Тәрбиешінің Әдістемелік қоржыны

90 

 

Жүрегі бар, ізі жоқ, 

 Қанаты бар, ұшпайды. 

Су астында қыстайды. 

(Балық) 

Балықшы атай:-Жарайсыңдар, шешуін дұрыс таптыңдар. Мен бүгін сендерге алтын балық 

ауладым. 

                    Ойын: Кім алтын балықты құрастырады?» 

        Тәрбиеші:  -  балалар,  мына  алтын  балықты  қалай  күтеміз?  Ол  үшін  аквариумды 

жақсылап  жуып,  тасын  тазалап,  балдырын  салады.  Содан  соң  бір  күн  тұрған  суды 

аквариумге  құяды,  балықты  суға  жібереді.  Аквариумды  жарық  жерге  қойып,  тағамын 

арнайы ЗОО дүкенінен алуы керек. 

  (Барлық іс-әрекеттерді балалардың қатысуымен жүзеге асыру. Тамақтандыру.) 

             Осы атқарылып жатқан жұмыстардың барлығы балаларға қоршаған ортаға саналы, 

мейірімді  көзбен  қарауға,  табиғат  аясында  ережелерді  сақтауға,  дұрыс  қарым-қатынас 

жасауға 

тәрбиелеу, 

туған 

өлкесінің 

сұлулығына, 

табиғат 

тіршіліктеріне 

деген   сүйіспеншілігін,  махаббатын  ояту.  Мүмкін  сонда  ғана  бүлдіршіндеріміз құмырсқа 

илеуін бұзбауға, тірі жәндіктерді сақтап, оларды әлсіз тіршілік иесі ретінде аяушылықпен 

қарап, оларға қамқорлық жасап қол ұшын беруге даяр болар. 

 

БАЯНДАМА 

 

Дайындаған:  Оразгуль  Болатовна  Жумадилова,  Көктөбе  ауылы,  «Балдаурен» 

балабақшасы 

Тақырыбы: Қазақ  халқының  этномәдениеттік  құндылықтарының  бірі  – ұлттық 

ойындар 

            Этномәденидің    дамуының    бір    түрі    ол    ұлттық    ойындар.  Қазақтың      ұлттық   

ойындарының    қалыптасу    кезеңі    сонау    адамзат    баласының    жаратылған,  демек  

Қазақстан    жерінде    қалыптасқан    алғашқы    қауымдық    құрылыстан    басталады.  Содан  

бері    біздерге    жетіп,  ойналып    жүрген    ұлттық    ойындарының    ішіндегі    «Бес  

тас»,»Асық»,  «Садақ    ату»,  «Қарашие»    сияқтылары    шамамен      5000    жылдар    бұрын   

пайда    болған.  Ұлттық    ойындардың    қалыптасуы    тек    балаларға    ғана    керектігімен  

дамып  қойған  жоқ,ересектердің  күнделікті  тіршіліктегі  қозғалысы  мен  көңіл  көтеріп, 

демалыс  уақытын  өткізудегі  қолданылған  еңбектің  бір  түрі  ретінде  дамыды.  

            Қазіргі  кезде  елімізде  болып  жатқан  өзгерістер  мектепке  дейінгі  мекемелерде  

біршама    жаңалықтар    енгізіп    отыр.  Балабақшада    тәрбиелік    жұмыстар    көптеп  

жүргізілуде.  «Халық    айтса    қалт    айтпайды»    демекші    тәрбие    басын    тал    бесіктен  

бастағанның    өзі    де    еліміздің    ертеңін    ойлаған,  яғни    атадан    балаға    жалғасып    келе  

жатқан    әдет-ғұрыптарымызды,  салт-дәстүрімізді,  тілімізді,  дінімізді    қадірлеу,  балаға  

сәби    кезінен    қалыптастырған    жөн.  Ұлттық    ойын    баланың    дамып    жетілуіне  

,адамгершілік    қасиеттерінің    артуына,  психикасына    да    тигізетін    әсері    мол.Ұлттық  

ойындар  арқылы  өз  халқының  тарихын, даму  сатысын, әдет-ғұрпын  айқындап  көруге  

болады.  Балаларға    ұлттық    ойындарын    үйрету    арқылы  әділдікке,  достыққа, 

сыйластыққа,  кішіпейілдікке,  яғни    адамгершілік    қасиеттері    де    дамиды.  Басқа    да  

ойындар    сияқты    қазақтың    ұлттық    ойындарындағы    бұлжытпай  орындауға    тиісті  

тәртібін    баланың    ойын    барысында    сақтауы,  баланы    осы    кезден    бастап    тәртіпке, 

әдептілікке, әділдікке, жинақылыққа  баулиды. 

          Фольклортанушы    Ә.  Диваев    «Қазақ    балаларының    ойындары»    деген    еңбегінде 

адамның  жас  ерекшелігін  үш  топқа  бөледі: 

1. Өмірге  келгеннен  бастап  жеті  жасқа  дейінгі  бала. 

2. Жеті  жастан  он  бес  жасқа  дейінгі бала. 

3. Он  бес пен жиырма  жас  аралығындағы  жастар. 

91 

 

Осының  негізінде  қазақтың  ұлттық  ойындарын  үш  топқа  бөліп  қарастырып,бірінші  

топқа    сол    жастағыларға    лайықты    «Санамақ»,  «Тәй-тәй»,  «Айгөлек»,  «Соқыр  теке», 

«Қуырмаш»,  «Ақ    терек-  көк   терек»  т.  б.  ойындарын,    ал    одан    кейінгі    топқа    «Тақия  

тастамақ»,    «Бәйге»,  «Көкпар»,  «Теңге  алу»,  «Қыз  қуу»    т.  б.  ойындарын    жатқызуға  

болады. 

    Мысалы:  Мектеп    жасына    дейінгі    балалармен    түрлі    оқу    іс-  әрекеті    үстінде  

қолданылатын    қазақтың    ұлттық    ойындарының    түрлері.  Мектеп    жасына    дейінгі  

балалардың    этномәдени    түсініктерін    қалыптастыру    үшін    әр    ұлттың    ертегілерімен  

таныстырудан  бастау  алады. Әр  ұлттың  өзіндік  бір  қалыптасқан  түрі  ретінде  дамиды. 

Мысалы, көрші ұлт  қауымы  орыс, өзбек, татар халқының  өмір  тіршілігімен  олардың  

халық  ертегілерімен, ұлттық  ойындарымен  таныстыруға  болады. Мысалы, орыс халық  

ертегісі   «Бауырсақ»,  «Шұбар  тауық»,  «Жеті  лақ»  ертегілерімен  танысу  арқылы  сол  

халықтың  өмір  тіршілігімен  танысады. Сөз  қорлары  молаяды. Салыстырады,мәселелік  

ойлар  туындайды. 

Тіл  дамыту  сабағында  қолданылатын  ойын 

«Қасқыр  қақпан»  ойыны. 

Ойын    барысы:  балалар  екі  топқа  бөлініп,  үлкен  топ  «қақпан»,  екіншісі  «қасқырлар»  

болады.Үлкен  топтағы балалар  қол  ұстасып  шеңбер  құра жүріп  өлең айтады. 

Қане, қане,  халайық. 

Қасқыр  қақпан  құрайық. 

Қане, қақпан  берік  бол, 

Қасқыр, қасқыр,  келіп  көр, - дегеннен  кейін, ұстасқан  қолдарын  жоғары  көтереді. Осы  

сәтте  шетте  тұрған  қасқырлар  шеңбер  тасасындағы  қой  қораға  лап  қояды. Егер  ойын  

басқарушының  «жат»  деген  сөзінен  кейін  барлығы  қолдарын  төмен  түсіріп  отырып  

қалса, ортада  қалған  қасқырлар  қақпан  тобына  қосылады. Ал, өтіп кеткендері ойынды  

жалғастырады.  Сөйтіп,  ойын    ең    соңғы    қасқыр    қалғанша    жалғасады.  Ойында  

қолданылатын  өлең  жолдары  балалардың  тілін  жаттықтырады, әрі  сөзді  бірлесіп  анық  

айтуға  тәрбиелейді.  

    Басқа    ұлттың    мәдениетін,  тілін    меңгеру    үлкен    адамға    қарағанда    балаларға    оңай  

түседі  -  бұл    ақиқат.  Балалар    есте    сақтауға    аса    көп    күш    жұмсамайды,олардың  

қызығушылықтары  жоғары, ойына  және  мінез-құлықтарында  әртүрлі  стереотиптермен  

салмақ  салынбаған. Сондықтан  «жаңа  ойынның»  шартын  оңай  қабылдайды. Сауатты  

және    қисынды    түрде    ұйымдастырылған    ойын,  үлкен    нәтижеге    және    мақсатқа  

жеткізеді. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

92 

 

ІҮ. ҚОРЫТЫНДЫ 

 

Республикамыздың  жаңа  әлеуметтік-экономикалық  жағдайы  үздіксіз  кәсіби  білім 

беру жүйесін жаңарту негізінде мамандардың әлеуетін көтеруді талап етеді. Бұл жағдайда 

қоғам  мен  мемлекеттің  алдына  қойылған  міндеттерді  шешу  үшін  кәсіби  білігін 

жетілдіретін, мақсатқа бағытталған, белсенді, басты тұлға – педагог болып табылады. 

Барлық  нәрсе  мектепке  дейінгі  білім  беру  ұйымынан  басталады.  Егер  бала 

балабақшада,  шағын  орталықта  сапалы  білім  мен  дұрыс  тәрбие  алса,  болашақта  үлгілі 

оқушы, үздік студент, қажырлы, еңбекқор маман болуы даусыз. Сондықтан, ең алдымен, 

тәрбиеші  өз  жұмысын  дұрыс  ұйымдастырып,  оқыту  үрдісінде  жаңа  технологияларды, 

қызықты сценарийлерді, ойындарды, мағыналы тәрбие сағаттарын және т. с. с. қолданса, 

қазіргі  заманға  сай,  өзгеріп  отыратын  әлемде  өмір  сүруге  дайын,  денсаулығын  сақтай 

алатын,  білімі  мен  машықтарын  көрсете  алатын,  шығармашылығы  кең,  ақыл-ой  өрісі 

дамыған, ойын сауатты жеткізе алатын, бәсекеге жарамды тұлғаны өсіре алатыны сөзсіз. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

93 

 

 

Ү. ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 

 

1.  Елбасы  Н.  Ә.  Назарбаевтың  Қазақстан  халқына  жолдауы.  2012  жыл,  27  ақпан. 

«Әлеуметтік-экономикалық  жаңғырту  –  Қазақстан  дамуының  басты  бағыты»// 

Казахстанская правда. – 2012 жыл, 28 ақпан. №32 ж. 

2.  Қазақстан  Республикасында  білім  беруді  дамытудың  2011-2020  жылдарға 

арналған 

Мемлекеттік 

бағдарламасы 

Қазақстан 

Республикасының 

Президентінің жарлығы. 2010 жыл, 7 желтоқсан. №  1118. 

3.  РҚ  МЖЖБС  1.001-2009.  Қазақстан  Республикасының  мемлекеттік  жалпы 

міндетті  бңлңм  беру  стандарты.  Мектепке  дейінгі  тәрбие  мен  оқыту.  Негізгі 

ережелер. 

4.  Жаратылыстану-математика 

бағыты 

бойынша 

оқытылатын 

пәндердің 

әдістемелік құралдарын рәсімдеу талаптары / Мұқанова С. Д. «Оқулық» РҒПО, 

2012 ж.  

5.  Селевко  Г.  К.  Современные  образовательные  технологии.-  Москва.  «Народное 

образование», 1998. 

6.  Бабинский  Ю.  К.  Оптимизация  учебно-воспитательного  процесса.  –  М.: 

Просвещение, 1982.  

7.  Беспалько В. П. Слагаемые педагогические технологии. – М.: Педагогика, 1989.  

8.  Волков И. П. Цель одна – дорог много. Проектирование процессов обучения. – 

М.: Просвещение, 1990. 

9.  Селевко  Г.  К.,  Басов  А.В.  Новое  педагогическое  мышление:  педагогический 

поиск и экспериментирование. – Ярославль, 1991. 

10. Байкова  Л.  А.,  Гребенкина  Л.К.  Педагогическое  мастерство  и  педагогические 

технологии. – М.: «Педагогическое общество России», 2000. 

11. Бершадский  М.  Е.,  Гузеев.  В.  В.  Дидактические  и  психологические  основания 

образовательной технологии. – М.:  Центр «Педагогический поиск», 2003. 

12. Журнал  «Педагогическая  техника».  №2.  Типография  НИИ  школьных 

технологий, 2006. 

13. Из опыта работы. Рецензенты: Дмитриенко Е.А., Тасжурекова Ж. Соросовский 

образовательный центр “Step by Step”. –  Алматы, 2002. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

94 

 

1-қосымша 

ПЕДАГОГИКАЛЫҚ 

ТЕХНОЛОГИЯЛАР 

Мазмұн мен құрылым бойынша 

Үйретуші 

Тәрбиелеуші 

Зайырлы 

Діни 

Жалпы білім беретін 

Кәсіби 

Гуманистік 

Ұйымдастыру формалары бойынша 

Жекелей 

Топтық 

Ұжымдық оқыту тәсілі 

Дифференцияланған оқыту 

Баламен тіл табысу бойынша 

Авторитарлық 

Тұлғалық-

бағытталған 

Гуманитарлық-

тұлғалық 

Бірігу 

технологиялары 

Еркін 

тәрбиелеу 

Доминанттық әдісі бойынша 

Репродуктивті 

Ойын тех-ры 

Түсіндірмелі-суреттік 

Мәселелі-ізденушілік 

Дамыта оқыту 

Шығармашылық 

Оқушылардың деңгейі бойынша 

Жалпылама 

технологиясы 

Компенсациялаушы 

Қиын балалармен жұмыс 

жасау технологиялары 

Дарынды балалармен 

жұмыс жасау 

технологиялары 

 

ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ 

ТЕХНОЛОГИИ 

По характеру содержания и структуры 

Обучающие 

Воспитательные 

Светские 

Религиозные 

Общеобразовательные 

Профессиональные 

Гуманистические 

По организационным формам 

Индивидуальные 

Групповые 

Коллективный способ обучения 

Дифференцированное обучение 

По подходу к ребёнку 

Авторитарные 

Личностно-

ориентированные 

Гуманно-

личностные 

Технологии 

сотрудничества 

Свободного 

воспитания 

По преобладающему (доминирующему) методу 

Репродуктивные 

Игровые 

Объяснительно-иллюстративные 

Проблемно-поисковые 

Развивающее обучение 

Творческие 

По категории обучающихся 

Массовая 

технология 

Компенсирующие 

Технологии работы с 

трудными детьми 

Технологии работы с 

одарёнными детьми 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

95 

 

2-қосымша 

КЛАССИФИКАЦИЯ ПЕДАГОГИЧЕСКИХ ТЕХНОЛОГИЙ 

 

    По уровню применения 

 

 

 

  

    По концепции усвоения 

 

 

 

 

 

 

 

 

    По организационным формам 

 

 

 

 

 

    По типу управления познавательной деятельностью  

 

 

 

 

 

 

 

    По подходу к ребенку 

 

 

 

 

 

 

 

 

    По категории обучающихся 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Локальные, 

модульные, 

узкометодические 

Общепедагогические 

Частнопредметные, 

отраслевые

 

Нейролинг-

вистические 

Гештальт-

технологии 

Интериоризаторские 

Ассоциативно-

рефлекторные 

Суггестивные 

Бихевиористские 

Развивающие 

Дифференцирован

ное обучение 

Коллективный 

способ обучения 

Индивидуальные 

Групповые 

Академические 

Клубные 

Классно-урочные 

Альтернативные 

Система 

«репетитор» 

Система 

малых групп 

Система 

«консультант» 

Классическое 

лекционное 

 Программное      

   управление 

Компьютерное 

обучение 

Обучение 

по книге 

Обучение с 

помощью ТСО 

Эзотерические 

Свободного 

воспитания 

Гуманно-    

 личностные 

Дидакто-, 

социо-, антропо-, 

педоцентрические 

Технологии 

сотрудничества 

Авторитарные 

Личностно-

ориентированные 

Технологии работы 

с одаренными 

Технологии работы 

с трудными 

Виктимологические 

 Компенсирующие 

Продвинутого 

образования 

Массовая 

технология 

96 

 

3-қосымша 

ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ИГРЫ 

 

 

 

    По области деятельности 

 

 

 

    По характеру педагогического процесса 

 

 

 

 

 

    По игровой методике 

 

 

 

    По предметной области 

 

 

 

 

 

    По игровой среде 

 

 

 

 

 

 

 

4-қосымша 

ТЕХНОЛОГИЧЕСКАЯ СХЕМА ПРОБЛЕМНОГО ОБУЧЕНИЯ 

 

 

 

 

                                                         Поиск 

 

ВОСПИТАТЕЛЬ  

   

  

                                                         Анализ 

                                                                                                                  

РЕБЕНОК 

 

 

 

 

 

 

Педагогические игры 

Психологические 

Социальные 

Трудовые 

Интеллектуальные 

  

Физические 

Обучающие;  

Тренинговые;  

Контролирующие; 

Обобщающие. 

Коммуникативные; 

Диагностические; 

Профориентационные; 

Психотехнические.

 

 

Репродуктивные 

Продуктивные 

Творческие 

Познавательные 

Воспитательные 

Развивающие 

Драматизация 

Имитационные 

Деловые 

Ролевые 

Сюжетные 

Предметные 

Физкультурные, 

Спортивные, 

Военно-прикладные, 

Туристические, 

Народные 

Математические. 

Химические, 

Биологические, 

Физические,

 

Экологические 

Обществоведческие, 

Управленческие, 

Экономические, 

Коммерческие 

Трудовые, 

Технические, 

Производственные

 

Музыкальные, 

Театральные

, 

Литературные 

Технические, 

Со средствами 

передвижения 

Компьютерные, 

Телевизионные, 

ТСО 

Настольные, 

Комнатные, 

Уличные, 

На местности 

Без 

предметов 

С 

Предметам

и 

Решение проблемы 

Информация 

Новые ЗУН,  

развитые СУД 

Проблема  

(осознание неизвестного) 

Помощь 

Психологическая  

проблемная ситуация 

Педагогическая 

проблемная  

ситуация 

97 

 

5-қосымша 

 

1-сурет. Балабақшада қолданылатын негізгі құжаттар. 

 

6-қосымша 

ОЙЫН ТЕХНОЛОГИЯСЫ 

 

 

 

98 

 

 

 

 

 

99