Т. И. Есполов ҚР ҰҒА академигі, профессор



жүктеу 1,69 Mb.
Pdf просмотр
бет5/92
Дата19.01.2020
өлшемі1,69 Mb.
#27104
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   92

12 
 
 
 
2.2-сурет. Орталық Азия елдері арасында 2009-2013 жылдары аралығында Қазақстанның 
орташа сілтемелік көрсеткішінің деңгейі, Web of Science 
 
Зерттеу  барысында  2009-2013  жылдар  аралығында  қазақстандық 
жарияланымдардың  басым  бөлігі  физика  ғылымның  үлесіне  тиіп,  1238-ды 
құраса,  өмір  туралы  және  биомедицина  бойынша  жарияланған  мақалалар 
708-ге  жеткен.  Қазақстан  ғалымдарының  техникалық  ғылымдар  бойынша 
жариялаған  ғылыми-зерттеу  жұмыстары  547-ні  құрады.  Ал  төменгі 
көрсеткіш,  яғни  12,52%  әлеуметтік  ғылымдар,  өнер  және  гуманитариялық 
ғылымдардың үлесіне тиіп отыр (2.3-сурет). 
 
 
2.3-сурет. 2009-2013 жылдары Web of Science мәліметтер қорындағы қазақстандық 
жарияланымдардың құрылымдық үлесі 
 
Әлемдік  ғылыми  қоғамдастықта  қай  елде  қандай  ғылымның  салалары 
жоғары  және  әлсіз  екенін  анықтаудың  өзіндік  индексі  қалыптастырған 
болатын.  Ғылымның  қай  саласы  жоғары  деңгейде  дамығанын,  қандайда  бір 
салаға  ғалымдардың  мамандану  үрдісімен  анықтайды.  Бұны  ұлттық  және 
ғаламдық  жарияланымдарды  басшылыққа  алып  саралайтынын  айта  кетуіміз 
керек  [5].  Ғылыми  маманданудың  индексін  анықтауда  нақты  бір  ғылымның 
саласы  бойынша  ауқымды  ғылыми  мақалалардың  жариялаудан  байқауға 
болады.  Егер  нақты  ғылымның  бір  саласы  бойынша  ғылыми  мақалалар  көп 


13 
 
жарияланса,  ол  ғылыми  маманданудың  индексін  сол  сала  бойынша  жоғары 
екенін көрсетеді.  
Бүгінде  Қазақстанда  ғылым  мен  техника  саласында  ауқымды  ғылыми-
зерттеу  жұмыстары  жүргізілуде.  Мұны  отандық  ғалымдар  мен  білікті 
мамандардың  дүниежүзінің  жетекші  ғылыми  журналдарында  ғылымның 
нақты  бір  салалары  бойынша  жариялаған  мақалаларын  мұқият  сараптағанда 
көз  жеткізуге  болады.  Тіпті,  ғылымның  кейбір  салалары  бойынша 
қазақстандық 
авторлар 
орташа 
көрсеткіштен 
жоғары 
мақалалар 
жариялағанынан  біраз  жайтты  аңғаруға  болады.  Осындай  көрсеткіштер 
арқылы  Қазақстанда  ғылымның  нақты  қай  салалары  бойынша  ғылыми 
мамандану  қарқынды  жүріп  жатқанын  анықтап,  біле  аламыз.  Белгіленген 
мерзім  аралығында  жарияланған  ғылыми  мақалаларды  мұқият  сараптағанда 
Қазақстан  ғалымдарының  тау-кен  ісі  және  пайдалы  жерасты  байлықтарын 
өңдеу,  минерология,  ядролық  физика  және  технология,  аллергия, 
палеонтология,  астрономия  және  астрофизика  салаларына  мамандану 
бойынша индекстік көрсеткіші 3-тен жоғары екенін көз жеткіздік (2.2-кесте). 
Бүгінде  ЭЫДҰ  (Экономикалық  ынтымақтастық  және  даму  ұйымы) 
дүниежүзінің  индустрияланған  бірқатар  елдерін  топтастырып  өмір  туралы 
ғылым,  жер  және  ғарыш,  математика,  қоғамдық  тәртіп  бойынша  ғылыми 
мамандануға  баса  мән  беріп  отыр.  Осылайша  олар  дүниежүзі  бойынша 
ғылыми маманданудың маңызды бағыттарын айқындауда.  
Зерттеу  барысында  Қазақстанда  ғылымның  бірқатар  салалары  тиісті 
деңгейде  дамымағанына  көз  жеткіздік.  Ал  өмір  туралы  ғылым  және 
биомедицина  саласына  жататын  –  вирусология,  паразитология,  педиатрия, 
гематология, аграрлық ғылым және биофизика бойынша даму деңгейіміз өте 
төмен.  Елімізде  қоғамдық  ғылымдар  пәні  бойынша  бірқатар  алға 
жылжушылық орын алғанымен, кейбір  сала бойынша мамандану индексінің 
2,02 көрсеткішінен аспаған. Бұл ретте өнертану мен гуманитарлық ғылымдар 
әлемдік  ғылыми  контексте  өзінінің  әлсіздігін  байқатқан.  2009-2013  жылдар 
аралығында  ғылыми  маманданудың  ең  жоғарғы  индексіне  қоғамдық 
ғылымдар  пәні  салалары  қол  жеткізіп,  мемлекеттік  басқару  (11,778),  бизнес 
және экономика (3,395) саласы жоғары нәтижеге ие болған.    
Бірлескен  авторлық  мақалалардың  үлес  салмағын  есепке  ала  отырып, 
әлемдік 
ғылыми 
қауымдастықта 
жекелеген 
елдердің 
ғылыми 
ынтымақтастықтың  қаншалықты  дамығанын  анықтауға  болады.  2009-2013 
жылдар  аралығында  бірлескен  авторлық  шеңберінде  қазақстандық 
ғалымдардың  жариялаған  ғылыми  мақалаларының  үлесі  46%-ды  құраған. 
Нақтырақ  айтсақ,  бірлескен  авторлық  мақалалардың  саны  1163-ке  жетіп, 
Қазақстан  ғалымдары  дүниежүзінің  98  елінің  ғалымдармен  әріптестік 
байланыс  орнатқан.  2.3-кестеде  Қазақстан  ғалымдары  мен  өзге  елдердің 
бірлескен авторлық шеңберде ғылыми мақалалар жазғаны анық көрсетілген. 
Бірлескен  авторлық  жұмыстар  еліміздегі  жалпы  ғылыми  жұмыстардың  3%-
ын құрап отыр.    
 


14 
 
 
2.2-кесте. 2009-2013 жылдардағы Қазақстандағы ғылыми маманданудың  
индекстік көрсеткіші 
 
№ 
Зерттелген салалар 
Ғылыми 
маманданудың 
көрсеткіші 
1.
 
  Мемлекеттік басқару 
11,778 
2.
 
  Тау-кен ісі және пайдалы қазбаларды өңдеу 
5,684 
3.
 
  Минерология 
4,832 
4.
 
  Ядролық физика және технология 
4,548 
5.
 
  Аллергия 
4,016 
6.
 
  Палеонтология 
3,404 
7.
 
  Бизнес және экономика 
3,395 
8.
 
  Астрономия және астрофизика 
3,228 
9.
 
  Математика 
2,849 
10.
 
  Металлургия 
2,849 
11.
 
  Әлеуметтану 
2,720 
12.
 
  Физика 
2,578 
13.
 
  Геология 
2,138 
14.
 
  Геохимия және геофизика 
2,120 
15.
 
  Спектроскопия 
2,118 
16.
 
  Биоалуандық және оны сақтау 
2,033 
17.
 
  Өмір туралы ғылым. Биомедицина 
1,885 
18.
 
  Зоология 
1,850 
19.
 
  Химия 
1,759 
20.
 
  Елтану 
1,748 
21.
 
  Археология 
1,639 
22.
 
  Энергия және жанармай 
1,584 
23.
 
  Педагогика және білім 
1,572 
24.
 
  Әлеуметтік ғылымдағы математикалық ғылым 
1,394 
25.
 
  Иммунология 
1,359 
26.
 
  Қоршаған орта жайындағы ғылым. Экология 
1,301 
27.
 
  Биотехнология 
1,254 
28.
 
  Термодинамика 
1,242 
29.
 
  Аспаптық және метрология жүйесі 
1,209 
30.
 
  Материалтану 
1,181 
31.
 
  Тропикалық медицина 
1,118 
32.
 
  Инфекциялық аурулар  
1,098 
33.
 
  Телекоммуникация 
1,059 
34.
 
  Механика 
1,033 
35.
 
  Фармакология 
1,010 
 
Зерттеу  барысында  қазақстандық  ғалымдар  Ресей  мен  АҚШ-тағы 
әріптестерімен бірлесіп физика, астрономия, химия, материалтану және Жер 
туралы  ғылым  бойынша  іргелі  ғылыми-зерттеу  жұмыстарын  жүргізгені 
мәлім  болды.  2009-2013  жылдар  аралығында  Web  of  Science  мәліметтер 


жүктеу 1,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   92




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау