Тарау. Құрылыс материалдарының топтамасы және қасиеттері Құрылыс материалдарының топтамасы

Жол және аэродром жабындары үлкен динамикалық жүктерді қабылдайды, сондықтан олар соққыға сыналуы керек.

Соққылық тұтқырлық материалды қиратуға шығындалған жұмыстың үлгі көлемі немесе ауданына қатынасымен анықталады:

, Дж/м³ немесе , Дж/м² (1.28)
Сынақ өлшемдері d = h = 25 см цилиндр үлгілермен арнайы қондырғыда (копер) орындалады. Нормаланған жүк белгілі биіктіктен үлгіні қиратқанынша құлатылады.

Қаттылық материалдың өзіне басқа өзінен қатты дененің енуіне қарсыласу қабілеті (беттік беріктік).

Әр түрлі материалдардың қаттылығы әрқалай бағаланады. Табиғи тас материалдар үшін қаттылық 10 эталондық минералдан тұратын Моос шкаласы бойынша салыстырылады.

Минерал-эталон алдыңғы минералда тырналған із қалдырады және келесі минералмен тырналады.

Ағаштың, металлдың, бетонның қаттылығы оларға болат шар немесе конус немесе пирамида түріндегі қатты ұштаманы батыру арқылы анықтайды.

Қаттылық саны (НВ) үлгіге стандарттық болат шарды (ұштаманы) белгілі бір уақыт аралығында батыру күшінің (Р) материал бетіне түскен жаншылу ізінің ауданына (S) қатынасымен анықтайды: НВ = Р/S.

Материалдың жоғары беріктігі әрқашан қаттылығының кепілі емес. Мысалы, ағаш пен бетонның сығылу кезіндегі беріктік көрсеткіштері жақын, бірақ бетонның қаттылығы едәуір жоғары.

Металлдар мен бетон үшін беріктік пен қаттылық, тас материалдар үшін қаттылық пен үйкелгіштік арасында байланыс бар.