Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е

ционавды және тиімді болуымен аныкталады. Оны анықтауда жоғары 
сынып оқушыларынын болашак кызмет сапаларының бағдарларын қа- 
лыптастыру үдерісінің ерекшеліктерін ескеру кажет. Бейіндік окыту 
жоғары сынып оқушыларының жоғары оқу орындарына түсу үшін 
жэне ары карай окуын жалғастыруы үшін бірден-бір арнайы білім алу 
көзі екендігі туралы тұракты ой капыптаскан. Жаппы білім беретін 
мектептердегі дәстүрлі бейіндік емес даярлык мектеп пен жоғары оку 
орындары арасындағы ізбасарлыкгың бүзылуына экеліп, көптеген 
ақылы курстардың, репетиторлықтың, жоғары оку орындарынын 
(ЖОО) даярлық бөлімшелерінің ашылуына апып келіп отыр.
Қалыптаскан жагдайды талдау жоғары сынып окушыларынын 
арнайы даярлык жүйесін, яғни бейіндік оқытуды енгізудің мүмкіндігі 
мен тиімділігіне негіздеме болып табылады. Бейіндік окытуға көшу 
келесі негізгі мақсаттарды көздейді жэне оның жүзеге асырылуына 
мүмкіндік береді:
- жалпы білім беру бағдарламасының жеке пэндерін терендетіп 
окытуды қамтамасыз ету;
- окушылардың индивидуалды білім беру бағдарламаларын құ- 
ру мүмкіндіктерімен байланысты жоғары сынып окушыларын окыту 
мазмүнын дифференцияциялау үшін жағдайлар жасау;
- окушылардың қабілеттеріне, индивидуалды кызығушылык- 
тарына жэне кажеттіліктеріне сэйкес эртүрлі категорияларының толык 
білім алуға теңдей кол жеткізулеріне эсер ету.
- оқушылардың әлеуметтендірілу мүмкіндіктерін кеңейту, жал- 
пы жэне кәсіптік білім беру арасындағы ізбасарлыкты камтамасыз ету, 
мектеп бітіруші окушыларды жогары кэсіптік білім беру бағдарла- 
мапарын меңгеруге тиімдірек даярлау.
Бейінді окытуды үйымдастыру бейіндеу бағыты мен қүрылы- 
мын аныктауды, сонымен катар бейінді окытуды ұйымдастыру мо- 
дельдерін тандауды қарастырады. Бейінді окыту максатына сәйкес эр- 
түрлі бейіндердің пайда болуына әкелетін жоғары сынып окушылары- 
ның индивидуалды қызығушылықтарын, қабілеттері мен бейімдерін 
толығырак ескеру кажет.
Окытуды бейіндеудің кез келген формасы базистік оқу жоспа- 
рының инвариантты компонентінің қыскаруына әкелетіні айдан анық. 
Жеке пәндерді тереңдетіп оқитын мекгептердің үйреншікті модельде- 
рінен айырмашылығы бір, екі пэн терендетілген бағдарламамен оқы- 
тылып, ал қалғандары базалық деңгейде оқытылса, онда бейіндік оқы- 
туды жүзеге асыру оқушылардың базалық жаппы білім беретін даяр- 
лықтарын аяктау мақсатымен бейіндік емес пэндердің оқу материал- 
дарын қысқарту жагдайында ғана мүмкін.
Жоғары сыныптарда бейінді оқытумен жалпы білім беретін ме- 
кемелердің модельдері оқу пэндерінің эртүрлі комбинацияларының 
мүмкіндігін карастырады, бүл бейіндік оқытудың дұрыс жүйесін қам-
246

тамасыз етеді. Бұл жүйе оқу пәндерінің келесі типтерін өзіне қамтуы 
мүмкін: базалық жаппы білім беретін, бейіндік жэне элективті. База- 
лық жалпы білім беретін пэндер барлық оқушылар ушін барлык оқу 
бейіндерінде міндетті болып табылады. Міндетті жалпы білім беретін 
пәндер: математика, тарих, казақ тілі, шет тілі, дене шынықтыру, со- 
нымен қатар қоғамтанудың біріктірілген курстары. Бейіндік жаппы 
білім беретін пәндер - жоғары деңгейдегі пәндер, оқытудың эрбір 
нақты бейінінін бағытын анықтайды. Мэселен, физика, химия, био- 
логия - жаратылыстану-ғылыми бейіндегі бейіндік пәндер, эдебиет, 
қазақ тілі жэне шет тілдері - гуманитарлы бейіндегі пәндер, тарих, құ- 
қық, экономика - элеуметтік-экономикалық бейіндегі пэндер. Бейіндік 
оқу пәндері сол оқыту бейіндерін тандаған окушылар үшін міндетті 
болып табылады.
12 жылдық мектепте білім мазмұнын пэнаралық байланыс не- 
гізінде интеграциялау максатында интегративтік тәсілді қолдануды 
талап етеді.
Білім алушыларды дамытуға арналған интегративтік тэсіл ба- 
рысындагы оқыту процесі эртүрлі құралдар мен бірнеше іс-әрекетгерді 
біріктіру қағидатына сай құрылады. Интегративтік тәсілге көптеген 
белсенді қозғалыс түрлері жатады: сергіту сәттері, театрландырылған 
ойындар, қозғалыс үзілістері (кідіріс).
Интегративтік оқыту тэсілі білім алушылардың сөздік қорын 
кеңейтуге, коммуникативтік біліктіліктерін дамытуға, эстетикалық 
талғамдарын дамытуға, көркемөнер туындыларын түсіну жэне баға- 
лауға мүмкіндік береді. Аталған оқыту тәсілі психикалық процестерге 
эсер етіп қиындыктарды жоюға, оқу материалын тиімді, қолжетімді, 
жаңа деңгейде қабылдауға мүмкіндік береді.

жүктеу 5,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: