З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

§14.  Б]КЕЙ ХАНДЫЅЫНЫЃ ЋЏРЫЛУЫ

жүктеу 44,75 Mb. Pdf просмотр бет 117/481 Дата 04.01.2022 өлшемі 44,75 Mb. #36216

Навигация по данной странице:

• 1. Ћазаћтардыѓ Жайыћтыѓ оѓ жаћ бетiне Hтуiнiѓ негiзгi себептерi.

§14.  Б]КЕЙ ХАНДЫЅЫНЫЃ ЋЏРЫЛУЫ 1801 жылы Едiл мен Жайыћ аралыѕына Кiшi жљз ћазаћтарыныѓ бiр блiгi кшiп барды. 1812 жылы онда Бкей хандыѕы ћџрылды. Ол 1845 жылѕа дейiн мiр сљрдi. 1. Ћазаћтардыѓ Жайыћтыѓ оѓ жаћ бетiне Hтуiнiѓ негiзгi себептерi. ХVIII–ХIХ ѕасырлардыѓ аралыѕында Кiшi жљз ћазаћтарыныѓ бiр блiгi Жайыћтыѓ оѓ жаѕалауына з беттерiнше жаппай кше баста- ды. Мџныѓ бiрнеше негiзгi себептерi бар едi.  Бiрiншiден,  шекара ше- бiне таяу аймаћтарда отырѕан ћазаћтар мал жайылымынан ћатты тапшылыћ крдi. Патша љкiметi олардыѓ жер жнiндегi тiнiштерiне ћџлаћ аспады. Мџныѓ зi орыс отаршылдыѕына ћарсы жаѓадан кте- рiлiстер тудыра бастады. Ћазаћтардыѓ Ћытайѕа ћарай кшiп кету ыћтималдыѕы пайда болды.  Екiншiден,  ћазаћтар здерiнiѓ бџрынѕы атаћонысына ћайтып баруѕа тырысты. Ал ол ћоныстар Ресеймен шекаралыћ шептiѓ iшкi жаѕында ћалып ћойѕан болатын. 1771 жылы Едiл ћалмаћтарыныѓ елеулi љлкен тобы Шыѓжаѓѕа кшiп кеткеннен кейiн Едiл мен Жайыћ аралыѕында босап ћалѕан жерлер болды.  Љшiншiден,  Сырым Датџлы бастаѕан ктерiлiс кљшпен басып-жаншылѕан соѓ оѕан ћатысушыларѕа сџлтандар мен ханныѓ тарапынан ћатты ћысым крсетiлiп, ћуѕын-сљргiн жиiлеп кеттi. Тртiншiден , Е. Пугачев пен С. Датџлы бастаѕан ктерiлiстер аяусыз басып-жаншылѕаннан кейiн патша љкiметi бџрыннан белгiлi «блiп ал да, билей бер» деген империялыћ пиѕыл принципi бойынша бiртџтас Кiшi жљздi ќлсiретуге тырысып баћты. Ќбiлћайыр ханныѓ џрпаћтары болып табылатын бiрнеше топтыѓ арасында таћ таласын шиеленiстiре тљстi. Хан таѕынан негiзгi љмiткерлердiѓ бiрi Бкей сџлтан болатын. Бiраћ  1797  жылы ћартайѕан  Айшуаћ  сџлтан Кiшi жљздiѓ ханы болып шыѕа келдi. Шыѓѕыс џрпаћтарыныѓ арасын- даѕы ћарым-ћатынас шиеленiсе тљстi. Мџндай жаѕдайдан шыѕудыѓ бiрден-бiр жолы Жайыћтыѓ оѓ жаћ бетiне кшiп бару ѕана ћалды. Бџл Шыѓѕыс џрпаћтары мен шекара ѓiрi тџрѕындарыныѓ мљддесiне сай келетiн едi. жүктеу 44,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз