Модуль №1 Қаныққан көмірсутектер. (8 сағат)



жүктеу 0,8 Mb.
бет1/3
Дата25.05.2018
өлшемі0,8 Mb.
#17252
түріСабақ
  1   2   3

Модуль №1

Қаныққан көмірсутектер. (8 сағат)



Кіріспе


1

Модульдің құрылымымен таныстыру.

Қаныққан көмірсутектердің құрылысы, номенклатурасы.

Химиялық қасиетттері.

Дәптермен жұмыс.

Үйге тапсырма.


5 мин.
20 мин.
10 мин

10 мин.


2

Қаныққан көмірсутектердің алынуы, қолданылуы.

Циклопарафиндер.

Дәптермен жұмыс.

Сұрақ-жауап



15 мин.
15 мин.

5 мин.


10 мин.

Диалог


3

4
5

6


Білімді меңгерту

Сабақ мақсатымен таныстыру.

Қарлы кесек оқыта үйрету ойыны

(Жеке топтық жұмыс)


Тақырыпты дамыту

Ұйымдастыру жұмыстары

«Қарлы кесек » оқыта үйрету ойыны.

(Жеке топтық жұмыс)

Білімді пысықтау

Химиялық эстафета

(сайыс сабақ)

Білімді бекіту

«Бреин-ринг » оқыта үйрету ойыны.

(жкек топтық жұмыс)



3 мин.


42 мин

2 мин.


43 мин.

45 мин.

45 мин.

Қорытынды



7

8


Тест

Сынақ


45 мин.

45 мин.

Нені білуі керек :

. Көміртегі атомының ерекшеліктерін.

. Қаныққан көмірсутектердің гибриттенуі,

жалпы формуласы, көміртегі атомдарының

байланыс ұзындығы, байланыс бұрышы жайлы білу.

. Қаныққан көмірсутектердің жүйелеу номенклатурасы,

алынуы, қолданылуы.
Нені үйренуі керек:
. Қаныққан көмірсутектердің жүйелеу номенклатурасы

бойынша атын атау.

. Көмірсутектердің шар стерженьді және масштабты модельдерін жасай білу.

. Изомерия мен гомологтардың молеклалық және құрылымдық формулаларын жазып үйрену.


Негізгі түсініктер мен терминдер:
-Гибридтену, изомерия, гомолог, алкан, циклопарафин,радикал,

номенклатура.


Қолданылатын әдебиеттер:

Органикалық химия есептері ( Глинка)

Жалпы химия (Ділманов)

Химия тұрмыста

Шығармашылық тапсырмалар:
Реферат. Қаныққан көмірсутектердің қолданылуы.

№ 8-18 №8 -20 № 8 -22

Формула құрастыру

Кіріспе бөлімі
Тақырыбы: Қаныққан көмірсутектердің құрылысы, номенклатурасы,

химиялық қасиеттері

Білімділік мақсаты:

Жеке тұлға ретінде өзін-өзі тани білуге , ұқыптылыққа тәрбиелеу.

Дамытушылық мақсаты :

Аз уақытқа көп мағлұмат алуға, жұпталып жұмыс атқаруға,танымдық қабілетін арттыруға баулу.


Сабақ барысы:
Ұйымдастыру. Модульдің құрылысымен таныстыру.

Тірек сызбалар арқылы тақырып мазмұнын түсіндіру.

Қаныққан көмірсутектер –метан қатарындағы және циклопарафиндер болып екіге бөлінеді.

Қаныққан көмірсутектердің ерекшеліктері:


Ж.Ф – Cn H2n+2 Мол. Ф: CH4 H

Гибриттенуі-sp3 **

Бұрышы – 109 028 1 Элек. Ф: H**C** H

С атом арақашықтығы – 0.154 нм * *

Жұрнағы – « ан» H

H

Құр. Ф: H – C- H



H

C + 6 )2)4 1s 2 2s2 2p 2


SP3

C+ + 6 )2 )4 1s2 2s2 2p2

Метан CH4 метил C H3

Этан C2 H6 этил C2 H5

Пропан C3H8 пропил C3 H7

Бутан C4 H10 бутил C4 H9

Пентан C5 H 12 амил C5 H11

Гексан C 6H 14 гексил C6 H13

Гептан C7 H 16 гептил C7 H15

Октан C8 H18 октил C8 H17

Нонан C9 H 20 нонил C9 H19

Декан C10 H22 декил C10H21

Жұптаспаған бос электроны бар бөлшектер радикал деп аталады.

Номенклатурасы:

1 2 3 4

C H3 – C H –C H2 – C H 3 2метилбутан.

І

C H3


Көміртегі тізбегінің ең ұзын тізбегін бөліп алады.

Оны тармақ ең жақын тұрған шетінен бастап нөмірлейді.

Қайсы көміртегі атомында орынбасушы топ (радикал) бар екенін цифрмен көрсетеді.

Егер орынбасушы топ бірнешеу болса , онда олардың әрқайсысын цифрмен белгілейді.

Тармақталу негізгі тізбек шетінен бірдей қашықтықтағы көміртегі атомдарынан бастаған жағдайда ,тізбекті құрылысы ең қарапайым радикал орналасқан шеттен бастап нөмірлейді.
1 2 3 4 5 6

C H3 – C H – C H2 – C H2– C H – C H3

/ /

C H 3 C2 H5


2 этил 5 этилгексан
Алкондар реакцияға түсуге актифті емес.Олар хлормен реакцияға түсе алады, бірақ ерекшелігі күн сәулесінің әсерінен жүреді.Бұл хлордың сутегін алмастыруымен аяқталады, мұны хлорлану реакциясы деп аталады.

C H4 + CL2 C H3 CL + HCL

хлорметан
C H3 CL2 + CL2 C H2 CL2+ HCL

дихлорметан


C H2 C L2 + CL2 C H CL3 + HCL

хлорметан


C H CL3 + CL2 CCL4 +H CL

тетрахлорметан


. . . . h v . . . .

: CL : CL: : CL . + .CL:

. . . . . . . .

H H . .


H C H + CL H C +H : CL:

H H . .
H H H H

/ / / /

H- C + C- H H – C – C - H

/ / / /

H H H H


Жүйелі өзгеріп , тізбек болып табылатын мұндай реакциялар тізбекті реакция деп аталады.Олар бос радикалды механизм бойынша жүреді.
C H3 – C H3 + CL2 C H3 – C H2 CL + H CL хлорэтан
C2 H5 CL + CL2 C2 H4 CL2 + H CL дихлорэтан
C2 H4 CL2 + CL2 C2 H3 CL3 + HCL трихлорэтан
C2 H3 CL3 + CL2 C2H2CL4 + H CL тетрахлорэтан
C2 H2 CL4 + CL2 C2 H CL5 + H CL пентахлорэтан
C2 H CL5 + CL 2 C2 CL6 + HCL гексахлорэтан

Метанның жануы: 1.C H4 +O2 CO 2+ 2 H 2O + 880 кДж

2. C3 H 8+ O2 3 CO2 + 4H2 O +Q
Қыздырғанда айырылуы: C H4 C + 2H 2 - Q
Құрылысы мен химиялық қасиеттері ұқсас, бірақ құрамында бір немесе бірнеше C H2 тобына айырмашылығы бар заттаз гомологтар деп аталады.

C H2 - метилендік топ. Гомологтық айырма.


Метан, этан, бутан, пентан тағы басқалары гомологтар деп аталады.
3.Дәптермен жұмыс. Сызбалар жазу,оны түсіну.

4. Үйге тапсырма 2,1 -2,3 тақырыбын оқу.

2 сабақ Д И А Л О Г Б Ө Л І М І

Қаныққан көмірсутектердің алынуы , қолданылуы. Циклопарафиндер.

Тәрбиелік мақсаты:

Аз уақытта көп мағлұмат алуға үйрену.Өзгені тыңдай білу.

Білімділік мақсаты:

Алкандардың алынуы, қолданылуын білу.

Циклоалкандардың ерекшелігін айқындау.


Дамытушылық мақсаты:

Тірек сызбаларын өздері жасап,үйренуге дағдыландыру,

есте сақтау қабілетін арттыру.
Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі.

Тірек сызбалары тақырыпты түсіндіру.

Алынуы: 1. C +2H2 C H4



2. 2 CH3 -CH2– CH2 Br +2Na CH3 -(CH2 )4 – CH3 + 2 Na Br
Қолданылуы:

Жанғанда көп жылу бөлетіндіктен отын ретінде.

Іштен жанатын двигательдер үшін жанармай ретінде.

Сутегін алудың негізгі көзі. C H4 + H2 O 3 H2 + CO

Органикалық заттарды синтездеуде.

Еріткіш ретінде.

Тетрахлорметан -өрт сөндіруге

Фреон – тоңазытқыш қондырғыларында мұздатқыш ретінде.

Ж.Ф: Cn H2 n

Тұйық циклді құрылысты көмірсутектер циклоалкандар немесе циклопарафиндер деп аталады.

С Н С Н
Н2 С С Н2 Н С С Н Н С С Н

Н2 С С Н2 Н С С Н Н С С Н

С Н

Циклобутан ЦИКЛОПЕНТАН



ЦИКЛОГЕКСАН

Алынуы:
Н Н Н2 С С Н2

Н -С –Н Н – С- Н Н2 С С Н22
Н2 С С Н2 С Н2

С Н2


С Н2 - С Н2 Br C H2 - C H2


Н2 С +2Na H2 C +2NaBr

C H2 - C H2 Br C H2 - C H2

C H2 C H2

H2 C C H – C H3 H2 C C H – C H2- C H3

H2 C C H2 H2 C C H2


C H2

Метилциклобутан

Этилциклогексан


Бес және алты мүшелі циклоалкандарды ең алғаш Мәскеу университетінің профессоры Маркорников мұнайдан ашқан болатын. Осыдан барып оларды- нафтендер деп те атайды.
Дәптермен жұмыс.

Үйге тапсырма 2,1 -2,5 қарап шығу.Диалог бөлімге дайындық.

3-4 сабақ

«Қарлы кесек » оқыта үйрету ойыны (Жеке топтық жұмыс)
Білімділік мақсаты: Кіріспе бөлімінде өткен тақырыптарын меңгерту.

Кітаппен жұмыс жасау.Білімін нығайту.


Тәрбиелік мақсаты: Жеке және топпен жұмыс жасауға,өз ойын анық айтып,

Білімдіні тани білуге үйрету.


Дамытушылық мақсаты: Танымдық қабілетін , есте сақтау дағдысын қалыптастыру.
Ойынның шарты:

Қатысушылар саны - 25

Оқушылар 5 топқа 5 оқушыдан бөлінеді.Әр стол А,Б,В,Г,Д әріптерімен белгіленеді.Әр столға А -1, А -2 , А -3, А -4, А -5, т.б ойыншылары отырады.Әр топқа мұғалім белгілі бір тапсырма береді.Дайындыққа 5-10 минут уақыт беріледі.Дайындыққа берілген уақыт аяқталған соң, I тур жарияланады. Оқушылар орындарынан тұрып, әрқайсысы өздерінің бағыттаушы парағы бойынша жаңа орынға отырады.Бұл жерде әр столдан жинақталған 5 оқушы 5 түрлі тапсырмасын А әрпі бар оқушыдан бастап түсіндіреді.Барлығы сөйлеп болған соң .әрбір оқушы өз жауабын неғұрлымдәлірек дәлелдеген деп есептейтін сөйлеушінің нөмірін анықтап,оның нөмірін өз бағыттау парағындағы «ең жақсы сөйлеуші» жолына жазып алады.Осылай 5 тур жалғасады.Барлық тур аяқталған соң бағалауды бағыттау парағын жинап алып, ортақ бағалау парағына түсіру арқылы жүргізеді.Ортақ парақ бойынша ең жақсы ойыншы және ең жақсы команда анықталады.

Құрал жабдықтары:

Бағыттаушы парақтар.

Қатысушылардың нөмірі жазылған жетондар.

Үстелдерді белгілеуге арналған сілтемелер.

Жалпы бағалау парағы.






А

Тобының тапсырмасы



1. Метанның құрылысы

Гибридтену механизмін түсіндіру.

2. Қаныққан көмірсутектердің физикалық қасиеті.




Б

Тобының тапсырмасы



1.Метанның табиғатта кездесуі.


2. Алкандардың гомологтық қатарын атап,формулаларын жаз.



В

Тобының тапсырмасы



1. Алкандардың химиялық қасиеті.

Хлорлану реакциясы.

2. Изомерия және гомолог дегеніміз не?




Г

Тобының тапсырмасы



1. Алкандар номенклатурасына мысал келтір.


2. Циклопарафиндерге сипаттама.



Д

Тобының тапсырмасы



1. Циклопарафиннің алынуы және химиялық қасиеттері.


2. Алкандардың қолданылуы.

Үйге тапсырма: 2.1 – 2.5 оқу.

Қосымша әдебиеттер әкелу.

5 сабақ


Х И М И Я Л Ы Қ Э С Т А Ф Е Т А

( Сайыс сабақ )
Білімділік мақсаты: Оқушылардың тарау көлемінде алған білімдерін

жинақтау.

Тәрбиелік мақсаты: Білімін қолдана білуге, жауапкершілік арттыруға,

пәнге деген қызығушылығын кеңейтуге баулу.

Дамытушылық мақсаты: Алкандар жайлы ұғымын кеңейту,қабілетін дамыту,шапшаңдыққа ,тез шешім қабылдауға үйрету.
Құрал жабдығы:


  1. Таблицалар

  2. Тапсырма карточкалары.

Сабақ барысы: 1. Ұйымдастыру

2. Ойын шартымен түсіндіру.


I – тур. Бәйге
Оқушыларды екі топқа бөліп команда капитандарын анықтау.

  1. Екі топқа бірдей сұрақ қою, қай топ көп жауап берсе сол топ ұтады.

  1. Алкандардың жалпы формуласы? (Cn H2n +2)

  2. Гомолог дегеніміз не?

  3. Неге бұл көмірсутектер қаныққан деп аталады?

  4. Гибриттену дегеніміз не?

  5. Алкандарға қандай гибриттену тән?

  6. Хлорландыру реакциясы дегеніміз не?

  7. Көмірсутектердің жану өнімдерін ата?

  8. Тізбекті реакция дегеніміз не?

  9. Метанның гомологтық қатары?

  10. Метанды алу жолдары?

  11. Радикал дегеніміз не?

  12. Пентанның агрегаттық күйі?

  13. Алкандардың қолданылуы?

II – тур Эстафета


Реакцияны жалғастыру, әр реакцияға бір оқушыдан шығады.
1- топ C H4 CH3 CL ? ? CCL4
2 – топ C2 H6 C2 H5Br ? ? ? ? C2 Br 6

III - тур Формула жазу
Берілген заттың формуласын жазып, жүйелеу номенклатурасына сәйкес атау.
1 – топ 1. 2 метил 4этилгептан

2. C H3 – C H2 – C H –C H – C H 3

C5 H 11 C2H5
2 – топ 1. 2,4 диметилгексан

2. C H 3– C H – C H – C H2 – C H3


C2 H5 C2 H5


IV – тур. Кім шапшаң ?
Заттың изомерін , келесі топ гомологын жазу , атын атау.
1 – топ. Гексанның изомерлері.
2 – топ. Гексанның гомологтары.

V – тур. Капитандар сайысы.
1 – топ. Метанның гибриттену механизмін түсіндір.
2 – топ. Орынбасу реакциясының механизмін түсіндір.

Сайыстың қорытындысын шығарып, оқушыларды бағалау.

Үйге тапсырма. Тарау көлемін қайталау.

6 сабақ


«Брейн – ринг» оқыта үйрету ойыны

(жеке топтық жұмыс)
Білімділік мақсаты: Тарау бойынша өткен материалдарды пысықтау,

қорытынды бөлімге дайындау.

Тәрбиелік мақсаты: Бірін-бірі бағалай білуге, өзгені тыңдап,

өзін құрметтеуге баулу.

Дамытушылық мақсаты: Ой өрісін ізденімпаздық қабілетін дамыту.

Ойынның жүру барысы:

Сынып 5 – 6 адамнан топтарға бөлінеді.Әр топта бір жүргізуші болады.Ойынға қатысушыларға нөмір жазылған жетондар тартылады.Үстелдің үстінде үстел сілтемелері және 6 бөлікке бөлінген жаймалар, осы карталардың үстіне тапсырма жазылған карточкалар қойылады.Әр үстелдің түсі әр түрлі , соған сәйкес фишкаларда әртүрлі , тапсырманы орындауға 7-10 минут уақыт беріледі.Жүргізуші оқушылардан ретімен тапсырманы сұрап,дұрыс жауапқа фишка беріп отырады.

Бір үстелдің тапсырмасын болған соң сағат тілімен айнала отырып барлық үстел тапсырмаларын орындап шығады. Соңында жинаған фишкасына қарай , бағалау парағы бойынша әрбір оқушы бағаланады.

Құрал жабдығы:


  1. Нөмірлері және атқаратын рөлі жазылған жетон.

  2. Бөліктерге бөлінген қызыл, сары, жасыл, көк түсті жайма.

  3. Сандар жазылған жайма

  4. Сары (3) , жасыл(4), көк (5) түсті фишкалар.

  5. Үстелдердің сілтемесі

  6. Ортақ бағалау парағы

  7. Түрлі түсті карточкалар.

  8. Жауап үлгілері бар карточкалар

«Қызыл» үстел тапсырмалары.


№1


Формуласын жаз

а) 3 этилгептан

б) 2,2 диметилгексан

26 бет №15



№2

а) 2 метил 3 этилгептан

б) 3 тетил 5 этилгептан



№3

а) 3,3 диметилпентан

б) 2 метилгексан



№4

а) 2 пропил 3 бутилгептан

б) 2,4 диэтилгексан



№5

а) 3,3 дибутилпентан

б) 4 этил 5,5 дигексилоктан



№6

а) циклогексан

б) 2,2 диамил 3 гексилнонан



«Сары» үстел тапсырмалары.



№1


Жүйелеу номенклатурасы бойынша атын ата
C6 H13


A} C H3 – C H2 -C H2 –C – C H3




C6 H13



№2


Б) С H2

H2 C C H2




H2 C C H – C H3
А) C2 H5


C H3 – C –C H2- C H3


C H3



№3


Б) H2 C C H2
H2 C C H – C2 H5

C H3 C H3



А)

C H3 - C H – C –C H3




C H3



№4

Б) C5 H11


C H3 – C – C H2 – C H3




C4 H9


А) C H3 – C H2 – C H – C H – C H2 –C H3


C2 H5 C3 H7



№5


Б) H2 C - C H2


H2 C - C H2


А) C H3 – C H – C H – C H3
C H2 C H3

№6


Б) C H3 – C H – C H2 – C H2 - C H3

C4 H9

C H2 – C H3

В) С H3 –C –C H2 – C H3



А) C2 H5

C4 H9

C H3 – C –C H2- C H – C H3




C H3 C H3


«Жасыл» үстел тапсырмалары.




№1


а) с – 18 м.ф тап
б) Мг =142 м.ф тап

№2


а) Н – 26 М.Ф тап
б) Мг – 212 М.Ф тап

№3


а) С – 16 М.Ф тап
б) Мг – 128 М.Ф тап

№4


а) Н – 28 М Ф тап
б) Мг – 114 М.Ф тап

№5


а) С -21 М .Ф тап
б) Мг – 86 М.Ф тап

№6


а) Н – 12 М.Ф тап
б) Мг – 226 М.Ф тап

«Көк » үстел тапсырмалары.





№1



А) Пентанның барлық изомерлерін жаз.
Б) Берілгені:m(C H3 CL)=202г

m/k V(CL2) =?

m(CL2) =?


№2



А) Октанның изомерлерін жаз.
Б) Берілгені: m (C3 H8) =36г

№3



А)Пентанның изомерлерін жаз.

Б) Берілгені: p =2.59г/л

W %(C)+82.8%

W%(H)=17.2 %

т/к м.ф=?



№4



А) Нонанның изомерлерін жаз.
Б) Берілгені: m(C H3-C H2-C H3) =28г

C H2

m( H2 C - C H2)= ?



№5



А) Октанның изомерлерін жаз.
Б) Берілгені: m(C2 H6)= 18г

+O

m/k V (C О2)=?



№6



А) Гексанның изомерлерін жаз.
Б) Берілгені: m(C5 H10)=40г

m/k m(C5 H12)=?


Жауап парақтары

«Қызыл» үстел жауаптары

№1

А) C H 3– C H2 - C H – C H2 – C H2 – C H2– CH3



/

C2 H5


C H3

/

Б) C H3 - C – C H2 – C H2 - C H2- C H3



/

C H3

№2
А) C H3– C H – C H- C H2- C H2- C H2- C H3

/ /


C H3 C2 H5

Б) C H3 – C H2 – C H – C H2– C H – C H2 – C H3

/ /

C H3 C2 H5



№3

C H3

/

А) C H3 – C H2 - C – C H2 – C H3



/

C H3

Б) C H3 – C H –C H2 – C H2 – C H3

/


C H3
№4
А) C H3 – C H – C H – C H2 – C H2 – C H3

/ /


C3 H7 C4 H9

Б) C H3 – C H – C H2 – C H – C H2 – C H3

/ /

C2 H5 C2 H5


№5

C4 H9



/

А) C H3 – C H2 – C – C H2 – C H3

/

C4 H9


C6 H13

/

Б) C H3 – C H2- C H2 – C H – C – C H2 – C H2 – C H3



/ /

C2 H5 C6 H13

№6

C H2



/ \

А) H2 C C H2

\ /

H2 C C H2



\ /

C H2

C5 H11 C6 H13

/ /


Б) C H3 – C – C H – C H2 – C H2 – C H3

/

C5 H11



«Сары» үстел тапсырмалары жауаптары

№1
А) 2,2 дигексилпентан

Б) метилциклопентан
№2
А) 2,2 метилэтилбутан

Б) этилциклобутан

№3
А) 2,3,3 триметилбутан

Б) 2,2 бутиламилбутан

№4
А) 3 этил 4 пропилгексан

Б) циклобутан

№5
А) 2,3 диметилбутан

Б) 2 этилпентан

№6
А) 2 метил,3,3 метилэтилпентан

Б) 2,2 дибутилбутан

«Жасыл » үстел жауаптары.
№1
а) Cn H2n +2 C18 H38 б) Мг =142 12n +2n + 2 =142

14n = 140

n=10

C10 H22 декан



№2
А) H – 26 C12 H26 б) Мг=112 C15 H32
№3
А) C16 H34 б) C9 H20 нонан
№4
А) C13 H28 б) Мг =114 C8 H18 октан

№5
А) С21 H 44 б) Мг =86 C6 H14 гексан

№6
А) С6 H 12 б) Мг =226 C16 H34

«Көк» үстел жауаптары.

№1
Хг 202г

Б) C H4 + CL2 C H3 CL + HCL хг =202 *71 =284г CL2

71г 50,5г 50,5
Х=202*22.4 =89.6л CL2

50.5
№2


36 г х л

Б) C3 H8 3C +4 H2 х=36*89,6л =18,53л



174 г 4 * 22,4 л 174г

№3

Б) m = V *P = 22.4 = 58г


МФ = Cx :Hy =82.8 : 17.2 = 6.9 : 17.2 =1:2.5

12 1 6.9 6.9 4 еселейміз

Мг(С4 Н10) = 12*4+10=58г
№4

28г t0 C H2

Б) С H3 - C H2 – C H3 H2 C C H2 +H2

44г 42г

X = 28*42 =26,72г

44
№5

18г Хл

Б) 2С2 Н6 +7О2 4С О2 + 6Н2 О Х= 18*96 =28,8 л

2*30г 4*22,4л 60
№6
Xл 40г

Б) C5 H12 C5 H10 +H2 Х =72*40=41,14 л

72г 70г 70

3.Ортақ бағаларын шығару

4.Үйге тапсырма. 2,1 – 2,5 тарауды қайталау.

Тест және зачетқа дайындалу.

7 сабақ


жүктеу 0,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
  1   2   3




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау