Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е

тарды бағалауга жэне дамытуға кабілетті тұлғаны калыптастыру білім 
мазмұнын таңдауда катаң ескерілетін мәселе екенін баса айтқан жөн.
Мектеп окушысының жас ерекшеліғіне сай таным мүмкіндігін 
және окыту мақсатының окушы тұлғасын тэрбиелеуге бағдарланғанын 
ескерсек, онда бұл сатыда оқылатын пәндерді ғылымдар неғіздері тү- 
рінде қарауға болмайтыны түсінікті: мұнда неғізінен, окушыда мәде- 
ниеттің базистік кырларын калыптастыру бірінші орынға шыгады. 
Осымен байланысты, білім мазмұнын былайша жіктеуте болады: ком- 
муникативтік мэдениет (ана тілі), ақыл-ой мэдениеті (математика, жа- 
ратылыстану), эстетика жэне адамгершілік мәдениеті, еңбек мәдениеті, 
дене тэрбиесі. Окушылардың психикалык дамуындағы негізгі эрекет- 
оку әрекеті. Мұнан басқа дамыта оқытуды ұйымдастыру, баланың же- 
ке тұлғасы мен оның ерекшеліктерін танып білу бастауыш сынып мұ- 
ғалімінен педагогика, психология, практикалык психологиядан терең 
білім мен білікті талап етеді. Сондыктан, мұғалімге колданыстағы оқы- 
тудың түрлі әдістемелік жүйесін, технологиясын, оқулық пен оку бағ- 
дарламаларын саралап пайдапана білуі үшін жаңа түрпаттағы әдісте- 
мелік даярлык, кэсіби - дидактикалык кұзыретгілік керек.
Замануи мектеп алдында тұрған осындай жаңа мақсат, міндет- 
тер болашақ мұғалімдерден оқу-тэрбие үдерісіне эдістемелік талдау 
жасап, ондағы нақты проблемаларды анықгап, оны өз бетінше шеше 
білу кабілетінің болуын, яғни жаксы дамыған шығармашыл ізденім- 
паздык, ғылыми - зерттеушілік кабілетінің болуын талап етеді.
Пәнаралық байланыс
оқушылардың жеке тұлғасын дамытуда, 
білім мен тәрбие беру міндеттерін шешуде де өте маңызды болып 
табылады жэне педагогикалык іс-эрекеттің, еңбектің ғылыми негізде 
ұйымдастырылуына көмектеседі.
Мектепте пэндер арасындағы өзара байланысты эрдайым ұйым- 
дастырып, жүргізіп отыру - окуШыларға ғылымдар негізін игерудің, 
сонымен бірге білім беруді дамытудың кажетті шарты.
Пэнаралық баійланыстың философиялык негізіне сэйкес дүниеде 
барлык заттың, құбылыстың бірімен-бірінің өзара байланыстылығы 
туралы тұжырымдалған дүние туралы білімдер де тығыз байланыста 
болады. Оқушының өз болмысын тануға көмектесіп, қабілетін ояту, 
жаңа рухани күш беру білімнің ең маңызды мақсаты болып табылады. 
Философия адамды биологиялық жэне элеуметтік кұбылыстардың бір- 
лігі ретінде карастырады.
Психологтар окушылардың пэнаралық байланыс арқылы эр түр- 
лі пәндердегі кабылдауды олардың білімдерін бір жүйеге түсіріп, 
ақыл-ойына серпіліс туғызып, таным кызметіне шыгармашылық сипат 
береді деп түжырымдайды. Сондықтан, пэнаралық байланыс ақыл-ой 
эрекетінің психологиялык жэне физиологиялық негізін, ми қыртысы- 
ның жүйелік ұстанымын ескергенде ғана жүзеге асады.
131

Пәнаралык оқытудың қазіргі оқыту - тәрбиелеу, білім беру 
жүйесінде оқушылардың дүниетанымын тереңдете отырып, окытудың 
тиімділігін арттыруға көмектесетіні гылыми - педагогикалық тұргыдан 
дэлелденген. Оқушылардың эртүрлі пэндер бойынша алынган білім, 
біліктерді кабылдауы, түсінуі, олардың акыл - ойына серпін тудырып, 
танымдык іс-эрекеттеріне шығармашылық сипат беріп, барлық алын- 
ған білімдерін жүйелейді. Пэнаралык байланыс аркылы окытудың да- 
мытушылык, білім жэне тэрбие берушілік кызметі обьективті түрде 
кеңейіп, дамып отырады.
Кпассикалык педагогика жүйесінде орын апган пэнаралык бай- 
ланыс идеясы - тарихи дамуда дэлелденіп, казіргі педагогиканың, оның 
ішінде пэннің окыту эдістемесінің басты мэселесіне айналып отыр. 
Сонымен катар пэнаралык байланыс казіргі заманғы мектептер жүйесінің 
білім мазмүнын айкындаудың басты шарты болып табылады.
Оку пәндері мазмүнында пәнарапык байланыстардын алатын өз 
орны бар. Өйткені олар аралас пэндердін жалпы бір бөлімі болып табы- 
лады және пәндердің өзара сінісуін көрсетеді. Пәнарапык байланысты 
мазмүны бойынша төмендегіше төрт түрге бөлуге болады:
а) түсініктердің, зандылықтардың жэне теориялардын жалпыға 
ортақтығы бойынша;
б)бір ғана объектіні окып үйренуге катысты жалпы гылыми 
фактілер бойынша;
в) 
жалпы гылыми әдебиеттерді колдану бойынша;
г) ойлау іс - эрекетгерінің жалпы тәсілдері бойынша.
Қазіргі педагогика ғылымында дидактикалык үсганымдар білім 
мазмүныньщ негізін күраушы қүрылым болып есептеледі. Сол себепті 
окыту үдерісіндегі пэнаралык жэне эр пэннің пәнішілік байланыстылык 
үстанымыньщ да өзіндік маңызы бар.

жүктеу 5,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: