181
мектепке дейінгі балаларды да үйретуге мүмкіндік берді. Бұл
эксперимент жасы кіші балалардың компьютермен табысты жұмыс
жасай алу қағидалы мүмкіндіктерін көрсетті, сол кезде бұл
эксперимент үлкен төңкеріспен тең болды.
1990 жылдардың басында бастауыш сынып оқушыларына
информатика пәнін оқыту кеңінен таралған құбылыс бола бастады.
Сол уақытта «Роботландия» бағдарламалар топтамасы өте табысты
әзірленген болатын. Ол MS DOS негізінде әзірленгенмен, оның
жетістіктері кейін 1990 жылдары Windows нұсқасының әзірленуіне
жол ашты. Бағдарламалар топтамаларының көп бөлігі ақпараттық
технологиялардың негізгі түсініктерін қалыптастыру, компьютер
пернетақтасын игеру, оқушылардың логикалық және алгоритмдік
ойлау мәселелерін тиімді шешуге мүмкіндік береді.
1990 жылдардан бастап бастауыш мектепте информатиканы
оқыту өзекті мәселеге айналды. Оны түрлі жолмен оқыту ұсынылды –
біреулер информатиканы басқа пәндерге кіргізу арқылы оқыту қажет
десе, екіншілері жеке пән ретінде оқтуды жөн деп санады. Бастауыш
мектепте информатиканы оқытпау керек деген пікірлер де болды.
Соңында бастауыш мектепте информатика курсы пропедевтикалық
болу керек деген тұжырымға келді, демек, негізгі мектептегі базалық
курсқа дайындық ретінде оқытылатын болды.
Қазіргі уақытта академик А.П.Ершовтың оқушысы және әріптесі
Ю.А. Первин басшылық ететін ғалымдар мен әдіскерлер тобы
бастауыш сынып оқушыларына информатика пәнін оқыту
мәселелерін шешуді белсенді түрде қолға алды. А.П. Ершов пен және
Ю.А. Первин
ойынша, қазіргі қоғамды ақпараттандыру мектептің
әлеуметтік тапсырысы ретінде өскелең ұрпақтың шұғыл ойлай білу
стилін қалыптастыруды ұсынады. Ойлауды қалыптастырумен қатар,
информатиканың мектеп курсында танымдық және технологиялық
аспектілерге үлкен мән беріледі. Сол себепті бастауыш сыныптарда
шұғыл
ойлау
стиліне
қажетті
ұғымдар
мен
білімдерді
қалыптастыруды бастау керек, сондай-ақ адамзат қызметінің әртүрлі
саласында ақпараттық технологияларды пайдалану дағдыларын
дамытқан жөн.
Бастауыш сыныптарға информатиканы енгізудің мақсаты бүкіл
орта мектептерде оқытуды үздіксіз етіп, жастардың жалпы
компьютерлік
сауаттылығын
қамтамасыз
етуге
бағытталған.
Психологтардың айтуынша, логикалық ойлау құрылымдарының
дамуы 11 жасқа дейін тиімді іске асады, оны қалыптастыруға кешіксе,
баланың ойлау қабілеті соңына дейін жеткізілмей, бұдан кейінгі оқуда
қиындық туындауы ықтимал. Информатиканы математика және ана
182
тілі пәндерімен қатар оқыта бастау нәтижесінде баланың ойлау
қабілеті дами түседі. Балалардың ойлау қабілетін қалыптастыруда
информатиканың маңызы зор, бұны мұғалім сабақты жоспарлау және
өткізу кезінде ұмытпаған жөн. Сондықтан информатиканы оқыту
барысында ойлау қабілетін, сондай-ақ компьютермен жұмыс жасауды
меңгеруді басты назарға алу керек.
Информатика пәнінің пропедевтиқалық курсын бастауыш
сыныптан бастап оқытуға болатындығы және оның тиімділігі
дүниежүзілік тәжірибе негізінде дәделденіп отыр.
Ғалымдардың, практик–мұғалімдердің пікірінше, бұл курсты
бастауыш сыныптарда оқытуға негіз болатын факторлар мыналар:
-
бастауыш мектеп оқушысын ақпараттық қоғамға бейімдеу;
-
ерте жастан балалардың ақпараттық ойлау қабілетін дамыту;
-
бастауыш мектеп оқушыларының ақпараттық мәдениетін
қалыптастыра отырып, әлемдік ақпараттық білім кеңістігіне даярлау.
7.2. Пропедевтиқалық курстың негіздемелері
Ресей ғылымдарының соңғы зерттеулеріне сүйенсек, бастауыш
сыныптағы информатиканың пропедевтиқалык курсының негізгі
бағыттары төмендегідей:
1. Қолданушылық. Бұнда оқушылар компьютермен алғаш
танысып, оқу, ойындық және бастауыштағы пәндер мазмұнына
құралған жаттықтырушы бағдарламалар негізінде компьютерлік
сауаттылықтары қалыптасады. Бұл бағытты қолданушылардың
пікірінше, баланың компьютерлік сауаттылықты меңгеруі – бұл
сабақта және сабақтан тыс кезде компьютерді өз қажетіне қарай еркін
пайдалана білуі, сондай - ақ техникаға сауатты, ұқыпты қарауы.
Қолданушылық бағыттағы пропедевтикалык информатиканы
меңгеру нәтижесінде оқушыларда төмендегідей білім мен іскерліктер
қалыптасуы тиіс:
-
оқу, ойын багдарламаларымен жұмыс істей білу;
-
бағдарламалармен жұмыс істеу кезінде бағдарламалык,
құжаттарды пайдалану;
-
бағдарламамен жұмыс істеуге машықтану:
-
бағдарламаны енгізу, керектісін табу, өз бетімен жұмыс
істеу.
2. Ақпаратты-логикалық. Бұл бағыт бойынша оқыту
біріншіден, оқушылардың коршаған ортаның элементтерін танып,
оларды ажырата білу қабілеттерін дамытса, екіншіден, ойлау, есте
сақтау қабілеттерімен қатар байқағыштығын, зейінін, берілген
тапсырманы орындаудың оңтайлы, тиімді жолын таба білу қабілетінің
183
дамуына әсері мол. Психологтардың зерттеуінше, ойлаудың
логикалық
құрылымының
негіздері
5-11
жас
аралығында
қалыптасады. Сондықтан да алгоритмдік ойлау қабілеттерін
барынша ерте жастан қалыптастыру қажеттігі өзінен өзі
туындайды.
3. Шығармашылық. Бұл бағыт бойынша оқытудың жаңаша
әдіс - тәсілдерін қолдану арқылы баланың кішкентай кезінен дүниеге
өзіндік көзқарасының қалыптасуына жол ашу, үздіксіз білім алуға
дайындаудың тиімді жолдарын іздестіру. Басты мақсаты – оқушы
зерттеуші есебінде ұжымдық жобаны жасақтауға және оны
жүзеге асыруға қатысады.
4. Дәстүрлі курсқа информатика элементтерін қосу.
Ғалымдардың зерттеулері бойынша, оқу процесінің тиімділігін
арттыруда ақпараттық технологиялардың рөлі зор. Бүгінгі күні
психологтар мен педагогтар оқу процесінің тиімділігін арттырудың
негізгі тәсілі ретінде төмендегі шарттарды ұсынады:
1) проблемалық оқытуды қолдану;
2) алгоритмдік оқыту;
3) оқытуды ақпараттандыру;
4) пәнаралық кіріктіру.
Информатика пәні баланың техника кұлағында ойнап отырған
өз замандастарынан кем болмауы үшін қажет. Кез келген пәнді
үйретудің әдістемелік негізі 5 компоненттен тұрады. Олар: мақсат,
мазмұн, әдістер, қажетті құрал-жабдықпен оқыту формасы.
Информатика үшін қазір оқыту әдістерінің жолдары жаңаруда.
7.2.1. 12 жылдық жалпы орта білім беру жүйесінің
бағыттары
12 жылдық білім беру жүйесіне көшу [54] – қоғамдағы елеулі
өзгерістер мен адамдар арасындағы қарым-қатынас құралдарының
қарыштап дамуына байланысты жаңа адамды қалыптастыруды
көздеген заман талабы. Әлемдік білім кеңістігіндегі оқытудың озық
технологияларын қамтитын жанды білім мазмұны шынайы жарыс,
адал бәсекеге қабілетті адам тәрбиелеуді қамтамасыз етуі тиіс.
12 жылдық оқытудағы басты мақсат – қарқынды дамып келе
жатқан ортада өмір сүруге қабілетті, өзін-өзі дамытуға, өз ойын еркін
айта білуге, өз қалауымен қоғам талабына сай өзін көрсете білуге
бейім, жоғары білімді шығармашыл дамыған тұлғаны қалыптастыру.
Білім берудің күтілетін нәтижелері белгіленген мақсатқа сәйкес
мектеп түлегінің негізгі құзырлылығы төмендегіше анықталды:
Достарыңызбен бөлісу: |
