З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

. М а х а м б е т ] т е м i с џ л ы ш ы ѕ а р м а ш ы л ы ѕ ы

жүктеу 44,75 Mb.

Pdf просмотр

бет	436/481
Дата	04.01.2022
өлшемі	44,75 Mb.
	#36216

1 ... 432 433 434 435 436 437 438 439 ... 481

a7e3c8ceae024defa23fe189d0091236

2 . М а х а м б е т ] т е м i с џ л ы ш ы ѕ а р м а ш ы л ы ѕ ы .

М а х а м б е т
;темiсџлы
поэзиясы
Исатай Тайманџлы
бастаѕан ктерiлiспен ты-
ѕыз байланысты болды. Махамбет аћ найзасы, асћаћ жырымен де
халыћтыѓ азаттыѕы љшiн кљрестi. Оныѓ асћан дарындылыѕына
ћалыѓ жџртшылыћ бас идi. Махамбет от ауызды сз шеберлiгiмен
ћатар, зiнiѓ домбырашы-кљйшiлiгi, батырлыѕы, аћындыѕы мен
даналыѕы арћасында ел арасында даѓћћа блендi. Ол орыс, татар
жќне араб тiлдерiн жаћсы бiлдi. Сондыћтан да ол 1824–1829 жыл-
дары Жќѓгiр ханныѓ џлы Зџлћарнайдыѓ тќрбиешiсi ретiнде
Орынбор ћаласында тџрды. Осы жылдары орыс жазушысы, этно-
граф В.И. Дальмен, саяхатшы ѕалым С.Г. Карелинмен жаћын
танысып, достасып кеттi.
Махамбет Gтемiсџлы Исатай Тайманџлы бастаѕан халыћ-азаттыћ
ктерiлiсте зiнiѓ жалынды леѓдерiмен халыћты патша љкiметi мен
хандардыѓ езгiсiне ћарсы кљреске шаћырды. Ол з елiнiѓ отарлыћ
езгiден азат болѕанын крсем деп армандаумен ттi. Махамбеттiѓ
леѓдерi халыћ ктерiлiсiнiѓ ћуатты дауысы, бостандыћ пен ќдiлдiк-
тiѓ џраны болып табылады.
Аћын ктерiлiсшiлердi зiнiѓ жалынды жырларымен жiгерлен-
дiре тљстi ќрi ћарулы шайћастарѕа зi де белсене ћатысты. Ол патша
љкiметiнiѓ халыћћа ћарсы саясатын, жергiлiктi хан, сџлтандардыѓ
ћарапайым халыћћа шектiрген ћасiреттерiн аяусыз сынѕа алды. Еѓ-
бек адамдарыныѓ ћџлдыћ мiрiне ћарѕыс айтты:
«Ћапыда ткен дљние-ай,
Халћымныѓ крген ћорлыѕы,
Хандардыѓ еткен зорлыѕы...
Ата-ананы сктiрiп,
Ат басына соћтырып,
Нќлет десе болмас па
Осылай жљрген жљрiске...

308
Махамбеттiѓ «Ереуiл атћа ер салмай...», «Соѕыс», «Алайма, сџл-
тан, алайма!», «Баймаѕамбет сџлтанѕа айтћаны», «Тарланым», «Тай-
манныѓ џлы Исатай», «Мџнар да мџнар, мџнар кљн», «Ћызѕыш ћџс»
жќне басћа леѓдерiнде ктерiлiсшiлердiѓ бейнесi, Исатайдыѓ ћа-
њармандыћ ерлiгi шебер суреттелген. Gр рухты аћын туѕан халћыныѓ
бостандыѕы мен тќуелсiздiгi жолындаѕы кљрестi жырѕа ћосып ттi.

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 432 433 434 435 436 437 438 439 ... 481