Зертханалық жұмыс №1 Тақырыбы: Гидростатикалық қысымды өлшеу тәсілін оқу. Жұмыс мақсаты: 1

2. 
   Қондырғының жабдыктарының және сыналатын сораптың техникалык мәліметтерін сынау хаттамасына енгізу керек.
   
3. 
   Сыналатын сорапты қондырғы үстіне орнату және сораптың түріне байланысты мүғалім беретін жабдықтарды қолданып орнату керек.
   

ЕСКЕРТПЕ: Сүйықтық есептегіштері істен шықпас үшін оларды сыналатын сорапты алдын-ала ценгрден тепкіш сүзгінің жүмысынан кейін қосқан жөн.

Сурет 4 - Басқару элементтері мен аспаптарының орналасуы

1-күш түсіруші қысым манометрі; 2-электронды айналым есептегіші ЭСО-5; 3-центрден тепкіш сүзгі тәртібінің манометрі; 4-берілетін сүйықтық есептегіші (40-120 л/мин); 5-берілетін сүйықтық есептегіші (7-40 л/мин);

29

6-жүмыс сүйыктығынын термометрі;

7-сүйыктық есептегішінің ауыстыру тұтқасы;

8-сұйықтык есептегіштері мен жіңішке тазартқышты қосу түткасы;

9-күш түсіруші дроссель түтқасы;

10-электр жетегінің кнопкалык станциясы;

11. 
    ЭСО-5 есептегішінің коректену көзін қосу тумблері;
    
12. 
    қосу тумблері;
    
13. 
    ЭСО-5 есептегішінің көрсеткішін алып тастау кнопкасы.
    

3. 
   Беріліс көлемін анықтау.
   
4. 
   Түтқаны 8 «есептегіш қосылған» жағдайына бұру керек. Осы кезде жұмыс сүйықтығының ағыны түтқамен 8 қосылған сәйкес келетін сүйықтық есептегіші арқылы өтеді.
   
5. 
   Кнопканы 13 басу аркылы нөлдерді орнату үшін көрсеткішкерді алып тастау.
   

Кесте 2 - Бастапқы мәліметтер

Есептеудің нәтижелерін сынау хаттамасына енгізу керек.

Сорапты сынауды алдындагы барлық пунктарды орындау аркылы жүргізу.

Сынаулар аяқталғаннан кейін қондырғының коректену көзін сөндіру керек. Баскару кнопкалары мен түтқаны бастапқы жағдайға орнату керек. Сыналатын сорапты қондырғыдан алу керек.

1. 
   Зертханалық жұмыстарды орындауға қондырғьшы пайдалану бойынша нұсқауларды өткеннен кейін кірісуге болады.
   
2. 
   Қондырғыны іске қосар алдында келесіні орындау керек: қондырғының жерге қондырылғанын тексеру; бақылау-өлшеуіш асаптарының жағдайын сырттай тексеру; гидробактағы жұмыс сұйықтығының деңгейін тексеру; 3-ші суретке сәйкес басқару мүшелерін бастапқы жагдайға орнату; электр қозғауышы білігінің айналуының дүрыстығын тексеру, яғни СОЛ ЖАҚҚА АЙНАЛУҒА арналған кнопканы басқан кезде жетекші муфта сағат тілінің бағытымен айналу керек.
   

Мұнда £)д - есептегіш бойынша жұмыс сұйықтығының көлемі;

айналым саны,айн.

Ламинарлы тәртіп дегеніміз - сүйық ағынның қозғалысы және ағынмен немесе қаблтпен және әрбір жеке бөлшіктердің траекториялары бірімен - бірі қиылыспайды, сызық тогы бөлшек траеокториясымен сәйкес келеді.

Турбулентті тәртіп - сүйық бөлшектері араласып, жеке бөлшектердің траекториясы күрделі сызықты береді, әрі олар өзара қиылысады.

Ламинарлы тәртіпті сүйықтық қозғалысы жоғарғы қоймалжында болғанда бақыланады, әсіресе көлшік суды.

Көбінесе инженер практикаларында су қозғалысы - турбулентті қозғалыстағы тәртіп кездеседі.

Осындай екі түрлі сүйықтықтар қозғалыс тәртібін айтқан ғалым Д. И. Менделеев 1880 жылы айтты: Н. П. Петровтың әрі қарай зерттеуінен кейін О. Рейнольдс болды. Осы сүрақты зерттеу дәлемдеген Д. И. Менделеев болды.

Ламинарлы және турбулентті ті - әртібі сүйықтық қозғалысының жылдамдығына байланысты, ол сүйықтық қоймалжындығы мен істегі оғын кесіндісінің геометрлік өлшеміне тәуелді. О. Рейнольдс тәжірибиесі өзге ғалымдар көрсеткендей, жылдамдықты ақырын көбейткенде,' қозғалыс ламинарлы бола алады бір белгілі аралықтағы жылдамдықта ғана, ары қарай турбулентті тәртіп басталады. Тәжірибені кері жүргізгенде, яғни жылдамдықты азайтқанда, турбулентті тәртіп белгілі бір жылдамдықта ғана сақталық, сосы^тт ламинарлы басталады.

Критикалық жылдамдық дегеніміз - қозғалыс тәртіптерін өзгерткенде болатын жылдамдық.

Бүл кезде екі түрлі критикалық жылдамдық болады: төменгі мен жоғарғы. Төменгі критикалық жылдамдықта турбулентті қозғалыс ламинарлығы өтедің ал жоғарғы ламинарлы жылдамдықта сәйкестік жолмен болады, орташа қозғалыс жылдамдығының критикалық жылдамдығының шамасымен жүреді.

Практикада жоғарыда көрсеткен екі тәртіптің қайсысы, тиянақты түрде, Рейнольдс критериі қолданылады:

Ке = У1, (1)

Мүнда V - ағын сүйықтықтың орташа жылдамдығы;

1 - істегі ағынның кез - келген сызықты шамасы;

1 - коймалжын сұйықтықтың кинематикалық коэффициенті.

1 шамасы ретінде: гидравликалық радиус, донгелек түтікте 1=ё - түтік диаметрі.

Қосымша келесі түсінік енгізіледі: төменгі Рейнольдс критикалық саны -(Ке) к = 1000 - 2300 мен жоғарғы Рейнольдс критикалық саны - (Ке) к = 4000 және көп.

(Ке) к - шамасы қозғалыс сүйықтығының тәртібі; мүнда Ке < (Ке) к = 1000 - 2300, ламинарлы тәртіб қозғалысының орнын (Ке) к = 4000 және көп -турбуленттіні білдіреді. (Ке) к < Ке < (Ке) к - тұрақсыз қозғалыс аймағының тәртібін көрсетеді, ламинарлы да, турбулентті де қозғалыс тәртібі бола алада.

Тәжірибе кондырғысы мен жұмыс принциптерін суреттеу

Қондырғы: арынды бактан 1, шыны түтіктен 2, қабықтан 3, негізден 4, өлшем багы 5 су таратушы коллектордан 6, 7 және басқару мүшелерінен түрады.

Толтырылған арынды бак түйық көлем, оның іші жартылай сумен толтырылады. Су деңгейін арынды бактағы көруге болады, шыны арқылы 8 бен 9. Арынды су күбыры 10 арқылы су алдымен тыныштандырғышқа 11, сосын одан бөлінген қабырға арқылы бактың өзге бөліміне болады.

Су жиегі арынды бактағы, бос арын 12 арқылы реттеліп отырады, соңғысы төгуші су қүбырына 13 бекітілген. Арынды бакқа қораб 14 бекітілген, оның қууысы бояғышпен толтырылған, үсті қақпақшамен 15 жыбалған. Бояғыш резервуардан жіңішке түтік 16 арқылы шыны түтікке түседі, оның диаметрі 20x1, 25. Ол сұйықтықтың қозғалыс тәртібін бақылау, үшін. Су температурасы арынды бактаға лабораториялық термометр көмегімен өлшенеді.

Қабыршық іші, өлшем бак пен су таратушы коллектор орналасады.

Қабыршықтың алдыңғы қабырғасына деңгей көрсеткіші 18 шығарылған, шкала арқылы су көлемінің, бактағы өлшем шамасы есептелінеді.

Басқарушы мүше қондырғыда орналасқан, алдыңғы панелде 19, панелдер 20 түтқасы бар бүрандаларға сәйкес келеді қондырғыны су қүбырына және канализацияға қосу штуцер 21 арқылы іске асырылады, ол сыртқы бетіндегі қондырғы негізінде орналасқан.

Қондырғыны ток көзіне қосу, ток көзіне қосатын айырлы бау 22 арқылы іске асырылады.

Қондырғыдағы жұмысты бақылауда ламинарлы және турбулентті қозғалыс тәртібі судың шыны түтіктегі, келесі ретпен орындалады.

Тәжірибелік мәліметтерді өңдеу кесте түрінде орындалады. Арынды бактағы өлшенген температура бойынша Пуазейлдің эимпирикалық формуласын қолдана отырып, су түтқырлығының кинематикалық коэффицентін анықтау керек:

Мүнда I -Цельсий өлшеміндегі судың температурасы. Өлшеуіш бакқа түсетін судың көлемі бойынша әрбір шыны трубка үшін су шығыны есептеледі:

Мүнда \У_Н и \У_К - өлшеуіш бактағы өздігінен толудың бастапқы және соңғы су

Мүнда С>-ағынның тірі кесіндісінің ауданы, см".

Қозғалыс режимі өзгеретін жылдамдық қауіпті жылдамдық У_кр деп аталады.

Формула (1) бойынша әрбір тәжірибе үшін табылған мәндер бойынша Рейнольдс саны Ке есептеледі. Қозғалыстың ауіпті жылдамдығына сәйкес келетін Рейнольдс санының мәні Рейнольдстың қауіпті саны деп аталады.

Суреті - Сұйықтык козғалысы режимдерін сынайтын қондырғы

7

Кесте 2 - Гидросызықтардағы шығын, (м /мин).

Тақырыбы: Гидрожетекті автоматикалы баскару.

Жұмыс мақсаты: Гидроавтоматиканың құрамалары және

гидрожетектің элементтік базасымен танысу; гидроқұрал-жабдықпен жұмыс істеу және есептеуді үйрену.

Негізгі теориялық мәліметтер

Агрегаттық станоктарда гидрожетекті пайдалану себебі: басқарудың жеңілдігі, оның өте жақсы қүрастырылымы, сызықытық қозғалыстың жеңілдігі, күшті және жылдамдықты реттеудиапазонының жалпақтығы.

Гидроавтоматика күралдар циклдік гидрожетектің схемасын қарастыру. Тез кетіру-жұмыс жүрісі-тез қайтару циклмен жүмыс істеу ілгерімелі қозғалысты гидрожетектің ықшам сызбасы 1-ші суретте көрсетілген. Гидрожетекті басқару-автоматикалық, жолдық бақылаумен: ағыннын реттегішімен, айдау сызығында қондырылған.

Жетек былай жұмыс істейді: таратқыш бастапқы орнында түрғанда (1-сур.) сүйық насостан гидросызықтардан 9,11 және 12 арқылы Р4 және РЗ сол қуысқа келеді.

Сондықтан ауысып қосылады Р1,П позициядан I позицияға, ауысып қосылу моменткекелетін жүйені тез қайтарудан тез келтіру тәртіпке. Гидроцилиндрлік поршень сол шеткі орнында тұрады.

Тартқыш Р1 позицияіқосқан соң жұмыс жасайтын сұйық гидросызық арқылы 4,6 цилиндрге келеді, 5-кетүспей және ағынның реттегіші РП.

1 Мұғалімнің бақылауымен гидроавтоматика және гидрожетектің типтік

2 Екінші кеетеде берілген шарттар бойынша вариантқа сәйкес

Гидроцилиндрдің гильзасының ішкі диаметрі В берілген. Ғ және Р қысымы бойынша келесі теңдеумен есептеледі:

Гидроцилиндрге берілетін 0 сүйық шығыны V шапшаң берілу жылдамдығы және поршень көлемі мен анықталады, сонымен қатар гидроцилиндрдегі сүйықтың ағып кетуін есептеп, берілген жылдамдықты камтитын шығын:

Гидроцилиндрдің шток бөлігіне бағытталған сүйық шығыны шапшаң ауытқу режимінде £>_я -қа тең, поршень бөлігінен шығатын сүйықтың шығыны мынаған тең:

Есептеулердің нәтижелері бойынша гидропроводтың барлық операциялары үшін гидрожүйедегі шығындар кестесін толтыру.

3. Қүбырлардың көлденең қималарының өлшемдерін анықтау.
Трубопроводтардың көлденең қималарының ауданы, шығындардың

шамалары және жарамалданған жылдамдығы бойынша анықталады.ёН трубопровод сызығында Р=6,ЗМПА бойынша және Ұ_н = (4-5)м/с аныкталады.

Құйылу сызықтағы күбырдың диаметрі ё О_с шығыны мен Г

жылдамдықпен анықталады Ү_с = (і,5 — 2,5). Сору сызықтығы сі_с- диаметріне тең

ғылып алынады. Диаметрлерінің есептелінген шамалары нормальға келтіруін кестені толтыру керек.

Сурет 1 - Гидрожетектің принципиалдық ықшамсызбасы

1. 
   Свешников В.К, Усов А.А. Станочные гидропривады. Справочник,М., Машиностроение, 1982.-464 с. ил.
   
2. 
   Свешников В.К., Усов А.А. Станочные гидроприводы. Справочник,-2е изд., перераб. И доп.-М., Машиностроение, 1988-512 с.ил.
   
3. 
   ГОСТ.2.781-68. Обозночение условные графичиские. Аппаратура распределительная и регулирующая гидравлическая и пневматическая -М., изд. Стандартов 1968.-34с.
   
4. 
   ГОСТ2.780-68. Обозначения условные и графические. Элементы гидравличиских и пневматичиских сетей.- М., изд. Стандартов 1968-55.
   
5. 
   ГОСТ2.782-68. Обозночение условные и графичиские. Насосы и двигатели пневматичиские и гидравличиские.-М7, изд. Стандартов 1968-ІЗс.