Тақырыбы: хіү-ХҮІ ғасырлардағы орта ғасырлық мемлекеттер

Тақырыбы:Кеңестік Қазақстанды қайта құру әрекеттері ( 1985-1991 жж.)

Жоспары:

• Дағдарыс алдындағы қоғамның жағдайы
• Қайта құру бағытының қарама-қайшылығы
• Қоғамның саяси және әлеуметтік-экономикалық өміріндегі қайшылықтар

Дағдарыс:

• Саяси сала:
• Басшылықтың өзгерістерді жүзеге асыру қажеттігін түсінуге қабілетсіздігі;
• Қоғамдық өмірдің, экономикалық қызметтің, азаматтардың жеке өмірінің бір орталықтан басқарылуы;
• Партиялық және мемлекеттік қызметтердің бірігуі мен төрешілденуі;
• Заңдылықтың бұзылуы;
• Жариялылықтың болмауы

2. Экономикалық сала:

• Шаруашылықты жүргізудің шығындық тәсілі;
• Ғылыми-техникалық және технологиялық прогресте артта қалушылық;
• Бақылаусыз басқару аппараты;
• Шығындық тәсіл;
• Инфляция;
• Тауар зәрулігі.

3. Әлеуметтік сала:

• Тұрмыс деңгейінің нашарлауы;
• Әлеуметтік әділеттіліктің жиі бұзылуы;
• Күнделікті тіршіліктің бұрмалануы;
• Ұлтаралық қатынастардағы шиеленістер;
• Қоғамға жат әрекеттердің орын алуы

• 1982 ж. 10/11 – Л.И.Брежнев қайтыс болды;
• Партия мен үкімет басшылығына Ю.В.Анропов келді (1982-1984 жж);
• 1984 ж. К.У.Черненко КОКП ОК бас хатшылығына тағайындалды (1984-1985 жж);
• 1985 ж. КОКП ОК бас хатшысы қызметіне М.С.Горбачев сайланды (1985-1991 жж)

• 1985 жылғы сәуір КОКП ОК Пленумында әлеуметтік-экономикалық өмірдің мәселелеріне жаңаша қарауға әрекет жасаланды.

М.С.Горбачев саясатының ұрандары:

• жариялылық;
• жеделдету;
• қайта құру.

Қайта құру бағытының қарама-қайшылығы:

• Жеделдету бағыты анық бағдарламасыз негізде жүргізілді;
• Әлеуметтік және экономикалық дағдарысты мемлекеттік жүйені қайта құру арқылы емес, жекелеген шаралардың көмегімен жоюға болады деп есептеді;
• Жеделдету бағыты жекелеген басшылар болып жарияланды.

• 1988 жылғы маусым –КОКП –ның ХІХ Бүкілодақтық конференцияда қоғамның әлеуметтік-экономикалық жүйесіне талдау жасалды. Шешімдері:
• Саяси жүйеге реформа жүргізудің қажеттігі;
• демократияландыру мен жариялылық;
• төрешілдікке қарсы күрес;
• халықтық реформа жүргізу;
• әлеуметтік әділеттілік ұстанымдарын жүзеге асыру.

• 1986 жыл ақпан –наурыз –Қазақстан Компартиясының ХVІ съезі әлеуметтік-экономикалық дағдарыстың себептеріне талдау жасамай, жекелеген кемшіліктерді сынаумен шектелді;
• 1986 жылғы 16 желтоқсан –Қазақстан Компартиясы ОК –нің VПленумында ұйымдастыру мәселесі қаралды. Шешімі:
• КОКП ОК хатшысы Д.А.Қонаев қызметінен алынды;
• Қазақстан үкіметінің басшылығына Г.В.Колбин тағайындалды (1986-1989 жж).

• Қоғамда жарияланған мақсаттар мен нақты өмір сүру арасындағы күрделі қайшылық нәтижесі 1986 жылғы Алматыдағы желтоқсан оқиғасына әкеліп тіреді.
• 1986 ж. 17 желтоқсан – Алматыда жаппай толқу басталды. Басты себебі: орталықтың өктемдік әрекеттері мен қайта құру жариялаған демократиялық ұстанымдар арасындағы қарама-қайшылықтар

• Партия комитеттері мен өкімет тарапынан бақылаусыздыққа жол берілді:
• 8,5 мыңнан астам адам ұсталып, қала сыртына әкетілді;
• 1720 адам жарақат алды;
• 99 адам айыпталып, бас бостандығынан айырылды, 2 адам ату жасана кесіліп, 83 адам – 1,5 жылдан-15 жылға дейін бас бостандығынан айырылды;
• 52 адам партия қатарынан шығарылды;
• 246 студент оқудан шығарылды және т.б жағдайлар орын алды.

Қорытынды

• Қорыта келгенде, ХХ ғасырдың 70-80 жылдары қоғамдық-саяси өмірдегі және әлеуметтік-экономикалық дамудағы теріс құбылыстар одан әрі өсіп, қоғамдағы қайшылықтар мейілінше шиеленісе түсті.

1985 жылдан басталған қоғамдық-экономикалық өмірді қайта құру, горбачевтік социализмді «жаңарту» әрекеттері ешқандай оң нәтиже бермеді, КСРО-ны төніп келе жатқан терең дағдарыстан құтқара алмады және құтқара да алмайтын еді. Керісінше, кеңестік әкімшіл-әміршіл жүйе тоқырауға ұшырап, қоғамның барлық салаларын қамтыған дағдарыс одан әрі тереңдей түсті

• 1985 жылдан басталған қоғамдық-экономикалық өмірді қайта құру, горбачевтік социализмді «жаңарту» әрекеттері ешқандай оң нәтиже бермеді, КСРО-ны төніп келе жатқан терең дағдарыстан құтқара алмады және құтқара да алмайтын еді. Керісінше, кеңестік әкімшіл-әміршіл жүйе тоқырауға ұшырап, қоғамның барлық салаларын қамтыған дағдарыс одан әрі тереңдей түсті