Т. И. Есполов ҚР ҰҒА академигі, профессор



жүктеу 1,69 Mb.
Pdf просмотр
бет1/92
Дата19.01.2020
өлшемі1,69 Mb.
#27104
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   92



 
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ 
 
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ ҒЫЛЫМ АКАДЕМИЯСЫ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ғылым туралы 
ұлттық баяндама
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
АСТАНА–АЛМАТЫ, 2014 
 



 
ББК 72,3 
А 12 
 
 
ҒЫЛЫМ ТУРАЛЫ ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ  
ПРЕЗИДЕНТІ Н.Ә. НАЗАРБАЕВТЫҢ 2012 ЖЫЛҒЫ 21 ТАМЫЗ  
№ 369 ЖАРЛЫҒЫМЕН ШЫҒАДЫ 
 
 
 
 
 
Редакциялық алқа төрағасы 
ҚР ҰҒА президенті, академик М. Ж. ЖҰРЫНОВ 
 
 
 
Редакциялық алқа мүшелері: 
Т. И. Есполов – ҚР ҰҒА академигі, профессор  
Ғ. М. Мұтанов – ҚР ҰҒА корреспондент мүшесі, профессор 
С. Ж. Пірәлиев – ҚР ҰҒА корреспондент мүшесі, профессор 
Ж. М. Әділов – ҚР ҰҒА корреспондент мүшесі, профессор 
Ж. Ә. Арзықұлов – ҚР ҰҒА корреспондент мүшесі, профессор 
 
 
 
 
 
 
Ғылым туралы Ұлттық баяндама. – Астана; Алматы, 2014. – 219 б. 
 
ISBN 9965-25-129-0 
 
2013  жылғы  Ғылым туралы  Ұлттық  баяндамада  әлемдік  және  отандық  ғылым-
ның барынша қол жеткізген жетістіктері мен олардың даму үрдістері енгізіліп отыр. 
Ұлттық  баяндамада  «Шикізат  пен  өнімді  терең  өңдеу»;  «Елдің  зияткерлік 
әлеуеті»;  «Ақпараттық  және  телекоммуникациялық  технологиялар»,  «Энергетика», 
«Өмір  туралы  ғылымдар»  сияқты  ғылымның ғылыми-техникалық  дамуының  басты 
бағыттарына арналған материалдар мазмұндалған. 
Қазақстан  Республикасының  ғылыми-техникалық  әлеуетін  талдау  мынадай 
көрсеткіштер  бойынша  жүргізілді:  ғылымды  қаржыландырудың  көлемі  және 
деректемелері;  ғылыми, ғылыми-техникалық кәсіпорындар мен мекемелердің саны; 
олардың  материалдық-техникалық  базаларының  жай-күйі;  ғылыми  кадрлардың 
біліктілігі және саны; орындалған ҒЗТКЖ көлемі. 
 
ISBN 9965-25-129-0 
 «Қазақстан Республикасының 
                                                                 Ұлттық ғылым академиясы» РҚБ,  2014 
 



 
 
1. КІРІСПЕ 
 
Әлемнің  жетекші  елдерінің  қарыштап  дамуы  постиндустриалды 
экономиканың,  ал  кейіннен  жаңа  экономиканың  –  білім,  инновация, 
жаһандық  ақпараттық  жүйелер  экономикасының,  зияткерлік  еңбек  пен 
ғылымның,  жаңашыл  технологиялар  экономикасының  қалыптасуына  алып 
келді.  Жаңа  экономиканың  негізін  жинақталған  адамзат  капиталы  құрайды. 
Ол өз кезегінде бүгінгі қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуының басым 
бөлігі,  еліміздегі  стратегиялық  маңызды  ресурстар  әрі  мемлекет  дамуының 
ауқымды міндеттерін іске асырудағы негізгі базис болып табылады. 
Ел  Президенті  Н. Ә. Назарбаев  өзінің  «Қазақстан  жолы  –  2050:  бір 
мақсат,  бір  мүдде,  бір  болашақ»  атты  2014  ж.  17  қаңтардағы  Қазақстан 
халқына  Жолдауында  Қазақстанның  әлемдегі  дамыған  отыз  ел  қатарына 
қосылуы бойынша нақты міндеттерді айқындап берді. 
Осы үдеріске Қазақстан ғылымы айтарлықтай үлес қосуы тиіс. 
Елбасы айтып өткендей: «Ғылымға негізделген экономиканың құрылуы 
– ең алдымен, қазақстандық ғылым әлеуетінің жоғарылауы». 
Осыған  байланысты  ғылыми  саланың  дамуының  жаңа  векторлары 
белгіленді: 
– ғылымды тікелей экономикамен, инновациямен байланыстыру,  
– ғылыми нәтижелерді коммерцияландыру мен өндіріске енгізу,  
– еліміздің  үдемелі  индустриалды-инновациялық  дамуы  аясындағы 
нақтылы жобалардың санын көбейту. 
Республикадағы  ғылыми  саланың дамуында  соңғы  жылдар  өзгерістерге 
толы  болды.  Қазақстан  Республикасының  «Ғылым  туралы»  Заңына  сәйкес 
ғылымды  басқару  мен  қаржыландырудың  озық  халықаралық  тәжірибеге 
мейлінше  бейімделген  жаңа  механизмдері  іске  қосылды.  Олар  ғылыми 
саланың  дамуына  қолайлы  жағдай  қалыптастырып,  ғалымдардың 
бастамашылдық  танытуына  дем  беріп,  ғылыми  идеяларды  жүзеге  асыру 
мүмкіншіліктерінің аясын кеңейте түсті. 
Ғылымды  басқарудың  жаңа  жүйесінің  негізгі  құрылымдарының  – 
Қазақстан  Республикасы  Үкіметі  жанындағы  Жоғары  ғылыми-техникалық 
комиссиясының,  ҚР  БжҒМ  Ғылым  комитеті,  ғылым  дамуының 
басымдықтары  бойынша  Ұлттық  ғылыми  кеңестердің  (ҰҒК),  «Мемлекеттік 
ғылыми-техникалық  сараптама  ұлттық  орталығы»  АҚ  (МҒТС  ҰО)  жұмысы 
жолға қойылды. 2013 жылы ЖҒТК бекіткен ғылым дамуының 2011-2013 жж. 
арналған бес басым бағыты бойынша ғылыми зерттеулер жүзеге асырылды: 

 
энергетика;  

 
шикізат пен өнімді терең өңдеу;  

 
ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялар; 

 
өмір туралы ғылымдар;  

 
зияткерлік әлеует. 



 
2013 жылы 22 шілдеде ЖҒТК отырысында ғылым дамуының 2014-2016 
жылдарға  арналған  басым  бағыттары  мақұлданды.  Осы  орайда  алғашқы  екі 
басымдыққа өзгертулер енгізілді: 
– энергетика және машина жасау,  
– табиғи  ресурстардың  ұтымды  пайдаланылуы,  шикізат  пен  өнімді 
өңдеу. 
Ғылыми  жобаларды  іріктеудің  жаңа  жүйесі  бойынша  шетелдік 
сарапшыларды  қатыстыра  отырып,  2013-2015  жылдары  гранттық 
қаржыландыруға  арналған  4-конкурс  өткізілді.  Конкурсқа  берілген 
ұсынымдар санының өсуі зерттеушілер белсенділігінің артып келе жатқанын 
көрсетеді.  2012  жылғы  алғашқы  конкурсқа  1990  зерттеуші  қатысқан  болса, 
соңғы конкурсқа 2744 ұсыным берілді. Олардың ішінде ҰҒК шешімімен 435 
жоба  қабылданды.  Бағдарламалық-нысаналы  қаржыландыру  бойынша  2013 
жылы  13  бюджеттік  бағдарлама  администраторының  101  ғылыми-
техникалық  бағдарламасы  (министрлік,  агенттік)  жүзеге  асырылды.  Іске 
асырылған  бағдарламалар  аясында  2013  жылы  342  қорғау  құжаты  алынды, 
307  әзірлеме  енгізілді,  6484  ғылыми  мақала  жарияланды.  Қазақстандық 
ғалымдардың 
рейтингі 
жоғары 
халықаралық 
басылымдардағы 
жарияланымдық  белсенділігі  едәуір  өсті:  2011  жылы  –  894,  2012  жылы  – 
1405,  2013  жылы  –  1874  жарияланым  жасалды.  Бұған  ғалымдардың  әлемдік 
ақпараттық  ресурстарға  –  Тhomson  Reuters,  Springer,  Elsevier  базаларына 
шыға алу мүмкіндіктері септігін тигізеді.  
Ғылымға бөлінетін қаржы көлемі айтарлықтай ұлғайды: ол 2,5 есеге дейін  – 
2010 жылы 20 миллиард теңгеден 2013 жылы 53 миллиард теңгеге дейін өсті.  
Осылайша,  мысалы,  2012  жылы  гранттық  қаржыландыру  14,5  миллиард 
теңгені, ал 2013 жылы 18,1 миллиард теңгені құрады.  
Бағдарламалық-нысаналы  қаржыландыру  2012  жылы  23  миллиард  теңге, 
2013 жылы 28 миллиард теңгені құрады. 
«Қазақстан  жолы  –  2050»  Жолдауда  ғылымды  қаржыландыруды  кезең-
кезеңімен өсіріп, ЖІӨ-нің 3%-ына дейін жеткізу қарастырылған.   
Кадрлық қамсыздандыру ісі біршама тұрақтады. Ғылыми қызметкерлер саны 
ұдайы өсумен келеді: 2009 жылғы 15,8 мыңнан қазір 23,7 мыңға жетті. 
Жастар ғылымға бет бұра бастады. 35 жасқа дейінгі ғалымдардың үлесі 38%-ға 
дейін, ал 45 жасқа дейінгілердің үлесі 56%-ға дейін өсті. 
2011  жылдан  бастап,  республикада  ғылыми  кадрлар  дайындаудың  жаңа 
жүйесі  –  PhD  докторантура  жұмыс  істей  бастап,  бір  ғана  PhD  философия 
докторы  ғылыми  дәрежесі  белгіленді.  Философия  докторларын  дайындау 
еліміздегі  ірі  университеттерде  іштей  оқу  формасы  бойынша  жүргізілді:  2013 
жылы 13 жоғары оқу орнында 29 диссертациялық кеңес, 2014 жылы 24 жоғары 
оқу  орнында  52  диссертациялық  кеңес  жұмыс  істеді.  465  докторант  оқуын 
аяқтап, олардың ішінде 217 докторанттың ғылыми дәрежесі бекітілді. Сондай-ақ 
қауымдастырылған профессор (доцент) және профессор ғылыми атақтарын беру 
жүйесі де жолға қойылды. 


жүктеу 1,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   92




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау