16
жӛніндегі ұғым түсініктерін байытатын жалпы және нақты ғылыми мәліметтер алуының
маңызы зор. Отанын тарихи шежіресімен таныстыру барысында «Отан – бүкіл тіршілік
атаулының алтын ұясы, тал бесігі, ӛсіп-ӛнер мекені» екендігі жӛнінде нақты түсініктер
беріледі. Кейінгі он жылдықта мектепке дейінгі және бастауыш сынып балаларының және
Отанға деген сүйіспеншілік қарым-қатынасын тәрбиелеу мақсатында тарихи шежіресімен
таныстыру, яғни отанды қорғау патриоттық тәрбие жұмысымен ұштастырылды.
Бұл екі ұғым мектеп жасына дейінгі балалар мен бастауыш сынын оқушыларының
қоршаған орта, отан жайындағы түсінігін дамыту арқылы кӛзқарасын қалыптастыруға
мүмкіндік береді. Қоршаған ортаға деген жағымды қарым-қатынасты айқындаудың бір
формасы баланың күнделікті іс-әрекеті. Демек, патриоттық тәрбие үрдісінде кӛрініс табатын
іс-әрекеттің мынадай түрлерін атауға болады:
- отанын әр түрлі оқиғаларды бейнелейтін немесе отанды қорғау, кӛркейту іс-әрекетін
білдіретін сюжетті-рольді ойын;
- тіл, сӛйлесу іс-әрекеті, сұрақтар, хабарламалар, әңгіме, диалогқа қатысу;
- отанға байланысты кейбір мәліметтер мен қызықты да құпия әсерлер жӛнінде пікір
алмасу, әңгімелесу арқылы отан жайындағы түсініктерін айқындау;
- отан жайлы мазмұндағы телехабарларды, суреттерді кӛріп тамашалау, шағын
шығармалар оқу балалардың отан жӛніндегі қалыптасқан түсініктерін айқындайтын және
жаңа ықпал ететін іс-әрекет түрлері.
Әдебиеетер тізімі:
1. Аманжолов С Қазақстан тарихи. Дәрістер курсы. 1-2 кітаптар, А.2002ж
2. Қазақстан тарихи 5-томдық 1, 2, 3 т. т. А 2002ж
Аннотация
Адамгершілік тәрбиенің бүкіл жүйесі гуманистік мазмұнға толы, имандылық негізде баланың
жан-жақты дамуына, жетілуіне бағытталады.
Аннотация
Нравственное и гуманистическая моральная основа содержания всей системы образования
направлена на улутшения всестороннего развития ребенка.
Annotation
Moral and humanistic moral basis of the contents of the entire system of education will improve all-
round development of the child.
ӘОЖ 568.47
СУРЕТ САЛУ ЖӘНЕ БОЯУМЕН ЖҦМЫС ІСТЕУ ӘДІСТЕРІ
Мырзахметов Б.М.
Тараз мемлекеттік педагогикалық институты, Тараз қ.
Сурет салу ӛнері – білімгерлердің қабілеті мен талантын шыңдайды. Сурет салу ӛнері
бойынша екінші «Бейнелеу ӛнері және сызу» мамандығын дамыту мақсатында:
- Білімгерлердің теориялық білімін жетілдіріп, дамытуға;
- Әртүрлі нобайда сурет салуға;
- Кӛру, қабылдау, бейнелі ойлауды жетілдіруге;
- шығармашылық қабілетін дамытуға;
- заттардың сипаттық ерекшеліктерін еркін қабылдауға;
- болмысты тұтас аңғаруға;
- сурет салу жабдықтарын қолдана білуге;
- сурет салатын графит карандаштарды : - (6т, 5т, 4т, 3т, 2т, т, тм, м, 2м, 3м, 6м)
пайдалана білуге үйрету;
17
- Сурет салынатын қағазды планшетке керіп бекіту үшін сызба (архитектура)
кнопкасын қолдана білуге;
- Суреттегі керексіз сызықтарды ӛшіру үшін қолданылатын ӛшіргіштерді тиімді
пайдалануға;
- Сурет салғанда қолды дұрыс ұстау тәсілін;
- Сурет салуда кӛмір таяқшаларын пайдалануға;
- Сызықтар мен штрих жүргізу тәсілін;
- Сурет салу композициясының алғашқы тәсілдері;
- Суреттің шекараларын анықтауға үйрету;
- Сурет салуда неден бастап, қалай істеу керек деген күрделі мәселелер түсіндіріледі.
[7].
Бейнелеу ӛнерін оқыту барысында сурет салудың жоғарыда кӛрсетілген мәселелердің
бәрін жақсылап ой елегінен ӛткізіп алғаннан кейін ғана оны жүзеге асыру тапсырылады.
Білімгерлердің болашақ сурет жӛніндегі негізгі ой қалыптасқаннан кейін сурет салушы
шығарманың жоспарын жасайды. Бұл жоспар бәрі үйлесімді, қисынды, әбден дұрыс болып
шыққанша сан рет түзетіліп, толықтырылып, ӛзгертіліп отырады. Жоспарды жетілдіру
үстінде толып жатқан эскиздер жасауға тура келеді.
Алдын-ала орындалатын жұмыстарды жоспарлау яғни суретті үйлестіру тәсілі
(компановка) білімділік пен шеберлікті қажет етеді. Компановканың түпкі мақсаты –
бейненің жеке бӛліктерін біріктіріп, олардың біртұтас болып шығуына негіз қалайды. Сурет
салудың басты міндеттері:
- Суреті салынатын нәрселерді кеңістікте ӛзара орналасуын дұрыс белгілеу;
- Қағаз ортасын кесіп ӛтетін вертикаль (тік), горизонталь (кӛлденең) сызықтар
(координаталар, осьтер) жүргізу;
- Бұл сызықтар (симетриялы осьтерінен басқалары) нәрселердің (заттардың) кӛлбеу
бұрыштарын анықтау үшін пайдаланып, соңынан ӛшіріліп тастау ескеріледі;
- Визирлеу әдісі кезінде сурет салушы қолын алға созып, қарындашты кӛзінің
деңгейінде ұстап отырып, қашықтықта тұрған объектінің биіктігін анықтап, оны басқа
заттардың кӛлемдерімен салыстыруға мүмкіндік береді;
- Нәрсе бӛліктерінің прапорцияларын визирлеу арқылы тексеру, суреті салмай тұрып
емес, салынып біткенен кейін істеледі;
- Сурет салғанда заттың ӛзіне тән ерекшеліктерін, оның прапорцияларын: биіктігінің
кӛлденеңіне, бір бӛлігінің екінші бӛлігіне шама қатынасын анықтап алу қажет;
- Сурет саларда алдымен кескіннің қағаз бетіне дұрыс орналасуын, оның белгілі бір
жағдайда тым кӛп ашық орын қалмауын ойластырып алады;
- Сурет салып ұдайы жаттығу арқылы кӛзбен мӛлшерлеу күшті дамыған болса
визирлеп ӛлшеуге қарағанда, кӛзбен мӛлшерлеу дәлірек болып шығады;
- Бейнеленетін объектінің жарық және кӛлеңке жақтарын анықтау қажет;
- Адамның жеке суретін салуға машықтанады;
- Сурет пәні бойынша «Бейнелеу ӛнері» мамандығына баулудың алғы шарттары
түсіндіріліп, үйретіледі.
Зерттеуші әрі суретші И.С. Болатинаның натюрморт туралы айтқан құнды пікірлеріне
сүйене отырып, білімгерлерге наюрморт жайлы жан-жақты түсінік бере отырып, натюрморт
кескінін салу үшін алдын-ала дайындықтар жүргізіледі.
1. Натюрморт туралы түсінік беру;
2. Натюрморт ретінде салатын затты дайындау [12];
3. Натюрморт кескінін айқындау (алыс-жақынын, жарық пен кӛлеңке жағын айқындау);
4. Натюрморттың композициялық кескінін қағазға түсіру;
5. Натюрморттың түсін, түрін айқындау;
6. Натюрмортқа лайықты бояуларды таңдау;
7. Натюрморт салатын заттарды алдын – ала даярлау (кист, бояу, планшет, плакат, қағаз,
қалам т.б.);
Достарыңызбен бөлісу: |
