157
Internet деген не? Әдебиетте бұл сұраққа жауаптың әртүрлі
нұсқаларын кезіктіруге болады. Бәрінен жиі алынатын жауап ол:
Internet – бүкіл дүниежүзін қамтыған, көп желілердің
жиынтығынан тұратын бірыңғай ТСР/1Р (Transmission Control
Protocol/Internet Protocol) протоколын қолдайтын алып желі.
Тағы бір анықтамасы мынадай: Интернет – жергілікті,
аймақтық және корпоративтік желілер өзара, өткізу мүмкіндігі
жоғары, есепсіз ақпаратты жіберу арналарымен қосылған ғаламдық
компьютерлік желі. Сондықтан Интернетті желілердің желісі дейді.
Көптеген ақпаратты қорғауға мүдделі ұжымдар (мысалы,
әскери, банктер және т.б.), рұқсатсыз кіруден қорғау үшін, өздерінің
жеке корпоративтік желілерін жасайды. Корпоративтік желілер, әр
елдерде және қалаларда орналасқан, мыңдаған және он мыңдаған
компьютерді біріктіруі мүмкін.
Біртұтас ақпараттық кеңістікті қалыптастыру қажеттілігі
– жергілікті, аймақтық және корпоративтік желілерді ғаламдық
компьютерлік Интернет желісіне бірігуіне келтірді.
Ғаламдық желінің жұмыс жасау сенімділігі, жергілікті,
аймақтық және корпоративтік желілер арасындағы өткізу мүмкіндігі
жоғары, есепсіз ақпаратты жіберу арналары қамтамасыз етеді.
6.5-сурет. Интернеттің ғаламдық желісіне біріктірілген
аймақтық компьютерлік желілер.
Мысалы, ресейлік аймақтық компьютерлік желі Рунет (RU)
көптеген ақпаратты жіберу арналары арқылы солтүстік американдық
(US), еуропалық (EU), жапондық (JP) аймақтық желілерімен
қосылады (6.5-сурет).
158
Интернетте адрес беру. Ақпаратпен алмасу үрдісінде,
Интернетте компьютерлер бірін-бірі табу үшін Интернет-адресті
қолдануға негізделген адрестеудің бірыңғай жүйесі қалыптасқан.
IP-адрестер деп аталатын ол жүйе Интернеттің негізі болып
табылады. Интернетке қосылған әрбір компьютер өзінің бірегей екілік
32-биттік Интернет-адресін алады.
IP-адрес – нүктемен бөлінген, төрт бүтін ондық сандардың
тізбегі. Мысалы: 213.171.37.202.
Интернет желілердің желісі
болғандықтан, бірінші сан құрамында компьютер кірген желіні
анықтайды, мына сандар осы желідегі сол компьютердің
координаталарын дәлдейді.
Хартли формуласы
1
бойынша, 32-биттік Интернет-адрестердің
жалпы N – санын есептеуге болады.
Шешімі: Интернет-адрестегі ақпараттың саны I = 32 бит, сонда
N әртүрлі Интернет-адрестердің жалпы саны:
N = 2
I
= 2
32
= 4 294 967 296 болады.
Қорытынды: Ұзындығы 32 биттік Интернет-адрес, Интернетке
4 миллиардтан астам компьютерлерді қосуға мүмкіндік береді екен.
Домендік атау жүйесі. Адамға сандық адресті ойда сақтау
оңай емес, сондықтан Интернеттің пайдаланушыларына ыңғайлы болу
үшін домендік атау жүйесі енгізілді. Бұл жүйеде компьютердің
сандық Интернет-адресіне сәйкес бірегей домендік атау қойылады.
Арнайы серверлік бағдарламаның көмегімен сандық және домендік
адрестер арасында байланыс орнатылады.
Домен – нүктемен бөлінген символдық аттар. Домендік атау
жүйесі иерархиялық құрылымды болады: жоғарғы деңгейдегі
домендер – екінші деңгейдегі домендер – үшінші деңгейдегі домендер.
Жоғарғы деңгейдегі домендер екі типті болады: географиялық
және әкімшілік. Дүниежүзінің әр еліне екі әріпті кодпен белгіленген
өзінің географиялық домені бөлінеді. Мысалы: ru — Ресей, uk —
Ұлыбритания, fr — Франция, kz – Қазақстан. Әдетте, ол сол
компьютер тұрған елді анықтайды (сөйтіп, компьютер ұлттық желінің
элементі болып табылады). Мысалы,
www.psu.ru
.
Әкімшілік домендер – үш немесе одан артық әріптермен
белгіленеді. Әр типті ұжымдар, оны өздерінің екінші деңгейдегі
домендерін тіркеу үшін қолданады (6.3-кесте).
6.3-кесте. Жоғарғы деңгейдегі домендердің кейбір атаулары
Әкімшілік
Ұжымның типі
Географиялық
Ел
1
1.3-бөлімін қараңыз.
159
com, biz
Коммерциялық
са
Канада
edu
Білімдік
de
Германия
net
Коммуникациалық
jp
Япония
org, pro
Коммерциялық емес
ru
Ресей
name
Дербес
it
Италия
museum
Мұражай
uk
Ұлыбритания
gov
Үкіметтік
kz
Қазақстан
Мысалы, Microsoft компаниясы жоғарғы деңгейдегі әкімшілік
com доменінде – екінші деңгейлі Microsoft доменін, ал Мәскеулік
ашық білім беру институты – екінші деңгейлі metodist доменін
жоғарғы деңгейлі географиялық ru доменінде тіркеген (6.6-сурет).
Интернеттегі сервердің домендік аты (оңнан солға қарай) –
жоғарғы деңгейдегі доменнің атынан, екінші деңгейдегі доменнің
атынан және компьютердің өз атынан тұрады.
Мысалы, Microsoft компаниясының негізгі серверінің аты –
www.microsoft.com
, ал институт серверінің аты – iit.metodist.ru.
6.6-сурет. Домендік атау жүйесі
Интернетке қосылған әр компьютердің Интернет-адресі болады,
әйтсе де оның домендік аты болмауы да мүмкін. Әдетте, Интернетке
телефон желісімен қосылған компьютерлерде болмайды.
Материалды бекіту үшін оқушыларға жауабы қысқа мынадай
тапсырмалар беруге болады:
1-тапсырма.Компьютердің екілік 32-биттік Интернет-адресін:
00001111 00000111 00000011 00000001 ондық пішінде ұсыну қажет.
2-тапсырма. Компьютердің домендік атын жазу керек. Ол
жоғарғы деңгейдегі ru доменінде, екінші деңгейлі schools доменінде
тіркелген, өзінің аты – www.
Деректерді маршруттау және тасу. Протокол – компьютерлік
желіде ақпаратты ұсыну, түрлендіру және жіберу стандарты.
Бейнелеп айтқанда, протокол – анықталған желілік тіл.
Әртүрлі ғаламдық желілер автономиялы жұмыс жасаған кезде олар
«әртүрлі тілде сөйлесті». Оларды біріктіру үшін жалпы (өзгеше
Достарыңызбен бөлісу: |
