Тақырыбы: - Күшті әсер ететін улы заттармен (КӘЕУЗ), радиоактивті заттар және бактериалды (биологиялық) құралдар (РЗ және БҚ) зақымданғанда, қансырау, бетбұрыс, буын шығу, күйіп қалу және басқа да жазатайым оқиғалар кезінде өзіндік және өзара көмек көрсету.
Оқу сұрақтары: - 1). КӘЕУЗ, РЗ және БҚ, қансырау және жарақаттану кезіндегі алғашқы медициналық көмек.
- 2). Бетбұрыс, буын шығу, күйіп қалған кезде алғашқы көмек көрсету.
- 3). Электр тоғы соққанда, суға бату, үсу, жылу және күн өту кезіндегі алғашқы медициналық көмек.
Хлормен зақымданған кездегі алғашкы көмек: - 2% ас содасының ерітіндісімен суланған мақта-дәке таңғышымен дем алу мүшелерін тез арада жабу;
- Зардап шегушіні зақымданған аймақтан алып шығу;
- Дәл сол ерітіндімен терінің ашық жерлерін тазарту, аузын шаю, көздерін жуу (15 минуттан кем емес) және екі көзіне вазелин майын тамызу;
- Мұсатыр спиртінің буымен дем алдыру;
- Асқазанын тазартпай, емдеу мекемесіне жіберу.
Аммиакпен зақымдану кезіндегі алғашқы көмек: - 2% бормен (лимон) ерітіндісімен суланған мақта-дәке таңғышымен дем алу мүшелерін тез арада жабу;
- Зардап шегушіні зақымданған аймақтан алып шығу;
- Көздерін бор (лимон) қышқылымен 15 шайып алып, антибиотиктер (30% альбуцид, нормакс, және т.б.) тамызу;
- Мұрнына зәйтүн және шабдалы майын тамызу;
- Мойынның алдыңғы жағына қыша қою.
КӘЕУЗ адам организміне ЖКТ арқылы түскен кездегі алғашқы көмек: - Берілген уақытта асқазанның ішін механикалық жолмен алып тастау (құстыру);
- Асқазанды қайнаған сумен бірнеше рет жуу;
- Адсорбент беру (белсендірілген көмір, 8-10 таблеткалар);
- Дәрігер шақыру.
Қан кету - Артериалды қан кетуді тоқтатудың бір түрі артерияны қысып ұстау. Бұл артерияны сүйекке жараның үстін қысу керек:
- Қолда – шынтақ пен қолтықтың ортасын;
- Аяқта – торс кеуде мен жамбастың арасындағы қатпарды (аяқтың өзін емес).
-
- Венозды қан кету және кішігірім артерия жаралары кезінде байланатын зарарсыздандырылған таңғыш (КӨП немесе бірнеше қабат дәке, ал үстінен тығыз дәкенің кесегі және қатты байлайды) және жараланған аяқ-қолдарды жоғарылатылған күйге келтіреді.
-
- Қан кетуді тоқтатудың басқа әдісі аяқ-қолдың келесі белгісімен сол күйінде (белбеумен немесе х/б матамен, үшкіл орамалмен және т.с.с.) бүгу болып табылады. Бұл әдісті аяқ-қолдың негізгі жерінде орналасқан жарақаттан қан кеткенде қолданамыз. Иықтың жарақаттануы кезінде қолдар істен шыққанға дейін артқа қайырып орналастырады (қысады).
- Қан кетуді бұрау салумен тоқтату кейінге қалдыруды шыдамайтын жағдайда ғана қолданылады (немесе басқа әдіспен тоқтату мүмкін болмаса).
- Бұрау салуды (бұрау) аяқ-қолға жарақаттан жоғары, алдын ала астына тері үстіне сулық қойып, салыңыз, бұрауды қысыңыз, бұрау салу уақыты жазылған жазбаны салыңыз (есте сақтаңыз, бұрауды жарақатқа жазда 2 сағатқа салады, қыста – 1 сағаттан көп емес уақытқа, аяқ-қолдың жансыздануын болдырмау үшін).
Иісті газбен уланған кездегі алғашқы көмек. - Иісті газ (СО көміртегі тотығы) – органикалық заттардың шала жанған өнімдері, жоғары уытты газ, түссіз, жиі өртең иісі бар. Қатты оттек тапшылығына әкеп соғады.
- Улану бензинді қозғалтқыштың жұмысы кезінде, табиғи газ жануда, өрт кезінде, және т.б. болуы мүмкін. Өлім - нашар желдеткіші бар жабық мекемеде иісті газбен улану нәтижесінде жиі кездеседі.
- Улану біртіндеп немесе кенеттен болуы мүмкін. Бұл газдың ауда шоғырлануына, оның әрекеті және адамға жеке сезгіштігінің ұзақтығына байланысты.
Сынықтар -
- Сүйек сынығының орнына құрсым қойған кезде міндетті түрде екі буынды – сынықтан жоғары және төмен жерді белгілеу қажет. Ал жамбас сүйектерінің сынуы кезінде үш буынды – тобыққапты, тізелі және ұршықты. Құрсым сынған жерді өзгертпей сол күйі салынады. Құрсымды салардың алдында және салғаннан кейін дененің үстіңгі бөлігінің қан айналымын тексеру қажет (ұйып қалу сезімі, тері беттерінің қуқылдығы, аяқ-қол ұштары температурасының түсуі). Қан айналымның бұзылуы кезінде таңғышты босатыңыз!
Буын шығулар - Буын шығу кезіндегі алғашқы көмек, ең алдымен, ауыруды басуға – жараланған жерге салқын дәке және мұз басуға, ал егер бар болса, ауыруды сездірмейтін шаралар (анальгин, амидопирин) қолдануға бағытталуы тиіс. Содан кейін жарақаттанған қалпы аяқ-қолдарды матау керек және дәрігерге көріну.
Ұзақ уақыт қысылу синдромы кезінде - Қысылған аяқ-қолды мұзы бар қапшықпен басу;
- Қысылған аяқ-қолдарға қорғайтын бұрау салу;
- Қысып тұрған затты алып тастау;
- Зақымдалған аяқ-қолдарды тығыз таңып тастау;
- Құрсым салу.
- Есте сақтаңыз! Қорғайтын бұрау салғанға дейін қысылған аяқ-қолды босатуға болмайды. Қысылған аяқ-қолды жылытуға, бұрау салғанға дейін зардап шегушіге көп ішуге болмайды.
- Ауруды сездірмейтін дәрі беру, тынышталдыру, су, шай, кофе беру.
Улану белгілері: - А) Жеңіл дәреже кезінде:
- - ауырлау және бастың лүпілдеуі түйсіктерінің пайда болуы;
- - самай мен маңдай тұсындағы аурулар («құрсаулы бас»), көздің қарауытуы және бұлдырауы, құлақтың шуылдауы;
- - тері үстінің қызаруы, жүрек соғуы, қатаңдау, дірілдеу, әлсіздік, жүрек айнуы және құсу.
Б) ауыр дәрежедегі ауру кезінде: - Б) ауыр дәрежедегі ауру кезінде:
- - өсімді бұлшық етті әлсіздік, тамыр соғысының жиілігі, көз қарашықтарының кеңеюі, үстіртін дем алыс, бас айналуы;
- - естің шатасуы, ұйқышылдық, содан кейін естен тану;
- - Ішектердің және қуықтың еріксіз босатылуы;
- - Бетте көктің, мүмкін, ал-қызыл дақтардың пайда болуы.
- Үстіртін демалыс, саңылау жүрек соғысы, тартылу кездерінде – өлім болуы мүмкін.
Зардап шегушілерге алғашқы көмек: - Зардап шегушілерге алғашқы көмек:
- Таза ауаға шығарып, көлденеңінен арқасына жатқызу;
- Ауа райының кез-келген уақытында киімін ағытып, кеуде қуысын ашу;
- Ыстық шай немесе кофе ішкізу;
- Беті мен кеудесін салқындату (суық су, салқындатылған шүберек, мұз және қар);
- Егер де су немесе қар болмаса, кез-келген шүберекті несеппен сулап, онымен басты орау.
Егер зардап шегуші есін жимаса: - Егер зардап шегуші есін жимаса:
- Кез-келген әдіспен мұрынды тітіркендіру (қауырсын, шыбық, темекі, қыша, мұсатыр спиртімен), яғни зардап шегушіні түшкірту;
- Кеудеге дем пайда болғанға дейін массаж жасау (қолғап, шарпы және басқа заттармен);
- Жасанды дем беру;
- Зардап шегушіні емдеу мекемесіне жәберу.
Суға бату - Алғашқы көмек:
- Тез арада зардап шегушіні ішіне аударып, оның жамбасын басынан жоғары көтеру;
- Орамалдың көмегімен аузын кілегейден (шарана), балдыр, шылаулардан тазарту. Бірден тілдің түбін басып, құстыру;
- Егер болмаса, онда зардап шегушіні арқасына жатқызып, демалысы және жүрек қызметінің болмауы кезінде реанимациялық шаралар қолдану:
- - Кеудені минутына 60 реттен кем емес жиілікпен басамыз;
- - Әрбір 15 реттен кейін зардап шегушінің мұрнын қысып, аузына екі рет дем береміз;
- - Зардап шегуші қайта-қайта су құсатын болады;
- - Сондықтан, оны ішіне қарай аударып отыру керек;
- - Сонымен қатар, дем беруді орамал немесе арнайы маска арқылы жасаған дұрыс.
Үсіп қалу - Алғашқы көмек:
- Аяқ-қол ұштарын құрғақ қолмен немесе арақпен немесе спиртпен суланған сүлгімен уқалау;
- Аяқ-қол ұштарын жақсылап уқалап, зардап шегушіге оны қимылдатқызу керек;
- Аяқ-қолды қалың жылы матамен орау;
- Бұл аяқ-қолды, ыстық су құя отырып, жылы суға салу (24 гр.) 20-30 минут бойы суды 40 гр. апару және онда бірнеше минут ұстау.
Достарыңызбен бөлісу: |
