Тұтас педагогикалың удерістің оқыту қуралдары - іс-ғрекет
түрлері (ойын, таным, еңбек, қарым-қатынас). Іс-әрекеттік тәсіл.
Іс-әрекеттік тәсілдің негізгі мазмүнында білім алушының білімді
дайын күйінде алмай, оны өзі өндіруі, өзінің оқу эрекетінің мазмүны
мен түрлерін үгынатыны, оның ережелер жүйесін түсінуі мен кабыл-
дауы жатыр, бұл өз кезегінде оның білімінің, біліктерінің жэне кен
аукымды дағдыларының белсенді эрі табысты калыптасуына ықпал
етеді. Білім алушылардың оқу эрекеттері «білу», «түсіну», «колдану»,
«талдау», «жинақтау», «бағалау» сиякты категорияларға топтастырыл-
ған. Іс-эрекеттік тәсіл өз бетінше ізденуді, түсіндіруді, талдауды, түрлі
дереккөздерден алынған ақпаратты тарату мен бағалауды, графикалық
мэліметтер мен басқа үйретуші ресурстарды колданады.
Ойын арқылы оқыту.
Оқыту эдісі ретінде ойын түрлерін
қолдану білім алушылардың танымдық кызыгушылык белсенділігін
арттыруға мүмкіндік береді. Ойын түріндегі оқыту технологиясының
басты элементтері:
- ойын алдында нақты оку мақсаты қойылады;
- ойын аркылы белғілі педагогнкалык нэтижеге қол жеткізу
жоспарланады, окыту іс-әрекеттері ойын ережелеріне бағынады, оқу
материалдары ойын қүралы болып табылады.
Ұжымдык іс-әрекет түрлерін үйымдастыруға бағытталған ойын
тэсілдері аркылы білім алушылар баска шағын топ мүшелерінің
пікірін сыйлауды, соңғы нәтиже мен өзіндік іс-әрекетін жобалай
алуды, максатка жету эдістерін анықтауды үйренеді.
Коммуникативтік здіс.
Оқытудағы коммуникативтік тэсіл -
ақпаратты тарату мен жариялау, екі немесе одан да көп адамдар өзара
сөйлесім проңесіне түскенде білім, білік жэне дағдымен алмасу. Ком-
муникативтік тэсілдің нэтижесі тілдік жэне сөйлеу нормаларын дүрыс
пайдалана жэне коммуникативтік эрекетті дүрыс таңдай отырып, қа-
рым-қатынаска катысушы баска адаммен өзара әрекет ету процесінде
251
тіл арқылы қарым-катынасты жүзеге асыру қабілеттілігі болып
табылады.
Оқыту үдерісінде коммуникативті тэсілдерге сэйкес қарым-қа-
тынас жасай білуін калыптастыруға ықпап ететін тапсырмапар жэне
шынайы коммуникация шарттарына барабар жүмыс режимі (жұптық
жэне топтық жұмыс) пайдаланылады.
9.2.
Дидактикадагы дәстүрлі оқыту құралдары.
Л.С.
Выготский оқытудын сөйлеу, жазу, схемалар, өнер туындылары, диаг-
раммалар, еске сактаудың техникалық жабдықгары сияқты құралда-
рын келтіреді. Жалпы жағдайда идеалдық күрал - мәдени мұраны. Жа-
ңа мәдени кұндылыкггарды менгеру қаруы. Жүйелі оқыту барысында
аяынған білім жаңа білімді алуға көмектеседі. Түлгалардың интеллек-
туалдық, эмоциялық-еріктік саласын дамытады. Көбінесе олар окушы-
лардың интеллектуалдық дамуына әсер етеді. Бұндай интеллектуалдық
окыту құралдары окушылардын ойлау кабілетінін дамуында үлкен рөл
атқарады. Олар мұғалім сабақгы түсіндіру барысында берілуі мүмкін,
бірақ сонымен бірге оқушының өзімен немесе мұгалім мен окушының
бірге жұмыс істеген кезде алынуы мүмкін.
Материалдық жэне идеалдық оқыту құралдары бір-бірімен бай-
ланысып, бірін-бірі толықтырады. Барлық оқыту кұралдарының оқу-
шылардың білім сапасына эсері алуан түрлі: материалдық құралдар
көбінесе оқушыларды қызықтыру жэне олардың көңілін аудару үшін,
жаңа білімді түсіну үшін керек, ал идеалдық құралдар пайымдау логи-
касымен, есте сақтаумен, сөйлеу мэдениетімен т.б. байланысты. Мате-
риапдық жэне идеалдық құралдар арасында нақгы шекарапар болмай-
ды. Олардын екеуінің жиынтығы оқушының тұлғалық қасиеттерін
калыптастыруға эсер етеді.
Материалдық кұралдар вербальдык болады. Одан эрі сөз қыс-
қартылып, автоматтанатын жэне ойға айналатын міндеттерді шешуге
бағытталған танымдык эрекет жасалады. Құралдар мен оқыту эдісте-
рінін байланысы біркелкі емес: оқу құрапдары көбінесе эр түрлі эдіс-
термен қолданылуы мүмкін жэне бір әдіске бірнеше сәйкес құралды
тақдауы мүмкін. Бұл техникапық құралдардың дамуымен, реттелген
(біркелкі, көп мақсатгы) демонстраңиялык эксперимент пен зертха-
налык практикумдерға арналған қабырғалык суреттемелермен шартты
байланысты.
Компьютерлермен оқу - бұл оқу үдерісінің жаңа түрі болған-
дықган оқытудың жана құралдары мен эдістері қолданылады, белгілік
жэне графиктік модельдердің түрлері, мультипликациялық кұралдар
пайдаланылады.
Көрнекілік кұралдарыньвд болмауы немесе тым аз болуы білім
сапасын төмендетеді. Бірақ өте көп көрсетулер оқушылардын назарын
бөледі. Қиын тақырыпта 4-5 көрнекілік көрсету жеткілікті.
252
|
