-бөлім. Былғары аяқ киім өндірісі

былғары материалдары мен былғарыдан жасалған бөлшектерді тығыздау мақсатында жаншымада жаншу;

былғары материалдың қалыңдығына байланысты қызмет көрсететін машина біліктерінің арасындағы қашықтықты реттеу.

445. Білуге тиіс:

жаншып қақтауға түсетін былғары материалдарының қасиеттері, қызмет көрсететін машинаны реттеу ережесі.

72. Аяқ киімді керуші

аяқ киімді сандал дайындамасын қалыпқа орнату және орналасуын түзету арқылы керу, күлшіннің талап етілетін биіктігі мен тұмсық бөлігінің ұзындығын қамтамасыз ете отырып, өкше және тұмсық бөлігіндегі үстінің керілген жиегін төсенішке немесе ұлтанға жабыстыру.

447. Білуге тиіс:

аяқ киімді керу тәсілдері, аяқ-киім дайындамасын қалыпқа орналастыру ережесі.

Параграф 2. Аяқ киімді керуші, 2-разряд
448. Жұмыс сипаттамасы:

аяқ киімді машинамен немесе қолмен дайындаманың өкшелік бөлігін қалыпқа орнату арқылы керу:

дайындаманың жиегін ұлтарағымен бірге қалыптың өкшелік бөлігіне керіп кигізу, дайындаманың сыртқы артқы қайысының (жігінің) қалыптың домалақтанған тұмсық бөлігінің ортасында орналасуы, дайындаманы ұлтараққа бекіту;

астарды керу;

ұлтарақты салу: ылғалдандыру, оны машинаға салу, лекалды салу, ұлтарақты лекалға бекіту, орнына орналастыру және машинадан алу;

дайындама астарының қажетті керілуін қамтамасыз ету;

аяқ-киім дайындамасы бөлшектерінің, керілген жиек енінің, текстердің, қапсырмалар мен шегелердің арасында белгіленген қашықтықтың қалыпта орналасуы.

449. Білуге тиіс:

аяқ киімді керу ережесі, дайындамалар мен қалыптың түрлері, фасоны мен өлшемдері, аяқ-киім дайындамалары жасалған материалдардың түрлері мен қасиеттері, қызмет көрсететін машинаның мақсаты мен жұмыс қағидаты.

Параграф 3. Аяқ киімді керуші, 3-разряд

аяқ киімді кебістердің, гимнастикалық және үй туфлилерінің дайындамаларын, аяқ киімге арналған ұлтандарды бекітудің жиектік әдісімен қалыпқа керу арқылы қызмет көрсететін машинамен немесе қолмен керу;

аяқ киімдердің барлық түрлерінің дайындамаларын алдын ала керу;

дайындаманың тұмсық бөлігін үстел үстіне қоятын қысқаштармен ұзына бойлық бағытта тарту, оны машинаның қысқашымен тарту, дайындаманы қалыпта дұрыс орналастыру, тұмсық-бума бөлігінің керілген жиегін ұлтараққа бекіту;

үстіңгі материал мен дайындама астарының қажетті керілуін, әрбір жарты жұпта дайындама бөлшектерінің қалыпта симметриялы және әрбір жұпта бірдей орналасуын қамтамасыз ету.

451. Білуге тиіс:

аяқ киімді керу ережесі, дайындамалар жасалған материалдардың түрлері мен қасиеттері, аяқ киімді керу кезінде технологиялық операцияларды орындаудың нормативтері, қызмет көрсететін машинаның құрылысы және пайдалану ережесі.

Параграф 4. Аяқ киімді керуші, 4-разряд

тұғыры (ішпегі) және өкшесінің аяқ киімнің табанына бекітудің тігу-жапсыру әдісімен тартуды, аяқ киім дайындамаларын, кебістерді, гимнастикалық және үй туфлилерін айналдыру үшін, сандалдарды қапсырма шегелермен, аяқ киімдердің сәндік және ортопедиялық түрлерінен басқа, барлық түрлерінің тұмсықтарын машинамен немесе қолмен, қатты былғарыны қолмен тұмсықты керу, аяқ киім дайындамасын айналдырып немесе тұмсық-бума бөлігін баумен тарту, баудың ұштарын бекіту және керілген жиектерді жымдастыру;

қол қысқашпен тартпаның жиегін, материалдарды жыртпай және бөлшектерді бекітетін тігістерін бүлдірмей тарту, тартпаның жиектерін тұғырға (ішпекке) бүгу, тартпаның жиектерін текспен бекіту;

дайындаманың тұмсық және бума бөліктерін тарту: қол қысқашпен тұмсық, бума және өкше бөлігінің үстін және астарын тарту;

дайындаманың қалыпта орналасуын реттеу, оның артқы жікте (қайыстағы), бума мен бүйірде ұлтараққа бекіту.

453. Білуге тиіс:

аяқ-киімді керу ережесі, қолданылатын материалдардың түрлері мен қасиеттері, аяқ-киімді керу кезінде технологиялық операцияларды орындаудың нормативтері, дайындамалар мен қалыптардың түрлері, фасоны, өлшемдері, қызмет көрсететін машинаны пайдалану және реттеу ережесі.

Параграф 5. Аяқ киімді керуші, 5-разряд

күнделікті аяқ киімнің, кебістердің, спорттық және үй туфлилерінің тұмсық-бума бөліктерін қызмет көрсететін машинамен керу;

қол қысқашпен өкше, бума және бүйір бөлігі дайындамасының үстін және астарын тарту, дайындаманың қалыпта орналасуын реттеу, оның артқы жікте (қайыстағы), бума мен бүйірде ұлтараққа бекіту;

күнделікті, сәндік және ортопедиялық аяқ киімнің өкшесін, бүйірлерін термопластикалық желімді автоматты түрде жіберетін машинада керу;

артқы сыртқы қайысты алдын ала орнатып, кебістерден, гимнастикалық және үй тифлилерінен басқа аяқ киімдердің барлық түрлерінің дайындамасын керу;

үстіңгі материал мен дайындама астарының қажетті керілуін, әрбір жарты жұпта дайындама бөлшектерінің қалыпта симметриялы және әрбір жұпта бірдей орналасуын қамтамасыз ету;

қолданылатын жабдықты баптау.

455. Білуге тиіс:

аяқ киімді керу ережесі, дайындамалар жасалған материалдардың түрлері мен қасиеттері, дайындамалар мен қалыптардың түрлері, фасоны, өлшемдері, аяқ киімді керу кезінде технологиялық операцияларды орындаудың нормативтері, қызмет көрсететін машинаны баптау ережесі.

456. Жұмыс үлгілері:

юфтік аяқ киімінің өкше және өкшелік бөлігін керу.

Параграф 6. Аяқ киімді керуші, 6-разряд

кебістерден, гимнастикалық және үй туфлилерінен басқа, аяқ киімдердің барлық түрлерінің дайындамаларын алдын, тұмсық-бума бөлігін қызмет көрсететін машинада немесе қолмен айналдыра керу;

аяқ киімдердің барлық түрлерінің дайындамаларын алдын ала орнатпай, қалыпта керу;

дайындаманы қалыпқа түпкілікті орнату және керілген жиегін ұлтараққа бекіту;

қолданылатын жабдықты баптау және реттеу.

458. Білуге тиіс:

аяқ киімді керу ережесі, дайындамалар, аяқ киімді керу кезінде технологиялық операцияларды орындаудың нормативтері, қызмет көрсететін машинаның ұсақ ақаулықтарын жою тәсілдері.

459. Жұмыс үлгілері:

сәндік аяқ киімінің өкше және өкшелік бөлігін бір мезгілде керу.

73. Матрицалардың үлгісін жасаушы

силикон матрицаларын құю үшін аяқ киімнің жоғарғы бөлігінің дайындамалары үлгісін жасау:

тігін машинасымен аяқ киімнің табиғи, жасанды және синтетикалық былғарыдан жасалған үстіңгі бөлігін дайындаманың ішкі бөліктерімен қосу, сәндік сызықтар, жолақтар мен перфорациялар тігу, дайындама контурын картонға салу, үлгі мен картонға түйіршіктер мен қою түйірлерсіз желім жағу;

дайындаманы кептіру және картонға жабыстыру, үлгіні қалыңдығы бойынша түзету, пластилинді жиегі мен перфорацияға жабыстыру;

машинаны реттеу, баптау және майлау.

461. Білуге тиіс:

аяқ киімнің үсті дайындамасы мен матрицаның үлгісін жасаудың технологиялық процесі, оларды жасау үшін қолданылатын материалдардың қасиеттері, матрица үлгілерін дайындаған кезде технологиялық операцияларды орындаудың нормативтері, қолданылатын ине мен жіптердің нөмірлері, қолданылатын желімнің түрлері мен қасиеттері, тігін машинасының құрылысы, реттеу және баптау әдістері.

74. Қалыптың үлгісін жасаушы

гипстен ортопедиялық аяқ киімге арналған қалып (көшірме бедер) жасау: гипс ерітіндісін дайындау, марля-гипс негативін дайындау, оған гипс ерітіндісін құю, гипс қалыпты (көшірме бедерді) дәрігердің тапсырыста көрсеткен табанның формасы мен өлшемін сақтай отырып өңдеу.

463. Білуге тиіс:

гипс қалыпты (көшірме бедерді) дайындау және өңдеу технологиясы, табан анатомиясы, табанның деформациялануы және кесілуінің түрлері, қолданылатын материалдардың қасиеттері.

Параграф 2. Қалыптың үлгісін жасаушы, 5-разряд
464. Жұмыс сипаттамасы:

ортопедиялық және жеке тапсырыспен жасалатын аяқ киімге арналған қалыпты ағаштан жасау, тапсырыста көрсетілген табанның конфигурациясы мен өлшемдеріне сәйкес қалыпты таңдау және сәйкестендіру, қалыптың көлемін кішірейту немесе үлкейту;

дәрігердің тапсырыста көрсеткен тапсырыс беруші аяғының өлшемі мен көлем өлшемдерін сақтай отырып, ортопедиялық қалыпты таңдау және сәйкестендіру;

қатты бөлшектерді тығын түрінде блоктау, тығынды сәйкестендіру және жабыстыру.

465. Білуге тиіс:

қалыптың құрылымы мен жасаудың технологиясы, ағаш түрлері, оның сапасына қойылатын талаптар.

75. Ортопедиялық аяқ киімнің үлгісін жасаушы
Параграф 1. Ортопедиялық аяқ киімнің үлгісін жасаушы, 5-разряд
466. Жұмыс сипаттамасы:

ортопедиялық аяқ киімнің үстіне арналған үлгілерді әзірлеу, дәрігердің тапсырыста көрсеткен өлшемдеріне сәйкес жасалған ортопедиялық қалыптан эскиз алу;

үстіңгі пішімнің және астардың бөлшектеріне қағаздан жасалған үлгілерді пішу.

467. 
     Білуге тиіс:
     

76. Жеке аяқ киімдерді тігу жөніндегі аяқ киім шебері

үлгі-модельдер, жеке тапсырыстар бойынша әр түрлі материалдардан табанды бекітудің барлық түрлері мен әдістерін қолданып, етік, қысқа қонышты етік, бәтеңке, қысқа қонышты бәтеңке, туфли, сандал, спорт, үй аяқ киімі, кебіс және басқа да күнделікті аяқ киім жасау.

469. Білуге тиіс:

спорт, үй аяқ киімін тігудің технологиялық процесі, спорт, үй аяқ киімі және басқа да күнделікті аяқ киім жасаудың сапасына қойылатын талаптар, аяқ киімдерді жасау кезінде қолданылатын материалдардың мемлекеттік стандарттары мен техникалық шарттары.

Параграф 2. Жеке аяқ киімдерді тігу жөніндегі аяқ киім шебері, 5-разряд
470. Жұмыс сипаттамасы:

үлгі-модельдер, жеке тапсырыстар және тапсырыс берушінің эскизі бойынша әртүрлі материалдардан табанды бекітудің барлық түрлері мен әдістерін қолданып, етік, қысқа қонышты етік, бәтеңке, қысқа қонышты бәтеңке, туфли, сандал және басқа сәнді аяқ киімді жасау.

471. Білуге тиіс:

сәнді аяқ киім тігудің технологиялық процесі, сәнді аяқ киім жасаудың сапасына қойылатын талаптар, сәнді аяқ киімдерді жасау кезінде қолданылатын материалдардың мемлекеттік стандарттары мен техникалық шарттары.

Параграф 3. Жеке аяқ киімдерді тігу жөніндегі аяқ киім шебері, 6-разряд
472. Жұмыс сипаттамасы:

әр түрлі және бекіту әдістері әртүрлі дайындамалар мен аяқ киімдердің тәжірибелік үлгілерін суретшілердің эскиздері және жеке тапсырыстар бойынша жасау;

дайындамалардың үлгілерін суретші-модельер және инженер-технологтың басшылығымен құрылымдық және технологиялық пысықтау;

технологиялық процесте тәжірибелік үлгілерді жасау бойынша эксперимент жүргізу;

өндірісте аяқ киімдердің жаңа үлгілерін жасауға және игеруге қатысу.

473. Білуге тиіс:

дайындамалар мен аяқ киімді тігу бойынша операцияларды жасау ережесі, қолданылатын материалдарға мемлекеттік стандарттары мен техникалық шарттары.

77. Ортопедиялық аяқ киім тігу жөніндегі аяқ киім шебері

шебері, 1-разряд

ластану мен жылтырауды жою мақсатымен жартылай ұлтарақтың беткі жағын, ортопедиялық салынатын супинаторды қышқылмен өңдеу.

475. Білуге тиіс:

ортопедиялық аяқ киімнің беткі жағын өндеу шаралары, қышқылмен жұмыс істеу ережесі.

Параграф 2. Ортопедиялық аяқ киім тігу жөніндегі аяқ киім

шебері, 3-разряд
476. Жұмыс сипаттамасы:

ұлтарақты ылғалдандыру, кептіру, ортопедиялық қалып бойынша қалыптау, оларды өңдеу:

ұлтарақтың ернін машинамен кесу және оны тік етіп көтеру, ұлтарақ пен жаймаға желім жағу, ұлтараққа кенеп жабыстыру, ұлтарақтың ернін тегістеу, кенептің артық жерлерін кесу;

ортопедиялық супинаторларды құрастыру:

резина жапсырмаларды супинаторлық жартылай ұлтарақтар бойынша таңдау, резина жартылай ұлтарақтарды нығыздауышта супинаторлық жартылай ұлтарақтарға жабыстыру, дайын супинаторды тоқымамен қаптау, ұлтараққа супинатор немесе пронатор бекіту.

477. Білуге тиіс:

табанның деформация сипатына байланысты ортопедиялық аяқ киім бөлшектерін жинау және өңдеу тәсілдері, супинаторлардың өлшемдері мен мақсаты, қолданылатын материалдар мен бөлшектердің сапасына қойылатын талаптар, қызмет көрсететін машинаны пайдалану ережесі.

Параграф 3. Ортопедиялық аяқ киім тігу жөніндегі аяқ киім

шебері, 4-разряд
478. Жұмыс сипаттамасы:

ортопедиялық аяқ киім өкшесінің орналасуы: фликтердің қажетті көлемін таңдау, оларды өзара бекіту, өкшеге медициналық тағайындауға сәйкес қажетті өлшем мен форма беру, өкшені біржақты және екіжақты металл шинаға кесіп келтіру, сәйкестендіру.

479. Білуге тиіс:

өкшені орнату ережесі, өкшені құрастыру технологиясы, табанның деформациялануы мен кесілуінің түрлері, табанның деформация сипатына байланысты өкшені орнату кезінде медициналық тағайындауды орындау тәсілдері.

Параграф 4. Ортопедиялық аяқ киім тігу жөніндегі аяқ киім

шебері, 5-разряд

орындық, тізе асты, бағана, сырғыма және басқа да осы сияқты протездік-аяқ киім бұйымдарын машинамен немесе қолмен жасау;

ауру адамның жеке ерекшеліктері мен сезу қабілетіне сәйкес дайын ортопедиялық аяқ киімдерді сәйкестендіру: тығын ішпегін, супинаторды, пронаторды, ұзын бойына және көлденең жинақтарын ұлғайту немесе кішірейту.

481. Білуге тиіс:

протездік-аяқ киім бұйымдарын тігу технологиясы, қолданылатын материалдардың мемлекеттік стандарттары мен техникалық шарттары, табанның деформациялануы мен кесілуінің түрлері, қызмет көрсететін машинаны пайдалану ережесі.

78. Аяқ киім жөндеу бойынша аяқ киім шебері

былғары аяқ киімді шағын жөндеу: жиектерін, шеттерін табанына немесе нәлге, ұлтанның, конькиге арналған пластиналардың қалған бөліктерін бекіту және тағыда басқа киізден жасалған аяқ киімді (жамау, табандау және тағыда басқа), резинадан жасалған аяқ киімді резинаға арналған немесе басқа да арнайы желімдерді пайдалана отырып тозған бөліктерін ауыстыру арқылы шағын жөндеу;

аяқ киімнің дайындамаларын жіктері бойынша жекелеген бөлшектерге пішу және тігістерді аяқ киімнің жоғарғы бөлігін кеспей және бүлдірмей пішу арқылы күлшінін пышақпен кесу, бөлшектерді жіптердің қалдықтарынан тазалау, аяқ киімнің жоғарғы бөлігінің алынған бөліктерін кейіннен қолдануға жарамдыларын таңдай отырып сұрыптау.

483. Білуге тиіс:

аяқ киімді шағын жөндеу технологиясы, қолданылатын материалдардың қасиеттері мен сапасы, аяқ киім үстін қолдану тәсілдері.

Параграф 2. Аяқ киім жөндеу бойынша аяқ киім шебері, 3-разряд

былғары аяқ киімнің, ерлер мен әйелдердің сәнді аяқ киімдерінен басқа, барлық түрлерін орташа жөндеу;

аяқ киімнің табанын дайындау және жаңа ұлтан, өкше, табан салу, ескі өкшені супинаторын (қажет болған жағдайда) ауыстыру арқылы нығайту, ескі табанды бекіту, сыздығын тігу, өкшесін ұзарта отырып, табанын бекіту, табанның крокулді бөлігін нығайту немесе ауыстыру, профилактикалық ұлтанды бекіту;

жаңа аяқ киімді қалыпқа керу;

жазғы аяқ киімнің бауларын ұзарту немесе қысқарту;

былғары аяқ киімнің үстіңгі бөлігін жөндеу (тігу): аяқ киімнің үстіңгі бөлігіне жамау салу немесе тігу, ішкі күлшін қою, астарын жөндеу, аяқ киімнің үстіңгі бөліктерінің жыртылған жерлерін тігу, «молния» сыдырмасын тігу;

резина аяқ киімді жөндеу;

киізден және фетрден жасалған аяқ киімге жаңа табан тігу;

дайын аяқ киім мен дайындаманың ақаулықтарын жою;

аяқ киімнің үстіңгі және төменгі бөліктерін кеспей және бүлдірмей бөлшектеу, өкшені металл жиектерден алып тастау, тозған ұлтанды, өкшені, табанды, астарды, өкшелікті станокпен немесе қолмен бөлшектерді бүлдіріп алмай алып тастау, дайындаманың керілген жиегін ұлтарақтан ажырату және ұлтарақты кесу, табанның бөлшектерін текс пен шегелерден тазалау және оны кейіннен пайдалану үшін сұрыптау.

485. Білуге тиіс:

бөлшектерді ажыратпай және бұзбай аяқ киімді бөлшектеудің тиімді тәсілдері, аяқ киімді жөндеу технологиясы, табанды бекіту әдістері, аяқ киім бөлшектерінің құрылысы, мақсаты, қолданылатын материалдардың сапасы мен қасиеттері, қалыптардың түрлері, фасоны мен өлшемдері, қолданыстағы жабдықтың құрылысы және онымен жұмыс істеу ережесі.

Параграф 3. Аяқ киім жөндеу бойынша аяқ киім шебері, 4-разряд
486. Жұмыс сипаттамасы:

былғары аяқ киімді толық тартпаған жағдайда жаңа жұлық тіге отырып, мынадай жұмыстар кешенін орындай отырып жөндеу: аяқ киімнің тозған үстіңгі және төменгі бөліктерін алып тастау, аяқ киімнің үстіңгі бөлігіне жаңа жұлық тігу, тұмсық және переймалық бөліктерін керу, ұлтанды, өкшені бекіту, аяқ киімнің үстін және табанын өңдеу және тағыда басқа;

ерлер мен әйелдердің сәнді аяқ киімдерінің барлық түрлерін жұмыс кешенін орындай отырып орташа жөндеу: аяқ киімнің табанын дайындау, жаңа ұлтан салу, өкшесін ауыстыру, өкшені аяқ киімнің фасоны мен өлшеміне сәйкес келтіру, өкшені қаптау, өкше ляписін аяқ киімнің өкше бөлігіне сәйкестендіру, өкшені нығайту, нәл салу, аяқ киімді өңдеу және тағыда басқа;

аяқ киімді жөндеуге дайындау (аяқ киімді жөндеу кезінде еңбек бөлінісі арқылы): табанның ұлтандық бөлігін алып тастау, оны бумасының бойымен кесу, табанның қалған бөлігінің қалыңдығын жұқарту, ескі төсемді алып тастау және оны жаңасымен ауыстыру;

өкшені немесе нәлді алып тастау, аяқ киімінің табанын тегістеу, өңдеу және жаңа жарты ұлтарақ салу, аяқ киімнің үстін ішінара керу, сыздығын, жиегін ауыстыру немесе бекіту.

487. Білуге тиіс:

аяқ киімді жөндеу технологиясы, аяқ киімнің табанын бекіту тәсілдері, қолданылатын материалдардың сапасы мен қасиеттері, қалыптардың түрлері, фасоны мен өлшемдері, қолданылатын жабдықтың құрылысы және онымен жұмыс істеу ережесі.

Параграф 4. Аяқ киім жөндеу бойынша аяқ киім шебері, 5-разряд

бастарын (алдын) ауыстыра отырып және жұмыстардың толық кешенін орындай отырып етікті күрделі жөндеу: аяқ киімнің тозған үстіңгі және төменгі бөліктерін алып тастау, жаңа бөліктерді пішу, басын (алдын) етіктің қонышына тігу, ішкі тұмсығын, күлшіндері мен ұлтарақтарын қою және бекіту, етікті айналдыра керу, табаны мен өкшесін бекіту, аяқ киімнің үстіңгі және төменгі бөліктерін өңдеу;

былғары аяқ киімді жұлығын тігіп және толық кере отырып, күрделі жөндеу;

аяқ киімді оның күлшіндері мен табанын ауыстыра отырып, толық керу;

фетр және киіз аяқ киімді жұмыстардың толық кешенін орындай отырып күрделі жөндеу: былғары жұлығы мен күлшінін тігу, былғары, жасанды былғарыдан, резинадан (ыстық вулканизация әдісінен басқа) және басқа да жасанды материалдардан жасалған ұлтанды бекіту, өкшені бекіту, үстіңгі және төменгі бөліктерін өңдеу және аяқ киімнің осы түрін жөндеуге байланысты басқа да жұмыстарды орындау.

489. Білуге тиіс:

аяқ киімді жөндеу технологиясы, аяқ киімнің табанын бекіту тәсілдері, қолданылатын материалдардың сапасы мен қасиеттері, қалыптардың түрлері, фасоны мен өлшемдері, қолданылатын жабдықтың құрылысы және пайдалану ережесі.

79. Ұлтанды өңдеуші

резина табандарды және ондағы кесіктерді өңдеу, керілген жиектерді бензинмен және тағыда басқа өңдеу, термоэластопласт табанды қолмен химиялық өңдеу.

491. Білуге тиіс:

табанды өңдеу тәсілдері, оңай жанатын заттармен жұмыс істеу ережесі.

Параграф 2. Ұлтанды өңдеуші, 2-разряд
492. Жұмыс сипаттамасы:

қыздырылған резина табандарды қойылтылған күкірт қышқылымен, хлорлы темірмен машинада немесе қолмен өңдеу, оларды химикаттармен өңдегеннен кейін жуу және кептіру.

493. Білуге тиіс:

резеңке табандарды өңдеу тәсілдері, оларды қыздыру температурасы, қолданылатын химиялық материалдар, күкірт қышқылының күштілігін ареометрдің көмегімен анықтау тәсілдері және өңделген табандардың дайындығын айқындау тәсілдері, қызмет көрсететін машинаны пайдалану ережесі.

80. Пішу жабдығының операторы
Параграф 1. Пішу жабдығының операторы, 5-разряд
494. Жұмыс сипаттамасы:

аяқ киімнің бөлшектерін жасауға арналған орама материалдарды нығыздауыш автоматта төсеу және жаю жұмыстарын орындау;

пышағы бар пластиналарды таңдау және оларды нығыздауыштың кареткасына салу;

нығыздауыштың автомат құрылғысына бағдарламаны орнату, оның машинаның жады блогындағы бағдарламамен, орнатылған пышақтар мен төсемнің ұзындығына сәйкестігін тексеру, пышақтардың жарамдылығын тексеру;

автоматты құрылғыны іске қосу арқылы материал төсемін әперу;

төсемдердің орналасуын реттеу;

пішу бөлшектерін алу.

495. Білуге тиіс:

нығыздауыш автоматты пайдалану ережесі, автоматты бағдарламалық құрылғының жұмыс қағидаты (нығыздауыш жадысының блогы), автоматты іске қосу және сөндіру жүйесі, шағын ақаулықтарды жою тәсілдері, пішудің сапасы мен жинақталуына қойылатын талаптар, пішілуге тиіс аяқ киімдердің түрлері мен өлшемдері, пышақтарды орналастырудың тиімді жүйесі, қолданылатын материалдарды пайдалану нормалары.

81. Аяқ киім қалыптарын жөндеуші

аяқ киім қалыптарында бұрғылау станогының көмегімен саңылау бұрғылау және ақаулы тығындарды ауыстыру.

497. Білуге тиіс:

қалыптарда саңылау бұрғылау ережесі, қалыптардағы саңылаулардың орналасуы мен өлшемдері, бұрғылау станогының құрылысы мен пайдалану ережесі.

Параграф 2. Аяқ киім қалыптарын жөндеуші, 3-разряд
498. Жұмыс сипаттамасы:

аяқ киім қалыптарындағы және етікке арналған түзеткіштердегі ұсақ ақаулықтар мен кінәраттарды қажетті формалар мен өлшемдерді сақтай отырып жою, жарылған және қопарылған жерлерін бітеу.

499. Білуге тиіс:

аяқ киім қалыптары мен етікке арналған түзеткіштердің мемлекеттік стандарттары мен техникалық шарттары, қалыптар мен түзеткіштерді жасау және жөндеу үшін қолданылатын материалдардың қасиеттері, қалыптың түрлері, фасоны, өлшемдері мен толықтығы және олардың белгіленуі.

Параграф 3. Аяқ киім қалыптарын жөндеуші, 4-разряд
500. Жұмыс сипаттамасы:

қалыптардың тұмсық бөлігін қалпына келтіру және ұзарту;

металл пластинасын, жіктерін, жоғарғы алаңы мен тығынын ауыстыру;

қалыптың фасоны мен өлшемін сақтай отырып, оның сыдырмасын ауыстыру және жөндеу.

501. Білуге тиіс:

әртүрлі қимада қалыптардың формасы мен профилі, толықтықты және қалыптағы өлшемдерді белгілеу жүйесі, ағашты бұрғылау станогында өңдеу ережесі.

82. Аяқ киімді құрастырушы
Параграф 1. Аяқ киімді құрастырушы, 1-разряд
502. Жұмыс сипаттамасы:

аяқ киімді қызмет көрсететін машинада немесе қолмен құрастыру бойынша дайындау операцияларын жүргізу;

аяқ киімнің ішіне ішпекті арнайы құрылғымен немесе ойғыштың көмегімен қолмен орнату, енгізу және алу, ішпектің шетін ұлтараққа тығыздап қысу;

пластмасса өкшелерді, ішпектен жасалған өкшелерді және вулканизацияланбаған резинадан жасалған қаптаманы құрастыру;

ағаш өкшенің тесіктерін бұрғылау.

503. Білуге тиіс:

аяқ киімді құрастыру бойынша дайындау операцияларды орындау ережесі, аяқ киімнің, бөлшектер мен қалыптардың түрлері, фасондары мен өлшемдері, қызмет көрсететін машинада жұмыс істеу тәсілдері.

504. Жұмыс үлгілері:

Бөлшектерді салу.

1) табанның өкше бөлігіне, өкшеге нәл;

2) табанға ұлтанды.

Бекіту:

2) сыздықтың ұштарын ұлтараққа;

3) қалыпқа көтергіш қайыстарды;

4) тоқыма қаптаманы ұлтарақтың ерніне.

Желім қабатты қыздыру:

1) керілген жиек;

2) өкше;

3) табан.

Параграф 2. Аяқ киімді құрастырушы, 2-разряд
505. Жұмыс сипаттамасы:

дайындама бөлшектерін әртүрлі типті және әртүрлі сыныпты тігін жабдығында жіппен тігу арқылы біріктіре отырып, аяқ киімнің үстін құрастыру бойынша қарапайым операцияларды орындау;

бөлшектің шетінен тартылған жіппен технология талаптарына сәйкес тік сызықты үзілусіз және тартпасыз, бөлшектердің шетінен қаюлары мен араларының жиілігін, салынатын немесе бекітілетін бөлшектердің не олардың шеттері арасында тегіс қашықтықты, олардың симметриялық орналасуын қамтамасыз ету, технологияның талаптарына сәйкес олардың арасында және табан мен ұлтарақ шетінен белгіленген қашықтықты сақтау;

ұлтарақты қолмен жапсыра тігу, сәндік аяқ киімнің өкшелік бөлігін тігу;

қатардағы аяқ киімнің ағаш және капрон өкшелерін былғарымен, жасанды былғарымен, тоқымамен және басқа материалдармен қаптау;

аяқ киім астының бөлшектерін құрастыру: табан етегі бар ұлтанды, табаны бар шолақ ұлтан, ұлтарағы бар өкше астылық, күлшіннің қатты және жұмсақ қабаты, ұлтарақ пен жарты ұлтарақтың былғары және картон қабаттары, фликтен жасалған былғары өкшелер, футбол тікенектері, тұғырлар (ішпектер) және аяқ киім астының басқа бөлшектері;

бөлшек контурын немесе олардың шеттері арасындағы белгіленген қашықтықты біріктіруін қамтамасыз ету, қағу, желімдеу немесе жылжытпай және қиғаштамай нығыздау арқылы бөлшектерді жалғау;

машинаны реттеу.

506. Білуге тиіс:

аяқ киімнің үстін, астын құрастыру бойынша қарапайым операцияларды орындау ережесі, аяқ киімнің астын бекіту әдістері, дайындамаларды жасау үшін қолданылатын материалдардың қасиеттері, бөлшектерді жалғау үшін материалдар мен фурнитуралардың түрлері, аяқ киім асты бөлшектерінің өлшемдері мен фасондары, қолданылатын ине мен жіптердің нөмірлері, аяқ киімді құрастыру бойынша технологиялық операцияларды орындаудың нормативтері, қызмет көрсететін жабдықтың пайдалану және реттеу ережесі, нығыздаудың технологиялық режимі.

507. Жұмыс үлгілері:

Ызбамен, былғары жолақтары немесе жасанды былғары жолақтарымен тігу:

1) бөлмеде және үйде киетін аяқ киім дайындамалары;

2) ұлтарақтың жиегі;

3) тұғыр (ішпектер);

4) астар;

5) тілі.

Белгілеу:

1) дайындама бөлшектерінің жиектері;

2) дайындамалардағы ілмектер.

Жапсырып тігу:

1) жиектерін жұлыққа;

2) сандал, шөлке, спорт және үй туфлилерінің күлшіндерін дайындамаға;

3) қатардағы аяқ киім қоныштарының артқы жіктері бойынша бекіту;

4) етіктің үстін айналдыру үшін жоғарғы сыздығы бойынша астарға;

5) қатты күлшіндер мен тұмсықтарға арналған қалташықтарды дайындамаларға;

6) қалташықтарды етіктің астарына;

7) қлапандарды жұлыққа;

8) үлбірді қонышқа;

9) блок асты заттарын астарға;

10) астарды (төменгі) етіктің ұлтарағы мен қонышына;

11) айылбасты дайындамаға;

12) резинаны қонышқа, жұлықтарға;

13) ішкі қайыстарды астарға;

14) ішкі қайыстарды (төменгі бөлігі) қалталарға;

15) қайыстарды барлық түрлі дайындамаларға алған тігу, алдын ала жабыстыру, сондай-ақ екінші және кейінгі тігістер арқылы;

16) көтеру қайыстарын дайындамаларға;

17) ұлтарақтарды дайындаманың қалталарына;

18) құлақтарын етіктің астарына;

19) белдік ұстағыш пен құлақты етіктің үстіне;

20) штаферканы астарға;

21) тілдерін дайындамаларға.

Жеке тігу:

1) ызба сала отырып тоқымадан жасалған үстіңгі бөлшек;

2) белдікке арналған таспа;

3) астардың тач тігістері.

Бірге тігу:

1) күлшіндер;

2) қоныштың төменгі алдыңғы жиектері;

3) айылбастары бар ілмектер;

4) гранитол және мофорин тұмсықтар;

5) тоқыма астар;

6) алмалы-салмалы ұлтарақ.

Тігіс:

2) белгілер бойынша күрделі емес контурлы күлшіндер мен басқа да бөлшектер;

3) қонышты бекіту;

4) етіктің, қонышы қысқа етіктің клапанды сыздығы, спорт және үй туфлиінің сыздығы;

5) имитациялық ұйық;

6) қуыршақтардың аяқ киімі;

7) астары;

8) ұлтарақ (тұғыр) өлшемінің өн бойына бір тігіспен және ортасына фигуралық тігіспен тартылған сызық;

9) жылытылған ұлтарақ;

10) трафареттер;

11) аяқ киім жылытқышы;

12) қаптамасы;

13) үлкен жұлықтарды екінші сызықпен тігілген көлденең тігістері.

Салу және алдын ала бекіту.

1) табанның өкше бөлігіне сыналы түрлі өкшелер;

2) аяқ киімнің табанына тұғырлар (ішпектер);

3) аяқ киімнің табанына немесе қалыпқа, доппель, доппель-желімді және сандалды бекіту әдістерінен басқа табан және табан етегі.

Бекіту.

2) ұлтараққа арналған жасанды ерін;

3) рант ұлтарағы мен ұлтарақтың ерніне дайындаманың созылған жиегі;

4) өкшенің нәлі;

5) пресстегі нәл және нығыздау;

6) желімдегі аяқ киім табанының тұмсық бөлігі;

7) қалыптардың ұлтарақтары.

Қаптама.

2) ұлтарақтар.

Параграф 3. Аяқ киімді құрастырушы, 3-разряд
508. Жұмыс сипаттамасы:

аяқ киімнің үстін дайындама бөлшектерін әртүрлі сыныпты және типті тігін жабдығында жіппен тігу арқылы құрастыру бойынша күрделілігі орташа операцияларды және аяқ киімді қызмет көрсетілетін машинада немесе қолмен құрастыру бойынша операцияларды орындау;

өлшеу, қиыстырып келтіру, бөлектерді бекіту;

құю және ыстық вулканизация әдісімен аяқ киім табанының бөлектерін жасау;

құю және вулканизация технолгиялық режимдерін бақылау, пресс-қалыптар мен қалыптар өлшемдерінің бөлектердің көлеміне сәйкес келуін қамтамасыз ету;

байқап құю жүргізу;

дайын өнімдерді пресс-қалыптардан түсіру;

сәнді аяқ киімнің ағаш және капрон өкшелерін былғарымен, жасанды терімен, матамен және басқа материалдармен қаптау;

металл тиектері мен металл пластиналары бар ұлтанды құрастыру, аяқ киімнің мақсаты мен өлшеміне байланысты металл тиектерді таңдау, оларды ұлтанға бекіту, металл пластиналарды ұлтанға бекіту;

қалыпты баулардан жасалған аяқ киімдерге арналған ұлтарағы бар дайындамалардың бауларын құрастыру және бекіту;

рантты табанның өн бойына, ал декоративтік рантты алдын ала өңделген табанға шегенің, түйреуіштердің, жіптің көмегімен машинада немесе қолмен бекіту;

машина жұмысындағы шағын ақаулықтарды жою.

509. Білуге тиіс:

аяқ киімнің үстін құрастыру бойынша күрделілігі орташа операцияларды орындау әдістері мен тәсілдері, аяқ киімнің табанын құрастыру ережесі мен әдістері, құю және вулканизация технологиясы, пресс-қалыптар мен қалыптардың өлшемдері, құрастыруға келетін бөлектердің өлшемдері мен мақсаты, шығарылатын өнімнің мемлекеттік стандарттары мен техникалық шарттары, жабдықтарды пайдалану және реттеу ережесі, жабдықтардың тораптары мен тетіктерінің ұсақ ақаулықтарын жою тәсілдері.

510. Жұмыс үлгілері:

1) аяқ киім үстінің бөлшектерін ызбамен немесе былғары, жасанды былғары жолақтармен тігу;

2) дайындамалардың тач тігістері мен аяқ киімнің, тоқымадан тоқылғаннан басқа барлық түрлерінің мойындысын пішу;

3) жартылай жұлықтардың құрамдас бөліктерін көлденең тігіспен, бірінші тігіспен алдын ала жапсырмасыз тігу;

4) жігі бар, сәндік жапсырмалары, бизиктері бар аяқ киімнің барлық түрлерінің, жігі, сәндік жапсырмалары, бизиктері жоқ етік қоныштарының дайындамалары бөлшектерінің жиектерін қайып тігу.

Жапсырып тігу:

1) көлемді жұлықтың мокасин жапсырмасы;

2) аяқ киімдердің барлық түрлерінің дайындамаларына алдын ала жапсырылған, сондай-ақ екінші және кейінгі тігістері бар гарнитуралар мен әшекейлер;

3) үй туфлиінің бүйір тігістерін бір уақытта сөге отырып, дайындамаға айналдыра салынған күлшіндер;

4) күлшіндерді аяқ киімнің барлық түрлерінің дайындамаларына алдын ала жапсыра отырып бірінші тігіспен, сондай-ақ екінші және кейінгі тігістермен тігу;

5) үлгі аяқ киім қонышының артқы тігісі бойынша біржақты бекіту;

6) етіктің тобығы мен қонышына сыдырма салу;

7) қонышы қысқа етіктерге бітеу клапандарды тігу;

8) тұмсықты аяқ киімдердің барлық түрлерінің дайындамаларына алдын ала жапсыра отырып бірінші тігіспен, сондай-ақ екінші және кейінгі тігістермен тігу;

9) аяқ киімдердің барлық түрлерінің дайындамаларына өңдеу;

10) артқы бау етік астарының ішкі және төменгі бөлігін жасырын тігіспен қонышқа тігу;

11) артқы және алдыңғы сыртқы бауларды барлық түрлі дайындамаларға екінші және кейінгі тігістермен тігу;

12) жұлықтарды аяқ киімдердің барлық түрлерінің дайындамаларына алдын ала жапсыра отырып бірінші тігіспен, сондай-ақ екінші және кейінгі тігістермен тігу;

13) кебістердің жұлықтарын, спорт және үй туфлилерінің жұлықтарын қонышқа тігу.

Тігу:

2) бәтеңке, қонышы қысқа бәтеңке, туфли, сандал, сандалет, жалаңаяқ киетін аяқ киім жиектерін былғарыдан жасалған астарын кеспей тігу;

3) тұмсығын бір уақыттағы перфорациямен көп қатарлы тігіспен тігу;

4) күрделі контурларды өңдеу;

5) жасырын тігісі бар ішкі артқы белдік;

6) күрделі контурлы әшекейлер.

Вулканизация

1) жиек, қаптал;

2) нәл.

Құю

2) нәл.

Сәнді аяқ киімнің ағаш және капрон өкшелері.

Мыналарды:

1) төсемені дайындамаға бекіту;

2) алдын ала жапсырып, өкшені шегемен бекіту;

3) табанның крокуль бөлігін өкшенің алдына бекіту;

4) нәлді аяқ киімнің өкше тұсына желіммен престе бекіту;

5) металл пластинаны тиекті ұлтанға бекіту;

6) ұлтанды, сына тәрізді өкшенің табанын замокқа бекіту;

7) астарды қатты тұмсықты ұлтараққа бекіту;

8) табанның өкше бөлігін дайындамаға бекіту;

9) тікендерді футбол бәтеңкесінің табанына бекіту;

10) қонышты аяқ киімнің тұмсық және өкшелік бөлігінде монолит резинадан жасалған қалыпты табан.

Бөлшектерді:

1) төсемені, табанды доппель, доппельді-желімді және сандалды бекіту әдістерімен бекітілген аяқ киімнің ізіне салу;

2) желім жағылған өкшені табанды өкшеге қиыстырмай-ақ аяқ киімнің өкше бөлігіне салу.

Параграф 4. Аяқ киімді құрастырушы, 4-разряд
511. Жұмыс сипаттамасы:

аяқ киімнің үстін дайындама бөлшектерін әртүрлі сыныпты және типті тігін жабдығында жіппен тігу арқылы құрастыру бойынша күрделі операцияларды және аяқ киімді қызмет көрсетілетін машинада немесе қолмен құрастыру бойынша күрделі операцияларды орындау;

бір бөлшектердің екінші бөлшектерге қатысты материалдарын бүлдірмей, дұрыс орналасуын қамтамасыз ету;

құю және ыстық вулканизацияға арналған жабдықтарды дайындау, қызмет көрсету және реттеу, пресс-қалыптар мен қалыптардың өлшемдерінің аяқ киім өлшеміне сәйкес келуін қамтамасыз ету;

машинаны реттеу және баптау.

512. Білуге тиіс:

аяқ киімнің үстін құрастыру бойынша күрделі операцияларды орындау әдіс-тәсілдері, жартылай дайын өнімдер мен қолданылатын қосалқы материалдардың сапасына қойылатын талаптар, вулканизациялық массаны балқыту температурасы, қалыптар мен пресс-қалыптардың өлшемдері, аяқ киім түржиыны, қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылысы, оны пайдалану және реттеу ережесі.

513. Жұмыс үлгілері:

Қосып тігу:

1) гарнитураны аяқ киімдердің барлық түрлерінің дайындамаларына алдын ала жапсыра отырып бірінші тігіспен тігу;

2) күлшінді аяқ киімдердің барлық түрлерінің дайындамаларына алдын ала жапсыра отырып бірінші тігіспен тігу;

3) тұмсығын аяқ киімдердің барлық түрлерінің дайындамаларына алдын ала жапсырусыз бірінші тігіспен тігу;

4) тұғыр (ішпек) мен өкшені тігілген-желімделген аяқ киімнің дайындамасына қаптау;

5) табанды айналдырылған аяқ киімнің дайындамаларына;

6) сыздықты дайындамаға;

7) сыздықты керілген жиекке көлемді дайындаманың өн бойына тігу;

8) артқы және алдыңғы сыртқы бауларды аяқ киімдердің барлық түрлерінің дайындамаларына алдын ала жапсырусыз бірінші тігіспен тігу;

9) жалаңаяқ киетін аяқ киімнің, туфлидің, сандалдың жұлығын бауын тіге отырып, бірінші және кейінгі тігістермен тігу;

10) ұлтарақты керілген жиек өлшемінің өн бойымен дайындамаларға немесе дайындаманың тұмсық және өкше бөліктеріне тігу;

11) әшекейлерді аяқ киімдердің барлық түрлерінің дайындамаларына алдын ала жапсырусыз бірінші тігіспен тігу.

Тігіс:

1) сәнді аяқ киімнің, туфли мен күрделі контурлы қонышы қысқа бәтеңкенің қонышын жоғарғы жиегі бойынша және айналдырылған астарын тігу;

3) бәтеңке, қонышы қысқа бәтеңке, туфли, сандал, сандалет, жалаңаяқ киетін аяқ киім жиектерін былғарыдан жасалған астарын кеспей тігу;

4) күрделі емес контурлы дайындамалардың бөлшектеріндегі сәнді сызықтарын алдын ала белгілемей, күрделі контурлы дайындамалардың бөлшектеріне және шығыңқы бедерлерге белгілер бойынша тігу;

5) бәтеңке, қонышы қысқа бәтеңке, туфли, қонышы қысқа етіктердің жұлықтарын және етіктердің алдын екінші және кейінгі тігістермен тігу;

6) машинада және қолмен мокасин тігіс;

7) аяқ киімнің мата дайындамаларын жиектеу таспасымен тігу.

Құю:

1) ұлтарақ;

3) бір түсті бөлшектерді мәнерлеу үшін силикон матрицалар;

4) тұтас қалыпты аяқ киім (табаны мен өкшесін бекіту).

Мыналарды:

1) өкшені аяқ киімнің өкше бөлігіне престе желіммен бекіту;

2) өкшені аяқ киімнің өкшелік бөлігіне алдын ала бұрандамен немесе шегемен бекітпей-ақ бекіту;

3) табанды өкшеге қиыстырып келтіре отырып, аяқ киімнің өкше бөлігіне өкшені бекіту;

4) резина жиектерін дайындамаға бекіту;

5) табанды аяқ киімнің сыртқы дайындамасына бекіту;

6) табанды жиектеу әдісімен бекітілген аяқ киімнің дайындамасына былғары баумен бекіту;

7) табанды қолмен өңдей отырып, қолдан жасалған сәнді аяқ киімнің ізіне (салу) бекіту (қайып тігу, жұмсарту, крокуль бөлігін бекіту, крокульді кесу);

8) табан, өкше және артқы сыртқы қайыс – ыстық вулканизация әдісі;

9) қонышты аяқ киімнің тұмсық бөлігіндегі былғары табан.

Параграф 5. Аяқ киімді құрастырушы, 5-разряд

аяқ киімнің үстін құрастыру бойынша аса күрделі операцияларды орындау, дайындамаларды еңбек бөлінісінсіз, дайындамаларды әртүрлі сыныпты және типті тігін жабдықтарында жіппен тігу әдісі арқылы құрастыру, аяқ киімді құрастыру бойынша күрделі операцияларды қызмет көрсетілетін машинада немесе қолмен орындау;

салынатын және бекітілетін бөлшектердің контурларының үйлесуін немесе олардың арасындағы және табанның жиегінен өкшеге дейінгі қашықтықтың тең болуын қамтамасыз ету;

жеке тапсырыспен жасалатын аяқ киімге арналған ағаш өкшені жасау, өкшеге қажетті қалып пен көлем беру;

машина мен жабдықтарды реттеу және баптау.

515. Білуге тиіс:

аяқ киім дайындамасының үстін еңбек бөлінісінсіз жасаудың технологиялық процессі, кейіннен өңдемей, дайындамалардың бөлшектерін құрастырудың әдіс-тәсілдері, жеке тапсырыспен жасалатын аяқ киімге арналған ағаш өкшені жасау тәсілдері, аяқ киімнің дайындамаларын жасау үшін пайдаланатын материалдардың мемлекеттік стандарттары мен оларға қойылатын техникалық талаптар, өкшелердің қалыбына қойылатын техникалық талаптар, ағаш түрлері, олардың қасиеттері мен кемшіліктері, аяқ киімді құю әдісімен құрастырған кезде компоненттердің мөлшер рецептурасы, аяқ киімді құрастырудың аса күрделі технологиялық операцияларын орындаудың нормативтері, қызмет көрсетілетін машиналар мен жабдықтардың құрылысы, оларды пайдалану ережесі, реттеу және жөндеу.

516. Жұмыс үлгілері:

Қосып тігу:

1) етіктер мен қонышы қысқа етіктердің қатты күлшіндерін бірінші тігіспен тігу;

2) алдын ала көтермесін жабыстырмай, етіктің алдын бірін және екінші тігіспен тігу;

3) алдын ала көтермесін жабыстырып, қонышты етіктің алдын бірінші тігіспен тігу;

4) жұлықты қонышқа және қонышты бәтеңкенің, жабық туфли мен қонышы қысқа етіктің, сәнді аяқ киімнің жұлығына, күрделі контурлы жұлық бөлшектерін алдын ала жапсырусыз бірінші тігіспен тігу.

Дайындамаларды еңбек бөлінісінсіз құрастыру:

1) сәндік аяқ киім;

2) ортопедиялық аяқ киім.

Сәнді сызықтарды дайындама бөлшектеріне үш және төрт инелі машинамен тігу.

Құю

2) аяқ киімнің үстіңгі бөлігінің дайындамасына табан мен өкшені құю.

Бекіту:

1) дайындаманы табанға өріп бекіту;

3) табанды аяқ киімнің астына престе желіммен бекіту;

4) рантты ұлтараққа қапсырма шегемен бекіту (рантты-тігілген, рантты-қапсырма шегемен бекітілген аяқ киім);

5) қонышты аяқ киімнің байламдық немесе өкшелік бөліктеріне былғары табанды бекіту;

6) табан, өкше – жиегін қыса отырып, тігісті-престі вулканизациялау әдісі.

Параграф 6. Аяқ киімді құрастырушы, 6-разряд

аяқ киімді қызмет көрсететін машинамен немесе қолмен құрастыру бойынша күрделі операцияларды орындау;

бекіту: табанды дайындамаларға және ұлтараққа, шолақ ұлтанды табанға бізөкше, бұранда және шегелі бекіту әдісі, престе аяқ киімнің табанына рантаның бүкіл периметрі бойынша желіммен жапсырылған табан;

табанға сәнді шегелермен жұлықтарды бекіту;

машина мен жабдықты реттеу, жөндеу.

518. Білуге тиіс:

аяқ киімді құрастыру тәсілдері мен әдістері, оның технологиялық нормативтері, қызмет көрсететін машина мен жабдықтың құрылысы, пайдалану, реттеу және жөндеу ережесі, құрылысы.

Параграф 7. Аяқ киімді құрастырушы, 7-разряд

рантты, доппельді, тігісті және сандалды бекіту әдісімен тартылған аяқ киімге табанды, табан етегін және табанның бірінші қабатын қосып тігу жолымен аяқ киімді құрастыру бойынша аса күрделі операцияларды орындау, қызмет көрсететін машинада рант ұлтарағының ерніне рантты жапсыра тігу;

тегіс тігісті және тігістің белгіленген жиілігін қамтамасыз ету;

машинаны реттеу және жөндеу.

520. Білуге тиіс:

аяқ киімді құрастыру тәсілдері мен әдістері, аяқ киімді құрастыру бойынша операцияларды жасаудың технологиялық режимдері мен нормативтері, қызмет көрсететін машинаның құрылысы, реттеу, жөндеу және ұсақ ақаулықтарды жою ережесі.

83. Аяқ киімді қалыптан алушы
Параграф 1. Аяқ киімді қалыптан алушы, 1-разряд
521. Жұмыс сипаттамасы:

аяқ киімді өңдеу қалыптарынан, керу пластиналарынан зақымдамай және майыстырмай алу, босаған қалыптарды фасоны мен өлшемдері бойынша сөрелерге, конвейерлерге немесе арбаға салу.

522. Білуге тиіс:

аяқ киімді өңдеу қалыптарынан алу ережесі, аяқ киімнің үсті мен табаны материалдарының қасиеттері, қалыптардың өлшемдері мен фасоны.

Параграф 2. Аяқ киімді қалыптан алушы, 2-разряд
523. Жұмыс сипаттамасы:

етік, бәтеңке және қонышы қысқа бәтеңкеден басқа аяқ киімдердің барлық түрлерін түзеткіштері мен керу қалыптарынан етікті зақымдамай және майыстырмай алу, босаған қалыптарды фасоны мен өлшемдері бойынша сөрелерге, конвейерлерге немесе арбаға салу.

524. Білуге тиіс:

етік, бәтеңке және қонышы қысқа бәтеңкеден басқа барлық етіктерді түзеткіштерден және аяқ киімді керу қалыптарынан алу ережесі, аяқ киімнің үсті мен табаны материалдарының қасиеттері, қалыптардың өлшемдері мен фасоны.

Параграф 3. Аяқ киімді қалыптан алушы, 3-разряд
525. Жұмыс сипаттамасы:

етік, бәтеңке және қонышы қысқа бәтеңкені керу қалыптарынан зақымдамай және майыстырмай алу, босаған қалыптарды фасоны мен өлшемдері бойынша сөрелерге, конвейерлерге немесе арбаға салу.

526. Білуге тиіс:

етік, бәтеңке және қонышы қысқа бәтеңкені керу қалыптарынан алу ережесі, аяқ киімнің үсті мен табаны материалдарының қасиеттері, қалыптардың өлшемдері мен фасоны.

84. Аяқ киімді жоңғылаушы
Параграф 1. Аяқ киімді жоңғылаушы, 2-разряд
527. Жұмыс сипаттамасы:

өкшелікті, өкшенің жиектерін пышақпен жону, өкшеге (ляписке) ойық жасау;

аяқ киім табанының артық жерлерін бүлдіріп алмай машинамен немесе арнайы жоңғылардың көмегімен қолмен алып тастау;

бөлшектерге қажетті қалып беру.

528. Білуге тиіс:

аяқ киімдерді жоңғылау ережесі және тәсілдері, жоңғылауға түсетін бөлшектер мен аяқ киімнің жартылай дайын өнімдеріне қойылатын талаптар.

Параграф 2. Аяқ киімді жоңғылаушы, 3-разряд
529. Жұмыс сипаттамасы:

қызмет көрсететін машинада аяқ киімге бекітілмеген нәлді, ұлтарақтарды, табанды жоңғылау, қатардағы аяқ киім табанының өкше, өкшелік бөлігін кесу тәртібі.

530. Білуге тиіс:

аяқ киімдердің бөлшектерін жоңғылау тәсілдері, қолданылатын жоңғылардың нөмірлері мен түрлері, аяқ киімді жоңғылауға қойылатын талаптар, қызмет көрсететін машинаның құрылысы мен жұмыс қағидаты.

Параграф 3. Аяқ киімді жоңғылаушы, 4-разряд
531. Жұмыс сипаттамасы:

қызмет көрсететін машинада орташа және аласа өкшені жону, нәлі бар қалыпталған табанның өкше бөлігін, унты сыздықтарын, табанды жиектерін жасай отырып кесу, жону-сәнді аяқ киімнің крокуль және өкшелік бөліктеріндегі табанды түзету.

532. Білуге тиіс:

аяқ киімнің бөлшектерін жону ережесі, қолданылатын жонғышты ауыстыру тәсілдері, аяқ киімді жоңғылауға қойылатын талаптар, қызмет көрсететін машинаны пайдалану ережесі.

Параграф 4. Аяқ киімді жоңғылаушы, 5-разряд
533. Жұмыс сипаттамасы:

табанды өн бойымен жоңғылау-түзету, жеңіл аяқ киім мен кебістердің табанын кесуді қызмет көрсететін машинамен жоңғылау;

қызмет көрсететін машина жұмысын реттеу.

534. Білуге тиіс:

аяқ киімді жону ережесі, қызмет көрсететін машинаны реттеу әдістері.

Параграф 5. Аяқ киімді жоңғылаушы, 6-разряд

аяқ киімдердің, жеңіл аяқ киімдер мен кебістерден басқа барлық түрлерінің резина табандары мен жасанды былғарыдан жасалған табандар кесіктерін қызмет көрсететін машинада жону;

нәлі бар резина табандардың өкше бөліктерінің кесіктерін жону;

машинаны реттеу және баптау.

536. Білуге тиіс:

аяқ киімдерді жону ережесі, дайын аяқ киімнің сапасына қойылатын талаптар, қызмет көрсететін машинаны реттеу және баптау ережесі.

Параграф 6. Аяқ киімді жоңғылаушы, 7-разряд
537. Жұмыс сипаттамасы:

аяқ киімдердің барлық түрлерінің былғары табандары кесіктерін, бекітудің сыздық жапсыру әдісімен жасалған тері төсемелі табан кесіктерін, өкшелі былғары төсемелер кесіктерін қызмет көрсететін машинада жону;

машинаны реттеу және баптау.

538. Білуге тиіс:

аяқ киімді жону ережесі, дайын аяқ киімнің сапасына қойылатын талаптар, қызмет көрсететін машинаны реттеу және баптау ережесі.