В дипломном проекте рассматриваются вопросы разработки системы

62 

 

Ш

эл

         мың тг; 

Ш

б

         мың тг. 

Жөндеу шығыны екінші нұсқа үшін құрайды 

 

 

ж н

   

а

                             272,131мың тг. 

 

Ш% екінші нұсқа үшін есептегенде келесіні құрайды: 

 

 

   

         

 

                                       мың тг. 

 

Барлық  мәндерді  қойып  автоматтандырудың  екінші  нұсқасына  кеткен 

шығынды аламыз 

 

Ш

 

  Ш

а

  Ш

еа

  Ш

эл

  Ш

б

  Ш

жөн

  Ш

     

                   

                                                  мың тг. 

 

Алынған 

мәліметтер 

бойынша, 

автоматтандыру 

жүйесінің 

эксплуатациялық  шығындарына  сүйене  отырып  екінші  нұсқа  қолайлы  деген 

қорытынды жасауға болады және ол дипломдық жұмыста қолданылады. 

 

 

4  Өміртіршілік қауіпсіздігі бөлімі 

 

4.1 Жұмыс орнын ұйымдастыру ережелері 

Жұмыстың  практикалық  бөлімінде  зерттеу  нысаны  ретінде  газды 

сепаратор алынды. Газды сепаратор – газ және газконденсатты өнімді ылғалдан 

және механикалық қоспадан тазарту аппараты. 

Газды  сепаратор  жұмысы  кезекші  оператормен  қадағаланады.  Бөлменің 

өлшемдері: ұзындығы L=8 м, ені B=7 м, биіктігі H=3 м құрайды. Ауданы 48м

2

 

тең.  Жұмыс  бөлмесінде  бір  есік  және  солтүстікке  бағытталған  бір  терезе  бар, 

терезе  ауданы    4  м

2

.  Бөлменің  төбесі  ағартылған  (шағылыстың  еселігі  ρ=0,7), 

қабырғалары  ақшыл  сары  түске  боялған  (ρ  =  0,5),  еден  ашық  түсті  (ρ  =  0,3).  

Бөлме сұлбасы 4.1 суретте бейнеленген. 

Қондырғымен тікелей бір оператор (ауысыммен) жұмыс істейді. Кезекші 

оператор  сепаратордың  белгіленген  жұмыс  режимін  қамтамасыз  етеді  және 

барлық 

жабдықтың 

жұмысын 

қадағалайды. 

Жабдық 

жұмысының 

көрсеткіштерін  алып,  мәліметтері  ауысымдық  журналға  жазады.  Бақылау-

өлшеу  аспаптарына  сия  құяды,  аспаптардың  картограммасын  ауыстырады. 

Жұмыс орын таза күйде ұстайды. 

 

63 

 

 

 

1 - компьютер; 2 - маманның жұмыс орны; 3 - кабельдік қорап; 4 - шам. 

4.1 сурет – Бөлме сұлбасы 

 

Жұмыс  орнын  дұрыс  ұйымдастыру  құрал  –  жабдықтарды  толық 

пайдаланып,  жұмысшының  дене  және  эмоционалдық  күшін  үнемдеп 

жұмсағанда  ұзақ  уақыт  бойы  жоғары  сапалы  жұмыс  істеуге,  еңбектің 

мазмұндылығы  мен  жұмысшының  денсаулығын  сақтауға  қажетті  жағдайды 

қамтамасыз етеді. Оператор үшін жайлы еңбек орны жасалған.   

 Жұмыс  орнын  ұйымдастырудағы  маңызды  жағдай  жұмысшы  алатын 

ауданды анықтау. Бұл бөлмеде бір жұмыс орнына 14 м

2

 жұмыс ауданы сәйкес 

келеді, ал көлемі 42 м

3

 құрайды. Оптималды еңбек шарттарын  қамтамасыз ету 

үшін  бір  жұмысшы  үшін  бөлме  ауданы  6м

2

,  ал  көлемі  19.5м

3

  кем  болмауы 

қажет, яғни бір жұмысшыға арналған бөлме өлшемдері ережесі сақталған.   

Оператордың негізгі жұмыс орны дербес компьютер орнатылған жұмыс 

үстелі.  Жұмыс  орнын  ұйымдастырудағы  маңызды  фактор  жұмысшының 

позасы, яғни денесінің, басы, аяқтары мен қолдарының орналасуы.  

Объекттегі  жұмыс  категориясы  1б  (жеңіл  физикалық  жұмыс) 

категориясына кіреді, яғни тұрып, отырып және жүру барысында орындалады 

және жұмысалатын энергия 140 – 174 Дж∙с [29] аспайды.   

Оператор  дербес  компьютер  орналасқан  бөлмеде  орналасқандықтан 

шамның  минималды  жарықтандыруы  200лк  [27]  тең  болуы  тиіс.  ҚР  СНиП 

2.04-05-2002 сәйкес оператор жұмысы орта дәлдікті жұмысқа жатады. 

Дипломдық  жұмыстың  өміртіршілік  қауіпсіздігі  бөлімінде  сепаратор 

жұмысын  қадағалайтын  оператордың  жұмыс  бөлмесінің  микроклиматы 

қарастырылады және табиғи, жасанды жарықтандыру есептеледі. 

64 

 

 4.2  Жұмыс  орнының  жарықтандыру  жүйесін  таңдау,  бөлменің 

жасанды және табиғи жарықтандыруын есептеу.  

 

4.2.1 Табиғи жарықтандыруды есептеу 

Жаңа ғимаратты жобалау, ескі ғимаратты қайта өңдеу кезінде, бөлменің 

табиғи  жарықтандыруын  жобалау  кезінде  жарық  өтетін  ойықтар  ауданын 

анықтау  қажет,  олар  ҚР  СНиП  2.04-05-2002  «Табиғи  және  жасанды 

жарықтандыру.  Жобалау  нормалары»  [27]  талаптарына  сәйкес  нормаланған 

табиғи жарықтандыру коэффициенті (ТЖК) мәнімен қамтамасыз етеді.  

Көлденең жарықтандыру кезіндегі жарық өтетін ойықтар ауданын келесі 

формуламен есептеледі 

 

г

о

о

з

N

n

o

К

r

К

е

S

S

1

100







,                                              (4.1) 

 

мұнда  S

о

  –  көлденең  жарықтандыру  кезіндегі  жарық  өтетін  ойықтар 

ауданы, м

2

; 

S

n  

–  бөлме еденінің ауданы, м

2

; 

e

N  

– ТЖК нормаланған мәні; 

K

з

 – қор коэффициенті ; 

η

0 

 – терезенің жарықтық сипаттамасы. 

 

Еденнің ауданын есептеу 

 

S

n

=L·B=8м·7м=56 м

2

,                                          (4.2) 

 

мұнда L,B – сәйкесінше бөлме ұзындығы және ені. 

  

Әр  түрлі  аудандарда  орналасқан  ғимараттар  үшін  ТЖК  нормаланған 

мәнін е

N

 есептеу  

 

e

N

=e

н

.

m=1,5·0,75=1,125,                                          (4.3) 

 

мұнда  e

N

н

  =  1,5  –  көлденең  табиғи  жарықтандыру  кезіндегі  ТЖК  мәні, 

3.12 кесте [26] бойынша; 

m = 0,75 – сыртқы қабырғалардағы жарық климаты коэффициенті, 

3.1 кесте [26]  бойынша. 

 

Жарықөткізгіш  материал  тік  орналасқан  жағдайда  қоғамдық  ғимараттар 

және тұрған үйлер үшін қор коэфициенті  К

з

 = 1,2 тең, 3.11 кесте [26] бойынша. 

Біржақты жарықтандыру кезіндегі бөлме тереңдігі  

 

 l=B-1 =6м,                                                     (4.4)