БҮЙРЕК ЖӘНЕ ЗӘР ШЫҒАРУ АҒЗАЛАРЫНЫҢ АУРУЛАРЫ

1. Үлкен, сондықтан жоғарғы полюсі жоғарырақ, төменгі полюсі төменірек, 12-ші кеуде омыртқасы мен 4-ші бел омыртқасы аралығында орналасады;

2. Бүйректің қыртысты қабаты, бүйрек түтікшелері туылған кезде жақсы жетілмеген, сондықтан бүйректің сүзі қызметі нашарлау дамып туылады.

Бүйрек көлемінің, салмағының салыстырмалы түрде үлен болуы;

3. Оның зәр түзу қызметін жақсы атқаруының себепшісі. Мысалы, жаңа туған баланың өзі тәулігіне 20-25 рет, 1 жасқа дейін 15 ретке дейін зәрге шығады. Бірақ, бүйректің сүзгі қызметі бүйрек түтікшелерінің жетілмеуімен байланысты өз дәрежесінде емес. Сондықтан, ерте жастағы балалардың зәрінде қалыпты жағдайдың өзінде;

4. белок, қан түйіршіктері анықталуы мүмкін;

5. Бүйрек түбектері және несеп ағарлары кеңдеу, несеп ағарлары түзу емес, иілістері байқалады, бұлшық ет және серіппелі қабаттары нашар дамыған. Аталған анатомиялық ерекшеліктер жас балаларда зәрдің жиналып, тұрып қалуына себепші және оларда бүйрек ауруларының жиірек кездесуіне де әсерін тигізеді.

6. Қуық – жоғарырақ орналасқан, сиымдылығы жасына қарай әр түрлі: жаңа туған балада – 50 мл; 3 айлық балада – 100 мл; 1 жасар балада – 200 мл; 10 жасар балада – 900 мл болады.

7. Зәр шығару каналы қысқа: қыз балаларда 0,8 – 1 см, ер балаларда – 5-6 см. Қыз балалардың зәр шығару каналының сыртқы саңылауы ерте жасында ашық тұрады, анусқа жақын орналасқан, бұл ерекшеліктер төменнен жоғары қарай инфекция таралуына бейімдейді, балаларда бүйрек ауруларының жиірек байқалуының тағы бір себебі болып табылады.

Тәуліктік диурез балаларда жасына қарай өзгеріп отырады, оның құрамы, меншікті салмағы да бірдей емес. 1 айлығында – 300 мл, 6-12 айында – 600 мл. Одан асқасын формула бойынша есептеп табуға болады. 600+100 х (Н-1) бұл жердегі 600 – 1 жасар баланың тәуліктік диурезі, Н – баланың жасы.

Зәрдің меншікті салмағы зәрдің мөлшерімен және бүйректің концентрациялаушы қызметімен байланысты болады. Ерте жастағы балаларда зәрдің тығыздығы төмен 1003-1008 болады, өсе келе жоғарлайды.

Зәр шығару ағзаларының қызметін тексеру әдістері:

1. пальпация – бүйректі сипалап тексеру;

2. перкуссия (Пастернацкий әдісі) – бүйрек тұсын ұрғылап тексеру.

3. инструментальды тексерістер – Рентгенді тексерістер, УЗИ, цистоскопия, уретероскопия, рентгендік контрасты урография т.б.

4. функциональдық тексерістер – бүйректің зәр түзу, сүзгі және концентрациялаушы қызметтерін тексеру – зәрдің жалпы анализі, Зимницкий, Аддис-Каковский, Амбурже, Нечипоренко әдістері бойынша жүргізіледі.