Саламан Декларациясына
сэйкес инклюзивті білім беру саяса-
тының міндеттері мынадай болып ерекшеленеді: эрбір бала білім алуға
құқылы жэне оны алуға тиіс; эрбір баланың дара қабілеттері, қызығу-
шылықгары, қажетгіліктері жэне оқуға деген мұқтаждыктары болады;
білім беру жүйесіне оң өзгерістер, яғни осы мүқтаждықтарды қанағат-
тандыру мақсатына орай өзгертуге болады.
И нклюіиет і білім берудің 8 ұстанымын меңгеруге ңол
жеткізуі:
1. Адами қүндылық оның қабілеті мен жеткен жетістіктеріне
байланысты емес;
2. Әрбір адам сезінуге жэне ойлауға қабілетті;
123
3. Әрбір адамның қарым-қатынас жасауға, тықцалуға құқығы
бар;
4. Барлық адамдар бірін - бірі қажет етеді;
5. Шынайы білім беру нақты контекстегі қарым-қатынас
жағдайында ғана жүзеге асуы мүмкін;
6. Барлык адамдар қүрдастарының қолдауы мен достығына
мұктаж;
7. Барлық білім алушылардың прогреске қол жеткізуі үшін
біреу жасай апмайтын нәрсені жасауы болар;
8. Адам өмірінің барлық жагын апуан түрлілік күшейте түседі.
Мүмкіндігі шектеулі білім алуш ылардын білімін бағалау
жүйесі. Мүмкіндігі шектеулі білім алушыларды бағалау жүйесі Ы.
Алтынсарин атындағы Ұлтгық білім академиясы эзірлеген ғылыми-
эдіснамалық жэне оқу-эдістемелік қүралда нақты көрсетілген. Білім
беру саласында мүмкіндігі шектеулі балалардың қүқықтары жэне олар
орындауы қажет міндеттері тек болуының маңыздылыгына баса назар
аударылған. Осы орайда, олардың жетістіктерін бағалаудың негізгі
мазмүны шектеуді, яғни бүзылысты (көру, есту, сөйлеу, тірек-қимыл
аппараты, элеуметтік-эмоциялық сала) ескере отырып, қапыпты да-
мыган бапалармен бірдей болуы кажет. Бүл жагдайда багалануы керек:
- арнайы оқу дагдыларынын калыптаскандыгы, мысалы, көру
бүзылыстары бар балалардың Л. Брайль шрифтін меңгеріп жэне/
немесе тегіс баспапы шрифтпен жазу мен оқу;
- білім беру салалары бойынша қүзырет: ауызша жэне жаз-
баша коммуникацияны қолдану, саналы оқу мен жазуға қабілетті болу;
математикалык білімнің элементтерін практикалык қолдану іскерлігі,
олардың өмірге қажетті мәнін түсіну жэне т.с.с.;
- элеуметтік-түлғалық нэтнжелерді бағалау: өз күшін адекват-
ты багалай алу, физикалық жүктемеде, медициналық препараттарды
қолданганда, аз таныс заттық-кеңістіктік ортада (бөлмеде, көшеде) өз
бетінше қозғапу кезінде ненің болатынын жэне болмайтынын түсіну.
Жалпы білім беретін мектептің ерекше білім беруге қажеттілігі
бар түлектері, оның катарында есту, көру қабілетінде, тірек-қимыл ап-
паратында бүзылыстары бар жэне күрделі тіп кемістігі бар, психика-
лық дамуы тежелген түлектер алған білім денгейін растайтын мемле-
кеттік үлгідегі қүжат алады.
ҚБТ қағидалары барлык білім беру деңгейлерінде мүмкіндіктері
шектеулі түлғалар, оның ішінде мүгедек балалар, I және II топтағы
мүгедектер, бала кезінен мүгедек болып табылатын білім алушылар үшін
қолданылады. Тестілеу бойынша оқуга ниет білдірген біпім алушылар
білім беру үйымы басшысының атына растаушы қүжаттарды үсына
отырып, оқуда ҚБТ пайдалану мүмкіңдігі туралы уәждемелі негіздемелері
бар еркін түрде өтініш жазады. Мүгедек балаларға ҚБТ бойынша оқу
процесіне катысу мүмкіндігі туралы психологиялық-медициналық-педа-
124
гогикапык консультация ұсынымдарын береді. Жалпы білім беру ұйым-
дарында ҚБТ бойынша окыту бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім
берудің оқу жоспарлары негізінде жүргізіледі.
Қазакстан Республикасының «Білім туралы» Заңына сэйкес экстер-
нат - білім алушы сабаққа үнемі катыспай-ақ тиісті білім беру бағдар-
ламасының оку пэндерін өз бетімен окитын окыту нысандарының бірі
болып табылады. Жергілікті атқарушы орган негізгі орта, жалпы орта
білім беру үйымдарында, сондай-ақ мамандандырылган және арнайы
жалпы біпім беретін оқу багдарламаларын іске асыратын білім беру
ұйымдарында экстернат нысанында оқьпуға рүқсат береді.
Өзін-езі б ақы лауға арналган сүрактар:
1. Жеке тұлға тәрбиенін объектісі, субъектісі ретінде және оның дамуы мен
калыптасу факторларына токталыңыз.
2. Адамның дамуындағы және оның түпға ретінде калыптасуыңдагы
3. Іс-әрекетпен қарым-катынастын тұлғаның дамуындагы және қалыпта-
суындағы рөліне тоқталыңыз.
4. Түлғаны «дамыту», «тәрбиелеу», «калыптастыру», «элеуметтендіру»
ұғымдарына жэне олардың арақатынасына сипаттама беріңіз.
5. Балалардың психофизиологиялык эркелкі дамуы («жас ерекшеліктер
дағдарысы», «дарынды балалар», «акселерация») жэне балалардың базалык
психоэлеуметтік талаптарына тоюалыңыз.
125
|
