Қуандыкова Н. Т. ҚАржылық есеп модульдік бағдарлама бойынша

жүктеу 449,84 Kb.

бет	125/131
Дата	12.12.2022
өлшемі	449,84 Kb.
	#40573

1 ... 121 122 123 124 125 126 127 128 ... 131

?óàíäûêîâà Í. Ò. ?Àðæûëû? åñåï ìîäóëüä³ê áà?äàðëàìà áîéûíøà

Бухгалтерлік баланс
«Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы» 2007 жылғы 28 ақпандағы № 234-III Заңының 16-бабы бойынша және № 30 бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырушы және меншік нысанына тәуелсіз заңды тұлға болып табыладтын барлық кәсіпорындар мен ұйымдар бухгалтерлік баланс жасайды.
Бухгалтерлік баланс орталық есеп берудің бірі болып табылады. Бір жағынан активтерді, ал екінші жағынан пассивтерді бейнелейтін, белгілі бір уақыт мерзіміндегі кәсіпорын жағдайын көрсететін есеп. Кәсіпорынның бухгалтерлік балансы – қаржылық есеп берудің басты нысаны.
Бухгалтерлік баланс кәсіпорынның есепті кезеңге қаржылық жағдайы туралы ақапараттар алудың қайнар көзі болып табылады. Ол кәсіпорынның шаруашылық құралдарының құрамы мен құрылымын, айналым құралдарының икемділігі мен айналымдылығын, дебиторлық және кредиторлық қарыздардың жағдайы мен динамикасын, қорытынды қаржылық нәтижені білуге мүмкіндік береді. Бухгалтерлік баланс шаруашылық құралдарын басқарумен тығыз байланыстағы құрылтайшыларды, менеджерлерді және басқа да тұлғаларды кәсіпорынның жағдайымен таныстырып, меншік иесінің қарамағында не бар екені, яғни материалдық құралдарының сандық және сапалық қатынастағы қорларының қандай екені, ол қалай пайдаланатыны және осы қорды құруға кімнің қандай үлес қосып жатқаны жайлы мәліметтер береді.
Тиісінше, бухгалтерлік баланс, ақпараттардың көзі бола отырып, ақшалай бағалауда көрсетілген әрі белгілі бір мерзімге құрылған шаруашылық құралдарының құрамы мен орналастырылуы және олардың құрылу көздері бойынша экономикалық топтастыру мен жалпылама қорыту тәсілі.
Баланс өзінің құрылуы бойынша актив пен пассивтен тұратын екі жақты кесте болып табылады.
Кәсіпорынның шаруашылық құралдарының заттық құрамы, орналастырылуы мен пайдаланылуы көрсетілетін сол жағы баланс активі деп аталады.
Баланстың оң жағы пассив деп аталады және кәсіпорынның шаруашылық қызметіне салынған қаражаттың шамасын, оның шаруашылық құралдарын құруға қатысу нысанын көрсетеді.
Баланста актив пен пассив жиынтықтарының тепе-теңдңгң міндетті түрде сақталуы керек, өйткені баланстың екі жағы да бір ғана шаруашылық құралдарын көрсетеді, бірақ олар әр түрлі белгілері бойынша топтастырылған: баланс активінде заттық құрамы мен функционалдық рөлі, яғни ол қалай орналасқаны және кәсіпорында қандай қызметтер атқаратынын көрсетуі, ал баланс пассивінде шаруашылық құралдары алынғанын көрсетеді.
Бухгалтерлік баланс кәсіпорынның қаржы жағдайын көрсетеді. Оны келесі теңдеу арқыры көрсетуге болады:

Экономикалық ресурстар = пайда болу көздері

Баланс активі мен пассиві бойынша жиынтықтары бухгалтерлік баланстың валютасы деп аталады. Мұндай баланстық теңдікті төмендегідей көрсетуге болады:

Активтер = қаржылық міндеттемелер + меншікті капитал

Бұл формулада экономикалық ресурстар кәсіпорынның иелігінде және айналымында бар шаруашылық құралдары мен мүліктерінің жалпы құнын көрсететін активтер ретінде қарастырылады.

Меншікті капитал кәсіпорында оның иелік етушілерімен жасалған салымдардың құнын сипаттайды. Кей кезде оны, егер меншікті капитал барлық пассивтерді төленгеннен кейін қалатын болса, қалдық капитал деп те атайды. Онда баланстық теңдік мынадай түрге ие болады:

Меншікті капитал = активтер – қаржылық міндеттемелер

Бұл – кредиторлардың кәсіпорынның меншік иелерімен салыстырғанда өздерінің қаржылық талаптаыран қанағаттандыруға басым құқықтары бар екенін білдіреді.

Бүхгалтерлік баланс 5 бөлімнен тұрады (қосымша № 1):
ұзақ мерзімді активтер;
ағымдағы активтері;
меншікті капитал;
ұзақ мерзімді міндеттемелер;
ағымдағы міндеттемелер.

жүктеу 449,84 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 121 122 123 124 125 126 127 128 ... 131