6 3
Крнекi жќне дидактикалыћ ћџралдар.
Крнекi жќне дидактикалыћ ћџралдар.
Крнекi жќне дидактикалыћ ћџралдар.
Крнекi жќне дидактикалыћ ћџралдар.
Крнекi жќне дидактикалыћ ћџралдар. Ћазаћ КСР-iнiѓ
картасы, «Џлы нќубет зардаптары» кестесi.
Мџѕалiм тiлген таћырыпћа байланысты берген сџраћ-
тарына жауап ала отырып, оћушыныѓ дамушылыћ белсен-
дiлiгiн ћалыптастырады. &ткен таћырыпћа шолу жасалады.
Жаѓа таћырыпты игеруге жол ашылады. Ендiгi жердегi
мџѕалiмнiѓ мiндетi — оћушыныѓ логикасын дамыту.
Ол мына сџраћтар тѓiрегiнде iске асады.
1. Азамат соѕысынан кейiнгi кезде ћазаћ халћыныѓ жаѕдайы
ћандай едi?
2. 1921—1922 жылдардаѕы ашаршылыћ ћазаћ ћоѕамына ћалай
ќсер еттi?
Осы екi сџраћ пен жауап оћушыныѓ логикалыћ ойлау
ћабiлетiне тљрткi бола отырып, олардыѓ алдында «кљту
сќтiн» тудырады. Осы тџста мџѕалiм џжымдастыру ћарса-
ѓындаѕы ћазаћ ауылыныѓ ќлеуметтiк-экономикалыћ жаѕ-
дайына шолу жасайды. Бџдан кейiн оћушылардыѓ назарын
оћулыћтаѕы мќтiнге аударып, 1923 жылѕы 17—22 наурыз
аралыѕында Орынбор ћаласында ткен III конферен-
циядаѕы РК(б)П ОК-нiѓ кiлi Е.М.Ярославский мен РК(б)П
Ћазаћ бюросыныѓ мљшесi А.И.Вайнштейн баяндамаларына
тоћталуды џсынуѕа болады.
Екiншi бiр сќтте С.Сќдуаћасов, Ы.Мџстанбаев, Х.Нџр-
мџхамедов кзћарастарына тоћталып, оћушылардыѓ з
ойларын айтуды џсынѕан дџрыс. Осы жерде оћушыларды
2 топћа блiп, бiрi Ярославский мен Вайнштейннiѓ, екiн-
шiсi, Смаѕџловтардыѓ кзћарастарын бiлдiрiп пiкiрсайыс
ткiзуге болады.
Ендiгi мiндет — оћушыныѓ ойын ћозѕауды џйымдастыру.
Џжымдастыру саясатыныѓ тљп тркiнi Голощекиннiѓ
«Кiшi Ћазан» идеясы жќне џлт ћайраткерлерiнiѓ оѕан ћарсы
идеялыћ кзћарасы осы кезеѓдi ћамтиды.
Алдымен, «Кiшi Ћазан» деген не? Осы сџраћ клемiнде
ойланып крелiк. Бiр оћушыѕа оћулыћ мќтiнiнен осы
абзацты оћытып, ойын тыѓдау. Оћушыныѓ дамытушылыћ
ћабiлетi ендiгi жерде љнемi дамуды ћажет етедi.
«Кiшi Ћазан» наућаны туралы оћу оћушыныѓ логика-
лыћ-дамытушылыћ ћабiлеттерiн дамытады. Сабаћтыѓ осы
кезеѓiнде сџлба ћолданылады.
«Кiшi Ћазан» наућаны жќне џжымдастыру саясатыныѓ
ортаћ нќтижелерi:
6 4
Сџлба салыстырмалы тљрде ћолданылып, ортаћ нќтиже
шыѕарылады.
Мџѕалiмнiѓ бџдан кейiнгi мiндетi отырыћшыланды-
рудыѓ, тќркiлеудiѓ мќнi, барысы жќне салдары туралы
тоћталу (кесте арћылы тљсiндiру).
1927—1928 жж. жерге орналастыру жоспары
Ћожалыћтар
саны
Бiрiнше кезеѓде
Екiншi кезеѓде
Џлттар
Бiрлестiктер
саны
Бiрлестiктер
саны
Ћожалыћтар
саны
Ћазаћтар
Орыстар
&збектер
Ћараћалпаћтар
Дљнгендер
Тараншы
Басћалар
Барлыѕы
1153
525
2 5
9 8
—
—
3
1804
49910
49680
4643
3102
—
—
1724
79059
202
150
3 9
—
1
6 7
469
23642
20438
9585
—
869
5270
59804
«Кiшi
ћазан»
саясаты
Џжым-
дастыру
саясаты
Ортаћ
нќтижелер
Мџѕалiм ќѓгiмесiн жалѕастыра отырып, оћушыларѕа
сџраћ ћойып, оларды ќѓгiме, пiкiрсайысћа жетелейдi,
мџраѕаттыћ ћџжаттардан алынѕан бџл мќлiметтерден, еѓ
алдымен, орыс ћожалыћтарыныѓ санын арттыруды кзде-
генiн байћаймыз.
Мџнымен ћатар БОАК-тыѓ 1928 жылѕы 29 наурыздаѕы
ћаулысында ћазаћтардыѓ белгiленген млшерден артыћ
жерлерiн кесiп алу керектiгi крсетiлдi. Осылайша Кеѓес
кiметiнiѓ ћазаћ жерлерiн отарлауы басталды. Осыѕан сен-
дердiѓ кзћарастарыѓ ћандай?
Келесi кезекте мџѕалiм «Нќубет» кiтабыныѓ 18-бетiндегi
«Кшпендi шаруалар ћайдан шыћты» — деген Б.Нџрѕалиев-
6 5
тiѓ жазѕанынан љзiндi оћып, мынадай сџраћтар ћойып
оћушыны ќѓгiмеге, з ойын ашыћ айтуѕа жетелейдi.
Ал осы толыћ шындыћ па? Елдi ашаршылыћ жайлаѕаны,
малмен ћоса халыћтыѓ ћырылѕанын неге айтпаймыз?
Елдi тоћшылыћћа жеткiзуге тиiс џжымдастыру, ћа-
лайша бiздi ашаршылыћћа џшыратты деп ойлайсыѓдар,
ойымызды ортаѕа салайыћ.
Оћушылардыѓ ойын тыѓдаѕаннан кейiн тмендегiдей
сџраћтарѕа жауап ала отырып, жаѓа материалды ћоры-
тындылауѕа болады.
1. Жергiлiктi халыћтыѓ таптыћ жiктелуiн тереѓдету саясатыныѓ
мќнi неде? Оѕан ћарсы шыѕушылар ћандай џсыныстар айтты?
Ол туралы з ойларыѓды бiлдiрiѓдер.
2. Голощекиннiѓ џстанѕан баѕытыныѓ зиянды жаћтарын неден
круге болады?
3. «Кiшi Ћазан» наућаныныѓ мќнi жќне шынайы маѕынасы ћандай
деп ойлайсыѓдар? Ондай наућан ћажет пе едi? &з ойларыѓды
дќлелдеѓдер.
4. Тќркiлеу ћалай жљргiзiлдi? Оныѓ барысы мен салдарлары
жнiнде не ойлайсыѓдар?
5. Голощекин ћазаћ зиялыларын ћуѕындау барысында ћандай
ќдiстер ћолданды? Оныѓ жазалау шараларына џшыраѕан ћазаћ
зиялыларын атаѓдар. Олар туралы не бiлесiѓдер?
Љйге тапсырма.
Љйге тапсырма.
Љйге тапсырма.
Љйге тапсырма.
Љйге тапсырма. 1. Ћосымша ќдебиеттердi пайдалана
отырып тмендегiдей кестенi толтыруды џсынѕан дџрыс.
Аштыћтан
ћырылѕандар
саны
1929 ж.
халыћ саны
1933 ж.
халыћ саны
Шетелге
кHшкендер
саны
Атылѕан не
сотталѕандар
саны
6 6
§ 16. ГОЛОЩЕКИН ГЕНОЦИДI ЖЌНЕ ЋАЗАЋ АУЫЛЫНЫЃ
ЋАСIРЕТI
Сабаћтыѓ бiлiмдiк маћсаты.
Сабаћтыѓ бiлiмдiк маћсаты.
Сабаћтыѓ бiлiмдiк маћсаты.
Сабаћтыѓ бiлiмдiк маћсаты.
Сабаћтыѓ бiлiмдiк маћсаты. Жаѓа материал бџдан
бџрынѕы сабаћпен тыѕыз байланыста болѕандыћтан, ткен
сабаћћа шолу жасай отырып, ауылды кеѓестендiрудiѓ
сипатын ашып крсету. Оћушыларѕа Ћазаћстанныѓ жаѓа
басшысы Голощекиннiѓ зџлмат саясатын ашып крсету.
Сабаћтыѓ тќрбиелiк маћсаты.
Сабаћтыѓ тќрбиелiк маћсаты.
Сабаћтыѓ тќрбиелiк маћсаты.
Сабаћтыѓ тќрбиелiк маћсаты.
Сабаћтыѓ тќрбиелiк маћсаты. Голощекиннiѓ асыра
сiлтеуi, ћазаћ ауылын бiлетiн кейбiр ћайраткерлер мен ћазаћ
зиялыларыныѓ тарапынан ћарсылыћћа кездескенiне тоћ-
тала отырып, елiм, халћым деген зиялылардыѓ iс-ќрекетi
негiзiнде оћушыны џлттыћ патриоттыћ тќрбиеге баулу.
Сабаћтыѓ дамытушылыћ маћсаты.
Сабаћтыѓ дамытушылыћ маћсаты.
Сабаћтыѓ дамытушылыћ маћсаты.
Сабаћтыѓ дамытушылыћ маћсаты.
Сабаћтыѓ дамытушылыћ маћсаты. Алдын ала берiлген
тапсырмалар бойынша сџраћтар ћоя отырып оћушылардыѓ
ойлау ћабiлетiн дамыту ќрi з ойын, кзћарасын ашыћ айту
ћабiлетiн ћалыптастыру.
Сабаћ ткiзудiѓ ќдiсi.
Сабаћ ткiзудiѓ ќдiсi.
Сабаћ ткiзудiѓ ќдiсi.
Сабаћ ткiзудiѓ ќдiсi.
Сабаћ ткiзудiѓ ќдiсi. Iзденiс сабаѕы.
Бџл сабаћтыѓ басћа сабаћтардан айырмашылыѕы, оћу-
шыдан кп iзденудi, ћосымша, тарихи ћџжаттармен жџмыс
жасауды талап етедi.
Оћушыдан љйден дайындап келген iзденiс материал-
дарын сџраѕан дџрыс. 1920 жылдардыѓ соѓында Ћазаћ-
станда кљштеп астыћ пен ет жинау кеѓ етек алѕанын, ќсiресе
И.В.Сталиннiѓ 1928 жылѕы ћаѓтардаѕы Сiбiрге сапарыныѓ
барысында Новосiбiр мен Омбыда сйлеген сздерiнiѓ
РКФСР Ћылмыстыћ кодексiнiѓ 107-бабын жаппай
ћолдануды талап етуiнен кейiн ћатыгездiк сипат алѕанына
тоћталу. Бiр оћушыѕа оћулыћ мќтiнiнен лкелiк партия
комитетiнiѓ уќкiлi М.Орынбаевтыѓ мџраѕатта саћталѕан
хатын оћытып, тљсiнгенiн айтып берудi џсынуѕа болады.
Бџдан кейiн оћушылардыѓ назарын партия басшыларыныѓ
ћатыгез, жазалаушы саясатына аударып, Пленумдаѕы
М.Тленовтыѓ сйлеген сзiн оћытћызу.
Жаппай џжымдастыру саясаты салдарынан 1932 жыл-
дыѓ соѓына ћарай Ћазаћстан те ауыр жаѕдайѕа душар
болѕанына, халыћ ашаршылыћћа џшыраѕанына тоћталу,
«Нќубет» кiтабыныѓ 4-бетiнен Татьяна Невадовскаяныѓ
«Ћазаћстан ћасiретi» деген поэмасынан љзiндi оћыту.
Мџѕалiм ќѓгiмесiн ары ћарай жалѕастырады: шабындыћ
пен егiстiк жердi ћайта блу, тќркiлеу, азыћ-тљлiк салыѕын
жљзеге асыру, кљштеп џжымдастыру барысындаѕы зорлыћ-
Достарыңызбен бөлісу: |
