З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

ХIХ–ХХ ѕасырлардыѓ бас кезiндегi ћазаћ поэзиясы

жүктеу 44,75 Mb. Pdf просмотр бет 437/481 Дата 04.01.2022 өлшемі 44,75 Mb. #36216

3. ХIХ–ХХ ѕасырлардыѓ бас кезiндегi ћазаћ поэзиясы.  Аћын  Шер- нияз Жарылѕасџлы  (1817–1881) ћазiргi Аћтбе облысыныѓ аумаѕын- да дљниеге келдi. Жас шаѕынан леѓ шыѕара бастады. Махамбет Gтемiсџлы сияћты ол да Бкей хандыѕындаѕы шаруалар ктерiлiсiне белсене ћатысты. Gзiнiѓ жалынды жырларында халыћты азаттыћ жо- лындаѕы кљреске шаћырды. Оныѓ билеушi сџлтан Баймаѕамбет Ай- шуаћџлына арнаѕан леѓi халыћ арасында кеѓiнен мќлiм. Онда Б. Айшуаћџлыныѓ халыћтыѓ мљддесiне ћарсы жасап отырѕан озбыр- лыѕы, сџлтанныѓ арамзалыћ ќрекеттерi аяусыз сыналады. ХIХ ѕасырдыѓ бiрiншi жартысында поэзияда кљнделiктi мiрдiѓ ќр тљрлi салаларын, ћарапайым адамды жыр етуде жаѓа бастама ћалыптасты. Осы орайда  Шже Ћаржаубайџлы ,  Сљйiнбай Аронџлы  си- яћты крнектi аћындар шыѕармашылыѕыныѓ маѓызы зор болды. Олардыѓ поэзиясына патша љкiметiнiѓ отаршылдыћ езгiсi кезiндегi елдiѓ ауыртпалыћты жаѕдайы, кљнделiктi мiрдегi ќлеуметтiк- экономикалыћ мќселелер арћау болды. ХIХ ѕасырдыѓ 40–60-жылдарындаѕы поэзияныѓ жарћын кiлдерi ћатарына  Дулат Бабатайџлын ,  Шортанбай Ћанайџлын ,  Мџрат Мѓке- џлын   ћосуѕа болады. Бџлар «зарзаман» дќуiрiнiѓ аћындары аталды. Олардыѓ поэзиясыныѓ негiзгi сарыны ткен заманды, ћазаћ халћы- ныѓ бџрынѕы ерлiк iстерi мен аѓызѕа айналѕан мiрiн аѓсау, жаѓа заманныѓ зардаптарын сынау болды. Мџрат Мѓкеџлы «Љш ћиян» деген леѓiнде Ресейдiѓ Ћазаћстан- ды жаулап алуы мен отарлауы кезiндегi ћазаћ халћыныѓ ауыр жаѕ- дайын шынайы суреттейдi. «Едiлдi тартып алѕаны – Етекке ћолды салѕаны. Жайыћты тартып алѕаны – Жаѕаѕа ћолды салѕаны. Ойылды тартып алѕаны – Ойындаѕысыныѓ болѕаны. Маѓѕыстауда љш тљбек Оныдаѕы алѕаны. Љргенiш пен Бџхарѕа Арбасын сљйреп барѕаны – Ћоныстыѓ бар ма ћалѕаны?! Мал мен басты есептеп, Баланыѓ санын алѕаны – Аѓѕарсаѓыз жiгiттер, Замананы таѕы да – Бiр ћырсыћтыѓ шалѕаны!» жүктеу 44,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз