Қайталау және бекіту сұрақтары
1. Жоғары сыныптарда өтілетін сабақардың қандай ерекшіліктері бар?
2. Семинар, зертханалық сабаққа қойылатын талаптарды ата.
3. Мектеп дәрістерін қойылатын талаптар. Бір тақырыпқа дәріс конспектісін жаса.
4. Баяндама, реферат қалай дайындалады?
5. Оқытудын қандай эврестикалық түрлерін білеміз?
6. Ықпалдастық сабақ дегеніміз не?
Өзіндік жұмыстардың (курс, бақылау, реферат, баяндама) тақырыптары:
1) Тарих пәнінен симинар, зертханалық сабақ жүргізудің әдістері;
2) Жоғары сыныптарда тарих сабағың өткізудін әдістемелік ерекшеліктері;
3) Сабақ оқытудың эвристикалық түрлерін қолдану әдістемесі;
4) Тарих пәнінен өткізілетін мектеп дәрісі және оны ұйымдастырудың жолдары;
5) Жоғары сынып оқушыларын тарих тақырыбында баяндама, реферат дайындауға үйрету.
Тарих пәні мұғалімінің сабаққа дайындығы
Мазмұны:
1) Тарих сабағына қалай дайындалу керек?
2) Оқу материалына құрылымдық- функциалық талдау.
3) Конспект және сабақ жоспары.
Тарих сабағына дайындалу керек?
Тарих сабағына қойылатын талаптар мынадай: сабақтағы тарихи мазмұнның, педагогикалық ойдың толықтығы, оның алға қойған мақсатқа сәйкестігі; білімнің ғылымилығы; тарихи деректердің анықтығы; түрлі білім көздерін қолдану; базалық білім қалыптастыруда негізгі шешуші мәселені таңдап ала білу; оқушылардың жоғарғы деңгейдегі дербес ойлай білу мен танымдық белсенділігін қалыптастыру; сабақ типін, оны өткізудің құралдары мен әдістері дұрыс таңдай білу; таңдап алынған оқу жұмысы тәсілдерінің педагогикалық ниетке, оқушылардың танымдық мүмкіндігінің мазмұнына сай келуі; мұғалім мен оқушы әрекетінің біртұтастығы.
Сабаққа дайындық оқу жылы басталмастан бұрын мемлекеттік стандарт пен барлық сыныптардың оқу жоспарымен танысудан басталады. Осындай жағдайда ғана мұғалім жекелеген сабақтыемес, тұтас тақырыптарды, курстарды жүргізуге дайын болады. Осы құжаттардың негізінде мұғалім оқушылардың іскерлігі мен дағдыларды меңгеріп, тұлға ретінде қалыптасуы барысында тереңдеп, нақтылана түсетін деректер мен ұғымдар жүйесін айқындайды. Содан соң барып, ол жүйенің мектеп оқулықтарынан қалай көрініс тапқанын, тарихи материалдың баяндалуы сипатын, оның құрылымы мен мазмұнын, әдістемелік аппаратының қандайлығына көз жеткізеді. Оқулықтарға талдау жасау өзара байланысты сабақтарды, олардың оқу курсындағы орны мен рөлін айқындауға мүмкіндік береді. Мемлекеттік стандарт, оқулық және бағдарламамен жеке танысу оқылатын бөлім мен курстың тақырыбының оқу- тәрбиелік мақсаттарын айқындауға көмектеседі.
Осыдан соң сабақты тақырыптық жоспарластыруға кірісуге болады. Оның мәні – сабақтарды тарихи және қисынды байланыстарына, оқу типі мен түрлеріне қарай жүйеге топтастыру.
Мұғалім мазмұнын өзі ашатын және оқушылардың дербес игеруіне оңай тиетін тақырыптарды белгілейді. Нақты сыныптағы оқушылардың танымдық мүмкіндіктерін анықтап барып мұғалім тақырыптық жоспар негізінде сабақ жоспарын түзеді.
«Б.д.д. V-IV ғасырларда эллинділік мәдениетінің гүлденуін тақырыбындағы сабақ былацша жоспарлануы мүмкін:
1) Б.д.д. V-IV ғасырларда элладаның сәулет, сұңғат және сурет өнері (Афина Акрополіне оәша саяхат);
2) Ежелгі грек театры (көрініс-сабақ);
3) Ежелгі Грецияның ғылымы мен мектебі (ойын-сабақ);
4) Олимпиядалық ойындар (репортаж-сабақ);
5) Қорытынды сабақ (викторина-сабақ).
Оқытуды материялды мазмұндаумен шатастыруға болмайды. Оқыту мұғалім қызметінің сабаққа дайындалудан оның тәжіребиесін талдауға дейінгі барлық кезенін қамтиды.
Сабаққа дайындалу функциялары (міндеттері, қызметтері). Сабаққа дайындалудың әр кезеңінің атқаратын өз фцнкциялары бар.
1) Тексерушілік функция сабаққа дайындықтың мынадай негіздерін қамтиды:
а) оқу материалының мазмұнын ой елегінен өткізу; - тақырыпты, бөлімді оқып-үйренудің мақсатына сай дидактикалық мақсатты тұжырымдау;
б) сабақ типін анықтау;
в) сабақ құрылымын белгілеу.
Бұл кезеңде қажетті іскерлікті қалай қалыптастыруға, қандай сезімдерді ояту қажеттігі айқындалады. Білім көзін таңдаған мұғалім оның іске асыруға көмектесетін тәсілдерді таңдайды. Бұл жерде білім көзі ретінде оқулық мәтіні, оқу картинасы, мұғалім дәрісі, оқу телефильмі қарастырылады.
Жаңа сабаққа дайындық өткен сабақтың үйге берілген тапсырмасын талдауды да қарастырады. Өткен сабаққа қатысты сұрақтар жаңа тақырыптық мазмұнына байланысты болуы шарт:
1) құрастырушылық функция:
а) нақты сыныптағы оқушы құрамының ерекшеліктеріне талдау жасау;
б) оқушы әрекетінің басым сипатын айқындау. Оқушының таным деңгейі еске түсіруші, өзгертуші және шығармашылық-іздецшілік болып бөлінеді. Еске түсірушілік таным деңгейіндегі оқушы сабақ барысында мұғалімнің айтқанын, жасағанын қайталап отырады. Ал, өзгертушілік таным деңгейіндегі оқушы дәрісті тыңдай отырып, оны қорытады; оқулықтың бірнеше параграфы бойынша кесте құрастырады; ауызша бейнелеу бойынша картадан нысанды көрсетеді. Ең күрделісі – шығармашылық-іздеушілік деңгейде оқушы құжаттарды талап, дербес қорытынды жасайды; тарихи оқиғаның дамуына баламалы жағдай ойластыра алады.
Оқушылардың талдаған әрекет деңгейі мұғаллімнің сабақтағы жұмыс әдісіне тікелей байланысты. Нақтылай айтқанда, мұғалім дайындығы төмен сыныпта түсіндіруге мол уақыт бөліп, дайындығы жоғары сыныпта іздену бағытында жұмыс жүргізуге баса мән беруі тиіс:
1) ұйымдастырушылық функция алдындағы функциялармен тығыз байланысты. Оларды талдай отырып, мұғалам: сабақты қалай бастау керек; оқушылар сабақта немен айналысады; жаңа материалды игеруге оларды қалай жұмылдыруға болады; барлық оқушыларды қандай жұмысқа жегуге, қандай тапсырма беруге болады деген сияқты көптеген сұрақтарға жауап қарастырады.
Мазмұны бірдей сабақтар оны өткізуде сынып оқушыларының танымдық мүмкіндігін ескеріп қолданған әдістеме бойынша бір-бірінен едәуір ерекшеленуі мүмкін.
Оқушылардың оқу іскерлігі жетілген сайын алға қойған оқу процесінің міндеттерін іске асыруда оларға дербестілік берілуі тиіс;
Ақпараттық немесе мазмұндаушылық функция сабақтың оқу
мазмұныныа қатысты, ол оқу мазмұнын баяндауда қандай тәсіл қолдануға болады дегенді білдіреді. Оқу мазмұнын талдау жасай отырып, мұғалім оны қандай көлемде, қандай түрде беруді айқындап, сабаққа қажетті оқу құралдарын таңдайды.
Мұғалім сабақ үстінде оқулық материалын жалаң баяндап қоймайды, оқушыларға қиындық туғызатын сұрақтарды кеңінен түсіндіріп, тақырыптық басты мәселелерінің мәнін ашады. Мқғалім бағдарламалық материалдан нені алып тастауды, нені қысқа немесе жан-жақты мазмұндау керектігін белгілейді. Оқулықтағы нақты фактілермен жаңа ұғымдардың мәнін ашып, оқулық материалын көркем және бейнелі етіп мазмұндайды:
Бақылау-есепке алу функциясы білімді қалай тексеріп, бекітуді;
оқушылардың тақырып бойынша өз пікірін білдіруді; білімді қалай бағалауды алдын ала ойластыруды қарастырады. Осыған байланысты оқушылардың білімін бағалаудың мынадай өлшемдерін атауға болады: а) объективтілік (әділдік); б) бағалаудың жан-жақтылығы; в) баға қоюдағы айқындық және жариялылық;
2) Түзетуші функция сабаққа қорытынды жасайды. Ол материал дұрыс жинақталды ма, деректер маңызды ма; сабақтың дидактикалық мақсаты дұрыс қойылды ма және оған қаншалықты қол жетті; сыныптың ерекшелігі ескерілді ме; қолданған оқу әдістері, тәсілдері, түрлері талапқа сай келе ме; тапсырмалар орынды және қызықты болды ма; білімді игеру деңгейін қалай бағалауға болады деген сұрақтарды қамтиды.
Түзетушілік функцияны мұғалім жетістіктері мен кемшіліктерін айқындап, әрбір сабақтан соң пайдаланады. Конспект немесе сабақ жоспарына « Сабақтың теориялық бөлімін кеңейту », « артық деректерді алып тастау » деген сияқты қысқа жазбалар түсіреді. Ол ескертпелер келер оқу жылында ескерілуі тиіс.
Достарыңызбен бөлісу: |
