Программа құрылымы. Негізгі модуль. Әдіс

2.4 Программа құрылымы. Негізгі модуль. Әдіс

Program Project1;

Uses

Forms,

{$R*.RES}

begin

Application. Initialize;

Application. Run;

end.

мұндағы,

Uses – (қолдану) – Турбо Паскальдағы сияқты, қызметші сөз. оның соңына программада пайдаланылатын стандартты (кітапханалық) Forms модулі мен Delphi –ден соң оның қайсы модульдік файлда құрылатыны (in ’Unit1.pas’) және онымен байланысты фома атуы көретіледі ({Form1}).

{$R*.RES} – нұсқау. Ол компиляторға қосымшаның (Windows көмегімен дайындалған қолданбалы программаның) қор сипаттамаларын, мысалы, шартбелгілер (пиктограммалар) сақталған файлды және т.с.с. пайдалану керектігін көрсетеді (файлдың кеңейтілуі - .res);

begin – end операторларының аралығына енгізілген соңғы бөлім – қосымшаның алғашқы жүктелуін қамтамасыз ететін әдістер (Delphi-де арнайы іс-әрекетті орындайтын процедура, функция және командалар әдістер делінеді):

Application. Initialize-қосымша объектісін инициалдау (программаны алғашқы рет дайындау) әдісі;

Application. CreateForm-проект құрамына енетін форманы дайындап, экранда көрсету әдісі (сreate-құру);

Application. Run-пограмманы іске қосуды қамтамасыз ету әдісі.

Delphi-де әдістің командалық түрде жазылуы:

Мысалы, Application. Initialize- Application объектісінің Initialize әдісін орындау

Кейбір жағдайда бөлімге проект сақталатын бума атын меншіктеу командасын қосып қою да мүмкін, т.б.

Жалпы , Delphi-де программаның орындалуы автоматты түрде негізгі модульді орындаудан басталады.

Модуль-түрлі іс-әрекеттерді орындауға арналған программа бөлімі. Модуль тақырыбы Unit (модуль) қызметші сөзінен басталып, соңына әдеттегідей нүктелі үтір (;) таңбасымен аяқталатын модуль сипаттамасы жазылады. Delphi-дің модульге алғашқы рет меншіктейтін сипаттамасы: Unit1. Жаңа проект ашылған кезде модуль дайындамасы да автоматты түрде құрылады:

Unit Unit 1;

Interface

Usis

Graphics, Controls, Fopms, Dialogs;

Type

TForm1=class(TForm)

{Private declarations}

public

{Public declarations}

var

Implementation

{$R*.DFM}

end.

Private (жеке, дербес) бөліміне тек ағымдық модульге тиісті элементтер енгізілуі мүмкін (элемент-өрістер, әдістер, қасиеттер мен оқиғалар); Public(көпшілік) бөлімінің ішінде ағымдық модульге қол жеткізуге болатын кез келген программа не модульдің көрінетін элементтері, облыстары енгізіледі. Олар класқа енетін элементтердің пайдалану облыстарын ғана анықтайтын болғандықтан , әдетте (көп жағдайда) олар бос көрінеді.

Implementation (іске асыру, орындау) бөліміндегі {$R*.DFM} -.dfm кеңейтілуі бойынша жазылған файлды пайдалану нұсқауы. Ол модульді оған сәйкес форманың сипаттамасымен байланыстырады. (файлға форма қасиеттерінің мәндері жазылып қойылған. Ол формада орнатылған компоненттер қасиеттерінің де сипататмаларын бойында сияқты. Қасиеттер сәйкес Object Inspector терезесінде көрінеді). Одан соңғы қатарларға программалаушы Delphi тілінде қажетті процедураларды қолдан кірістіру керек. Олардың ішіндегі оқиғаны өңдеуіш процедуралардың тақырыптары модульдің интерфейс бөлімінде автоматты түрде жазылып қойылады.

Кейде модульдің соңына инициалдау (initialization) бөлімі енгізіледі. Бөлім модуль айнымалыларын инициялдап, (бастапқы мәндер беріп) программаны дайындау үшін қажет. Егер ол толтырылса, бұл бөлім басқаруды программа денесіне беруден бұрын орындалады. Бөлім нұсқауларын begin және end кілттік сөздерінің арасына енгізу керек. Жоғарыда көрсетілген сияқты, бөлім толтырылмаса, begin сөзі жазылмай, оған тек end сөзі енгізіледі. Ол – модульдің соңын білдіретін кілттік сөз.

2. 
   ӨНДІРІСТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ
   

3. 1 Программа формаларының жалпы сипаттамасы

1. 
   Есеп мазмұнымен танысу
   
2. 
   Жобалау және берілгендер базасын басқару жүйелері процесстерін оқып-үйрену.
   
3. 
   Берілген есептің құрылымын дайындау.
   
4. 
   Бала-бақшаға қатысты мәліметтер жинақтау.
   
5. 
   Есептер дайындау.
   

Delphi ортасында берілгендер базасын дайындаудың негізгі кезеңдері

• 
  Мәліметтер кестесінің құрылымын дайындау және сипаттау;
  
• 
  Кестелер арасындағы байланыстар жүйесін тағайындау және мәліметтер схемасын дайындау;
  
• 
  Берілгендер базасы кестелеріне сұраныс жүйелерін дайындау және оларды мәліметтер схемасына интеграциялау;
  
• 
  Мәліметтерді енгізу/шығарудың экрандық формаларын дайындау;
  
• 
  Мәліметтер бойынша есептер жүйесін құру;
  
• 
  Мәліметтер бойынша статистикалақ диаграммалар тұрғызу;
  
• 
  Берілгендер базасының программалық кеңейтулерін ондағы спецификалық есептерді шешу мақсатында дайындау;
  
• 
  Мәліметтерді қорғау, құқық және жұмыс істеуді шектеу жүйелерін құру.
  

3.2 Жұмыс мағынасын сипаттау

Қызығушылық туғызып отырған зерттелетін нақты өмір бөлімін заттық облыс деп атайды.Білім беру саласындағы ақпараттық-іздеу бөлімінің құрылымын қарастырайық.

Есептің қойылуы барысында есептің шешілу алгоритмі құрылды. Есеп

7- суретте көрсетілген PARADOX 7 берілгендер базасын басқару жүйесінің көмегімен шешілді.


7 сурет - paradox 7 берілгендер базасы

3.3 Берілгендер базасын толтыру алгоритмін құру

Қажетті кестелерді құрып болған соң бұл кестелерді қажетті ақпаратпен толтыру және құрылған кестелерді өңдеу мәселесі туындайды. Әрбір кестеге арнап оны өңдеу процедурасы жазылады. Осыдан, модульдік программалау қажеттілігі пайда болады. Демек, бірден модуль аралық интерфейс сұрағы пайда болады. Мұнан басқа, бірден пайдаланушы интерфейсін құру қажеттілігі де пайда болады. Берілгендер базасын толтыру алгоритмін құрылымдық түрде былайша кескіндеу мүмкін:

Берілгендер базасын белсенідру

Пайдаланушы интерфейсін толтыру

Берілгендер базасын ену мәліметтерімен толтыру

Мәліметтерді берілгендер базасында сақтау

8 сурет - Берілгендер базасын толтыру алгоритмін құру

Әрбір кесте үшін осы кестені басқаратын өзіндік дербес модуль құрылады. Ол алдымен автономдық режимде тексеріледі, яғни осы модульдің берілгендер базасымен программалық және аппараттық түрдегі күтпеген жағдайлар үшін үйлестірілуі іске асырылады.

Жоғарыдағы сурет модуль аралық және пайдаланушы интерфейстерін кескіндейді және сонымен қатар толықтай программалық өнімнің құрылымы да көрініп тұр.

3.4 Программаның толықтай жұмыс істеу алгоритмі

Модульаралық интефейстің жұмыс алгоритмін құрылымдық түрде былайша кескіндеуге болады:

9 сурет - Программаның толық жұмыс істеу алгоритмі

Модуль аралық интерфейсті құру барысында келесі факторлар ескерілуі тиіс:

• 
  пайдалану барысындағы көрнекілігі және қарапайымдылығы;
  
• 
  программаның жұмыс істеу сенімділігі;
  
• 
  жұмыс істеу жылдамдығының жоғарылығы.
  

Шығу мәліметтерін баспаға шығаруға арналған программалық модульді жоғарыда сипатталған алгоритмге сүйеніп құру тағы да құрылымдық программалаудың қолданылуын қажет етеді, себебі түрліше есептерді баспаға шығару үшін әрбір формаға арналған жеке программалық модульдер құруға тура келеді. Баспаға шығаруды мәзір арқылы басқарады.

3.5 Берілгендер кестелерін құру

Мен өзіме керекті кестелерді Database Desktop утилитасы арқылы құрып аламын. Маған балалар жайлы толық мәліметтер олардың аты-жөні, туылған жылы, тобы, мекен жайы, телефоны, туу туралы куәліктің нөмірі, жынысы, ұлты қажет. Кестені (1-кесте) құру үшін алдымен өріс сипаттамасын сипаттау керек.
1 кесте- bala.db

№	Өріс	Тип	Өлшем	Кілт	Сипаттама
1	Kod	I		*	Бала коды
2	FIO	A	50		Баланың аты-жөні
3	Tuilgan kyni	D			Туылған күні
	Jinisi	A	6		Жынысы
	Ulti	A	10		Ұлты
4	Gruppa	А	12		Тобы
5	Adress	A	20		Мекен жайы
6	Telefon	N			Үй телефоны

Екінші кесте балалардың ата-аналары жайлы мәліметтер (Ata_ana.db). Олардың аты жөнідері, қызметтері , жұмыстарының мекен жайлары, жұмыс немесе қол телефондарымен кестені толтырамын. Кестені құру үшін алдымен өріс сипаттамасын сипаттап (10-сурет) толтыру керек. Кестелерді байланыстыру үшін «Kod» өрісін пайдаланамыз. Бұл өріс балалардың туу туралы куәлігінің нөмірі.Ол үшін өрісті индекстеп алуымыз керек, бұл іс-әрекет 11-суретте көрсетілген.

2 кесте-Өрістерді толтыру

№	Өріс	Тип	Өлшем	Кілт	Сипаттама
1	Kodi	I		*	Ата- ана коды
2	Akesinin Familiasi	A	20		Әкесінің аты жөні
3	Gumis orni	А	15		Жұмыс орны
4	Gumis telefoni	N			Жұмыс телефоны
5	Anasinin Familiasi	А	20		Анасының аты жөні
6	Gumis orni	А	15		Жұмыс орны
7	Gumis telefoni	N			Жұмыс телефоны

10-сурет - Өрістер сипатталған терезе

Үшінші кесте балалардың айлық төлем ақысы жайлы болмақ (Oplata.db). Бұл кестеге (2-кесте) туу туралы куәліктің нөмірі, баланың аты-жөні төленетін айлық сомасы, төленген күнін толтыратын өрістер керек.

3 кесте- oplata.db

№	Өріс	Тип	Өлшем	Кілт	Сипаттама
1	Kod	I		*	Туу тур куәлік нөмірі
2	FIO	A	20		Баланың аты-жөні
3	Oplata	N			Айлық төлем ақысы
T	Tol_kyn	D			Төлеген күні

11 сурет - Өрістерді индекстеу терезесі

Төртінші кесте (Tarbie.db) мекемеде жұмыс істейтін мамандар жайлы, олардың ты-жөні, мамандығы, білімі, пед стажы, аттестациядан өткен жылдары, категориясы, тәрбиешілердің қай топтікі екенін білу үшін тобы деген өріс те қосылған.

Бесінші кесте (Tarbie_gek.db) мамандардың жеке мәліметтері жайлы ақпарат береді.

Бұл кестеде мамандардың аты-жөні, туылған жылы, мекен жайы, РНН нөмірі, СИК және Жеке куәліктерінің нөмірлері толтырылған.

Кестеде берілгендер адресі жолдар мен бағандар қиылысы арқылы анықталады. Бағанды өріс деп, жолды жазу деп те атайды.

Ескерту. Ескерту ретінде біз мыналарды әрқашан есте ұстауымыз керек:

1. 
   Өріс сипаттамасының ортасына нүкте (.) символы енгізілмегені жөн;
   
2. 
   Өрістерді сипаттау немесе дайындау терезесінің бірінші бағанында автоматты түрде атаулардың реттік номерлері көрсетулі тұрады. Оларға көңіл бөлмеу керек. Кезекті өріске мән енгізілген соң Enter не сәйкес курсорды басқару клавишінің басылуы тиіс. Курсор келесі өріске орналастырылып қойылады;
   
3. 
   Бағанға өріс типінің (Туре) енгізілуі тиіс. Ол үшін курсор бағанда орналасқан соң Бос орын клавишін басу керек. Таңдалған Paradox форматында пайдаланылатын тип атаулары тізімі көрінеді Тізімнен қажетті тип таңдалуы тиіс. Оның бір әрпінен тұратын қысқаша белгілемесі курсор орналасқан орынға орныластырылып қойылады. Мысалы, CompName өрісі – символдық типті, таңдалған тип – Alpha. Ол таңдалған кезде өріске тип белгілемесі (А) енгізіліп қойылады;
   
4. 
   Екі кестені бір бірімен байланыстыру үшін өрістерді индекстеп шыққан жөн. Ол үшін тізімнен Secondary indexes таңдап Default түймесін басу керек. Индекстелетін өрісімізді таңдап ОК түймесін шертеміз.
   

Кестені толтыру жолдары:

1. 
   Кестені толтыруға, берілгендерді редакциялауға мүмкіндік беретін Table-Edit Date (Кесте-Берілгендерді редакциядау) командасын беру (аспаптар панелінің аттас клавишін басуға да болады). Сomputers сипаттамасының астына 1 саны жазылып, курсор Компьютер аты өрісіне орналастырылып қойылады.
   
2. 
   Өрістерді толтыру.
   
3. 
   Терезені жабу.
   

Ескерту ретінде бір-екі сөз:

1. 
   Кестені толтыру кезінде бір өрісіне өзгерту енгізу қажет болса, алдымен осы өріске курсорды орналастырып, Table-Edit Data командасын қайта беру керек.
   
2. 
   Database Desktop утилитасына қазақ шрифтін қосу. Кестені қазақ алфавиті әріптерімен теру тәсілі әдеттегідей. Егер бұл тәсіл жүрмесе, Database Desktop мәзірінен Edit-Preferences (Редакциялау-Ұнамды) командасын беріп, ашылған терезенің General (Негізгі) қосымша бетінен Change (Өзгерту) түймесін шерту керек.
   

жүктеу 1,94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: