құрылғылардың құрылысы, бассейндерді, сөл жинақтағыштарды, тұндырғыштарды, кәрізді тазалау ерекшелігі мен ережесі;

ағаш пен тақталарды орнату тәсілдері;

противогазды, қышқыл және сілті ерітінділерін пайдалану ережесі.

Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің

бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (45-шығарылым)