Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е

Белгілі француз социологы Оскар Мерузо интеллектуалдар ту- 
рапы «Интеллект болу - эр біреуге тэн болмас қасиет деп айта алмай- 
мын. Бірак, интеллектуапды тұлға болу кез-келген адамнык қолында. 
Нағыз интеллектуал көп сөйлемей байыбын табады», - деп тркырым- 
дайды. Француз коғам қайраткері Ороон Меже белгілі француз жур- 
налына берген субхатында «Менің ойымша, эрбір адам интеллект 
бола алады», - деуінен, эрбір адам интеллекіуалды тұлға бола алса, 
онда ол когам интеллектуалды ұлттың элеуетін кұра апатыны дау 
туғызбайды.
Қазакстанның осы елдер катарына кіруіне мол мүмкіндік бар. 
Жогарыда макалаға нысан еткен мемлекеттер де оңай өткелдерден 
өтпеді. Жак Ширак француз елін «Тұлғалы ел» катарына жеткізді. 
«Мемлекеттің басты қозғаушы жэне жұмысшы күші-халық»,- дей келе, 
неміс халқы «Неміс елі» деген атқа лайықты ие болды. Осы елдер 
хапық болып жүмылып, алга койган максаттарына жетті.
Ал, біз Қазақ елі «Интеллектуалды үлт-2020» ұлтгық бағдар- 
ламасында жэне «Қазақстан-2050» Стратегиясында белгілеген мақсат- 
тарға сай интеллектуалды ұлт болу жэне «Қазақ елі», «Қазақстан 
мемлекеті» деген үлы атқа ие болу мүмкіндігі коғамдағы болып жат- 
кан тарихи, мәдени - рухани козғалыстар накты дәлел бола алады.
Қазақ еліндегі интеллектуапды ұлт калыптастырудағы даму үде- 
рісін алыс жэне жақын шет елдерде жүргізілген тәжірибелерге салыс- 
тырмапы талдау жасау барысында біздегі коғамдағы даму үдерісінің 
нақты айкын жолды таңдағанын көріп отырмыз.
4.8 Білім алушыларга дамытуда, оңытуда, взін-өзі тәрбие-
леуде, взін-взі дамытуда педагвгикалық қолдау кврсету. Педагоги-
калың қолдау -қазіргі педагогиканың гуманистік парадигмасы.
Педа- 
гогикапык қолдау баланың дамуына көмектесу жэне оның денсаулык, 
қарым - қатынас, оқыту, өзін-өзі өмірлік аныктауы мэселелерін ше- 
шуге бағыттапған өзін-өзі дамытуына ықпал ету мэселесін камтиды. 
Педагогикапық колдаудың тиімді жағдайлары түпғааралық катынас- 
тар, карым-қатынас, педагогикалық эдеп жэне т.б. қамтиды. Педаго- 
гикалық қолдау мұғалімнің педагогикалық шеберлігін, педагогикалық 
технологияларды толыкканды сэтті пайдалануы, оқушының ішкі жан 
дүниесін, қабілетін түсіне отырып ықпал етуі.
Педагогикапық қолдау негізінен мүғалім мен оқушы арасын- 
дағы қарым - қатынастан басталады. Мұгапім сыныпта педагогикапық
- психологиялық жағдай жасау; тұлганың ішкі жан дүниесін сезіну, 
тұлғалық, түлғаралық қасиетгерін түсіну жэне іс - әрекетке еркіндік 
беру, жаксы нәтижеге жету жолындағы кедергілерді жеңе білуі, көмек 
көрсетуі, оқушыға өмірден, қогамнан өз орнын табуға мүмкіндік жа- 
сауға бағыттапады. Педагогикалык қолдаудын көрініс формапары -
мейірімді жылы катынас, жылы ишрат, жылы лебіз, қүлақ сала білу, 
қажет болса - кеңес беру, тәрбиеленушіге сенім, оның кұқыгын
119

қорғау, тәрбиешінің балаға қамқорлык катынасы, шэкірттің кандай да 
табысын көре танып, оған ұнамды баға беруі т.б.
Педағогикалык колдау окушының танымдық және шығармашы- 
лық іс-эрекетіне қатысуға дайындығын, өзін-өзі дамытуын, өзін іс 
жұзінде көрсетуіне ыкпал етеді, педағогтың қазіргі педағоғиканың ғу- 
манистік парадигмасын іске асыратын шарапары болып табылады. Гу- 
манистік парадигма ізгілікті жеке тұлғаны дамыту, білімді, іскер жас- 
тарды тәрбиелеу болып табылады.
Осыган орай, мектеп мұгалімдерінен тэрбиенің мэнін, мақсаты 
мен міндеттерін жете түсініп, біліп, оны жұзеге асырулары талап еті- 
леді. Педагогикалық қолдаудың эдістеріне тәрбиенің эдістері ынтапан- 
дыру, бағалау, мадақгау т.б. негізінен басшылыкка алынады.
Педагоғикалық қолдауда баланың білімге қызығушылығын оя- 
туды ең басты мэселе деп қарайды. Сондыктан да, тэрбиеленушінің өз 
ынта-ықыласымен жетістікке жету мүмкіндігіне басшылык жасауға 
ерекше мэн беріледі. Осыған орай, тәрбиелік мақсатты екіге бөлуге 
болады; бірінші коғам алдындағы жалпы жоғары мұратка қол жеткізу 
жэне екінші, көкейтесті максат - жас ұрпактың жеке тұлғалык касиетін 
қалыптастыру. Соңғысы түлғаның дамуы мен даралығын қалыптас- 
тыру жэне үздіксіз дамыту міндеттерімен нақтыланады.
Тұлганың өзіндік үдерістерін колдау (өзін-өзі тану, өзін-өзі 
байқау, өзін-езі талдау, өзін-өзі болжау, взін-взі іс жузінде көрсету 
жэне т.б.). Тұлғаның өзіндік үдерістерін колдауда өзін-өзі тану, өзін- 
өзі байқау, өзін-өзі талдау, өзін-өзі болжау, өзін-өзі іс жүзінде көрсету 
жэне т.б. негізгі орын алады.
Педагогикалық қолдауда өзін-өзі тану окушыларға қоршаған 
ортаны түсінуге, оған өзінің қатыстылығын саналы сезінуге, коршаған 
ортага өзінің көзқарасын жалпы адамзаттық құндылық өзінің өмірлік 
ұстанымын аныктауға көмек беру үшін қажет.
Философ Ж. Ж.Молдабеков “адамгершілікті қалыптастыратын 
иғілікгі адам алдымен ана тілі аркылы қабылдайды, бағалайды. Адам- 
ның өзін танудың, өзгемен теңесудің өтімді құралы, өзін тану - эркім- 
нің өз шаруасының бастамасы, өз шеңберлігінің көрінісі мен кызметі. 
Сол бағытта адамның өзіне деген талапты күшейтуі, әлеуметтік кэме- 
леттілікке ұмтылуы", - деп ұсынған түжырымдары педагогикалык 
қолдауда неғізгі ұстаным болып табылады.
Педагогикалык колдаудыц тиімді ж агдайлары (тұлгаара- 
л ы қ каты настар атмосферасы, карым -қатынас стилі, педагоги- 
калы к әдеп және т.б.). Педагогикалық қолдауда педагогикалық әдепте 
негізгі орын алады. Әдеп - этиканың зерттеу нысаны, қоғамдық сана- 
сезімнің формасы жэне жеке түлғаның өзіндік бағасын аныктауға ба- 
ғытталған қоғамдық карым-қатынастың бір түрі. Әдеп дегеніміз -
адамдар арасындағы қарым-қатынаста сыпайы болу, жұмсақ сөйлеу 
жэне окыс қьшықгардан аулақ болу. Яғни бір кісінің басқа кісілермен
120

инабатты түрде карым-катынас жасауы жэне сөйлеген сөздері мен 
істеген істерінде, көрсеткен қылықтары мен жасаган эрекеттерінде 
сыпайы, мәдениетті болуы эдептіліктің нышаны болып табылады.
Әдептілік турашылдық, ізеттілік талаптарының бүзылуына, 
өзін-өзі орынсыз ақтауга қарсы тұру тілегі, ұялу сезімі, адамдарга 
қайырымдылык, мейірбандық көрсету, қанагатшылдық, өзін басканың 
орнына қоя білу мэртгігі, адамдарды жаксы көріп қана қоймай, оларга 
кызмет кылу тілегі, кайырлы іс істеуге, жамандыкка карсы тұруга 
ұмтылу, кішіпейілділік, кешірімділік, пэктік, өзінің гана емес, өзге- 
лердін де тілектерін құрмегтеу, ұкыптылык, тазалық т.б. сияқты 
ұгымдарды қамтиды.
Қарым-қатынас стилі - мұгалім мен оқушы арасындагы бір- 
лескен шығармашылық іс - әрекеттер, білім, білік дағды, тэлімдік 
тұрғыда алмасуы, мұғапімнің бағалаушылық эрекетіндегі табысты- 
лығы камтылады.
Педагогикапық әдеп - мұғалімнің педагогикалық үдерістегі іс - 
әрекетінін, карым - катынастағы мэдениеттілігі, әділетгілігі, адалдығы 
т.б., адамға тән рухани-адамгершілік кұндылыктардың бойынан 
табылуы.

жүктеу 5,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: